چرا برخی کشورهای عربی ظاهراَ به اسرائيل کمک کردند؟
۱۴۰۳ فروردین ۲۷, دوشنبه
ایران شنبه شب بیش از ۳۰۰ هواپیمای بی‌سرنشین (پهپاد) و موشک به جانب اسرائيل شلیک کرد. ایران این حمله را در پاسخ به حمله‌ای به قونسلگری این کشور در دمشق انجام داد که تهران مدعی است از سوی اسرائيل صورت گرفته، اما اسرائیل آن را تائید یا تکذیب نکرده است. زمانی که موشک‌ها و پهپادهای ایرانی به سمت اسرائیل شلیک شدند، متحدین اسرائیل به کمک شتافتند.
نیروهای هوایی ایالات متحده امریکا و بریتانیا در رهگیری و منهدم کردن این پرتابه‌های ایران شامل بودند. فرانسه نیز در گشت‌زنی در این منطقه سهم داشته است، اما معلوم نیست موشک‌ها و پهپادهای ایران را منهدم کرده است یا نه.
بیشتر بخوانید: فصل جدید در مناقشه ایران و اسرائیل
اما آنچه بیش از همه مورد توجه قرار گرفت این واقعیت بود که نیروی هوایی اردن به کمک شتافت. اردن حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای اسرائیلی و امریکایی باز کرد و ظاهراَ پهپادهای ایرانی را که حریم هوایی این کشور را نقض کرده بود، سقوط داد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، شهروندان اردن صدای فعالیت‌هایی هوایی را شنیده و تصویرهایی از بقایای پهپادهای سقوط داده شده در جنوب عمان، پایتخت این کشور، در شبکه‌های اجتماعی نشر شده است.
نشریه بریتانیایی «اکونومیست» نوشت: «کشورهای خلیج، به شمول عربستان سعودی، نیز ممکن است نقش غیرمستقیم بازی کرده باشند، چونکه میزبان سیستم‌های دفاع هوایی غربی، سیستم‌های نظارتی و هواپیماهای سوخت‌گیری هستند که برای این تلاش‌ها حیاتی بوده اند.»
مبصران آنلاین، مانند انشل فیفر نویسنده روزنامه اسرائیلی هاآراتس و مایراف زونسزین از گروه بین‌المللی بحران، از جمله کسانی بودند که این شمولیت کشورهای عربی را ستایش کردند. آن‌ها نوشتند که این ثابت ساخت که عرب‌ها و اسرائیلی‌ها می‌توانند باهم کار کنند و اسرائیل در خاور میانه تنها نیست.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
ژولین بارنز-دیسی، رئيس برنامه خاور میانه و افریقای شمالی در مرکز تحقیقاتی شورای روابط خارجی اروپا روز یک شنبه در اعلامیه‌ای گفت: «حملات ایران همچنین حمایت جدید بین‌المللی برای اسرائیل به ارمغان آورد، به شمول برخی کشورهای کلیدی عربی که موضع انتقادی نسبت به عملیات [اسرائیل] در غزه دارند و با وجود این از پاسخ نظامی اسرائیل به این حملات پهپادی حمایت کردند.»
به گونه مثال، اردن موضع بسیار انتقادی نسبت به عملیات نظامی اسرائيل در نوار غزه داشته که در اخیر هفته نیز ادامه داشت. یک پنجم مردم اردن ریشه فلسطینی دارند، به شمول ملکه این کشور، و در هفته‌های اخیر اعتراض‌های شدید ضد اسرائیلی در این کشور وجود داشته است.
در عین زمان، اردن مرز مشترک با اسرائیل دارد و نگهبان مسجد الاقصی در اروشلیم یا بیت‌المقدس است که یک مکان مقدس برای مسلمان‌ها، مسیحیان و یهودیان است. اردن به صورت منظم با ادارات اسرائیلی کار می‌کند، هرچند این همکاری عمدتاَ در عقب صحنه صورت می‌گیرد.
اردن و عربستان در تلاش ایجاد توازن
مقام‌های اردن که ایالات متحده امریکا را نیز به عنوان یک متحد می‌نگرند، باید میان همه علایق متضاد، ثبات سیاسی و دفاع از کشور خود توازن ایجاد کنند. اردن به سرعت اعلام کرد که با کمک به اسرائیل در این رویداد در واقع از خود دفاع کرده است.
حکومت اردن در اعلامیه‌ای گفته است: «برخی اشیایی که شب گذشته در حریم هوایی ما وارد شد، به این خاطر رهگیری شد که تهدیدی را متوجه مردم و مناطق مزدحم می‌کرد... چندین مورد از قطعات [پرتابه‌های سقوط داده شده] در قلمرو کشور سقوط کرد بدون این که خسارت چشمگیری در پی داشته باشد.»
عربستان سعودی دیگر کشوری است که نیاز دارد میان علایق، اتحادهای بین‌المللی و سیاست واقع‌گرایانه در مورد حوادث مرتبط با منازعه غزه توازن ایجاد کند.
این کشور غنی خلیج پیش از حمله هفتم اکتوبر سازمان ملیشه‌ای اسلام‌گرای حماس به اسرائیل قرار بود مناسبات خود با اسرائیل را عادی سازد. پس از حمله حماس که ۱۲۰۰ کشته به جا گذاشت، اسرائیل عملیات نظامی را در غزه راه اندازی کرد که به گفته وزارت صحت تحت اداره حماس باعث کشته شدن ۳۳ هزار تن شده است، و این تحولات طرح‌های عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل را متوقف کرد.
عربستان سعودی از خواست‌ها برای آتش‌بس در غزه استقبال کرده و نسبت به اقدامات اسرائیل در غزه موضع انتقادی دارد. اما منابع داخلی می‌گویند که عربستان در عقب صحنه هنوز هم علاقمند مناسبات خود با اسرائیل است.
تنش طولانی‌مدت میان ایران و کشورهای خلیج
فارغ از این که عربستان سعودی در کمک به اسرائیل در برابر این حمله پهپادی و موشکی ایران شامل بوده یا نه، این کشور دلایل دیگری برای خرسندی از سقوط موشک‌های ایرانی دارد.
خاور میانه برای دهه‌ها دچار شکاف‌هایی براساس خطوط مذهبی-فرقه‌ای بوده است. کشورهای عربی و جمعیت‌های اکثراَ سنی مذهب آن‌ها در مواجهه با ایران قرار دارند که جمعیت آن عمدتاَ پارس و مسلمان‌های شیعه است.
کشورهای مرکزی خاور میانه مانند عراق، سوریه و لبنان که باشندگان مختلط سنی و شیعه و همچنین مردمی از دیگر ادیان و اقوام دارند، در میانه این تنش‌ها گیر افتاده اند، در حالی که ایران و کشورهای خلیج در تلاش افزایش نفوذ خود بر این کشورها هستند.
در اینجاست که نیروهای موسوم به «نیابتی‌های» ایران مطرح می‌شوند. این گروه‌های نیابتی شامل سازمان‌های شیعی می‌شود که ایران از آن‌ها حمایت مالی، نظامی، تدارکاتی و تا حدی معنوی می‌کند. شورشیان حوثی یمن، ملیشه‌های موسوم به بسیج مردمی عراق یا حشد شعبی و گروه نظامی حزب‌الله در لبنان همه اعضای ائتلاف تمویل شده از سوی ایران اند. گروه حماس نیز از سوی ایران حمایت می‌شود، اما این گروه که مانند اکثر فلسطینی‌ها سنی مذهب است، یک استثنا می‌باشد.
این گروه‌ها به عنوان بخشی از حملات ایرانی‌ها در جریان شنبه شب راکت‌هایی را از یمن، سوریه و عراق به سمت اسرائیل شلیک کردند. در عراق، نیروهای امریکایی مستقر در این کشور برخی از این راکت‌ها را منهدم کردند. هنوز معلوم نیست عربستان سعودی نیز راکت‌های شلیک شده از یمن را رهگیری کرده اند یا نه، اما در گذشته چنین کاری کرده است.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
مسعود مستجابی، معاون رئيس برنامه خاور میانه در مرکز تحقیقاتی شورای اتلانتیک در ایالات متحده امریکا، در تحلیلی نوشته است: «برای بازیگران منطقه‌ای، به خصوص عربستان سعودی و یمن، که ظاهراَ پهپادهای ایرانی را رهگیری کردند، استدلال شان این است که حق به جانب از قلمرو هوایی خود محافظت می‌کنند.»
این تحلیلگر افزوده است: «با وجود این، اگر حملات امشب تبدیل به منازعه گسترده اسرائیل-ایران شود، بازیگران منطقه‌ای که به عنوان مدافع اسرائیل نگریسته شوند، ممکن است شاهد این باشند که هدف قرار بگیرند و به یک تقابل منطقه‌ای کشانده شوند.» او چنین نتیجه‌گیری کرده است که با توجه به همه این مسایل، «این محتمل است که رهبران منطقه‌ای به عمل کردن میان دو جانب ترغیب شوند تا این تقابل را به پایان برسانند.»