چرا نیروهای امنیتی افغانستان ولسوالی‌ها را رها می‌کنند؟
۱۴۰۰ تیر ۱۴, دوشنبه
پس از آغاز خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان جنگ در این کشور شدت گرفت و دامنه جنگ به شمال این کشور گسترش یافت. طالبان به پیشروی خود ادامه می‌دهند و همه روزه ولسوالی‌های بیشتری را زیر کنترول خود می‌آورند. هرچند طالبان توانایی حفظ همه این ولسوالی‌ها را ندارند و شماری از این مناطق دوباره زیر کنترول نیروهای دولتی قرار می‌گیرند، اما تصرف موقتی ولسوالی‌ها نیز تاثیر بزرگ روانی به جا می‌گذارد.
هر باری که یک منطقه سقوط می‌کند، مقام‌های حکومت افغانستان تاکید می‌کنند که نیروهای امنیتی «عقب نشینی تاکیتکی» کرده اند، به شکلی که این اصطلاح تبدیل به یک عبارت طنزی در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی شده است.
بیشتر بخوانید: تاجیکستان از فرار بیش از ۱۰۰۰ سرباز افغان به این کشور خبر داد
از سویی هم پس از جنگ شدید در ولایت‌های شمالی به ویژه در بخش‌های مرزی، سربازان افغان به تاجیکستان فرار کرده اند. در تازه‌ترین مورد مقام‌های تاجیکستان از ورود بیش از ۱۰۰۰ سرباز افغان به این کشور خبر داده اند.
محب‌الرحمان، عضو شورای ولایتی بدخشان، به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است که از ۱۰ ولسوالی سقوط کرده به دست طالبان، «هشت ولسوالی در سه روز اخیر بدون درگیری به تصرف طالبان درآمده اند.»
سوال این است که چرا نیروهای امنیتی در حالی که مهمات هم دارند، از میدان جنگ فرار کرده و مناطق را به طالبان واگذار می‌کنند؟
کارشناسان نظامی اتفاق نظر دارند که نیروهای امنیتی افغانستان از لحاظ توانایی، تشکیلات، ترکیب، تعداد، تجهیزات، بودجه و حمایت بین‌المللی به مراتب در جایگاه بهتر از طالبان قرار دارند.
اسد الله ندیم، آگاه امور نظامی مشکل را در نبود انگیزه ناشی از بی‌کفایتی سیاسی در سطح رهبری دولت می‌بیند: «سربازان و افسران انگیزه جنگیدن ندارند. در بسیاری موارد برایشان سوال «بودن یا نبودن» مطرح می‌شود و به این سوال پاسخ یافته نمی‌توانند که آیا به خاطر چند فرد آغشته به فساد و بی‌هدف که در رهبری دولت هستند می‌ارزد که جان‌هایشان را قربانی کنند؟ [به این دلیل] یا نمی‌جنگند و یا این که به جاهای امن پناه می‌برند.»
بیشتر بخوانید: بسیج زنان در برابر طالبان در غور
این آگاه امور نظامی هشدار می‌دهد که اگر جنگ شدت یابد و وضعیت سیاسی به همین گونه ادامه یابد، امکان دارد نیروهای نظامی افغانستان علاوه به تاجیکستان به ازبیکستان و ایران نیز پناه ببرند.
تاثیرات روانی خروج بی‌درنگ نیروهای خارجی
نیروهای بین‌المللی هرچند از سال‌ها به این طرف، به جز موارد نادر حملات هوایی، در صحنه جنگ حضور نداشتند، اما حضور آن‌ها تاثیر روانی بر اوضاع داشت.
جنرال دولت وزیری، سخنگوی پیشین وزارت دفاع افغانستان، تصمیم ایالات متحده امریکا و جامعه بین‌المللی به خروج بدون قیدوشرط را مقصر اصلی شدت جنگ و پیشروی طالبان در این کشور می‌داند: «این‌ها (امریکایی‌ها) بدون تدبیر و فکر اعلام کردند که ما از افغانستان بیرون می‌شویم. این اعلام به مورال و انگیزه نیروهای امنیتی افغانستان تاثیر (منفی) کرد.»
مشکل حمایت هوایی
این نظامی پیشین می‌گوید که نیروهای امنیتی این کشور از پشتوانه هوایی ضعیفی برخودار اند و جامعه جهانی طوری که نیاز بود نیروهای امنیتی را در بخش هوایی تجهیز نکرده است: «قوای هوایی ما قسمی که تجهیز باید می‌شدند، امریکایی‌ها آن‌ها را تجهیز نکردند. هلیکوپتر و طیاره‌های جنگی کافی و نیز اسلحه و تجهیزات حمایتی قوی نداریم.»
این تحلیلگر می‌گوید برای این که تجهزات و مهمات نیروهای امنیتی به دست طالبان نیافتد، این نیروها از ولسوالی‌ها عقب‌نشینی کرده اند.
اما بیشتر کارشناسان نارسایی در مدیریت امنیتی را دلیل سقوط مناطق به دست طالبان می‌دانند. ندیم در این باره می‌گوید: «تا کنون حکومت افغانستان برنامه ریزی درست ندارد که با طالب یا با دیگر گروه‌ها چگونه جنگ کند. گاهی دفاع فعال می‌گویند گاهی هم تهاجمی. در اصل هزیان است. هیچ کدام یک از این تاکتیک‌ها مطابق به شرایط موجود نیست.»
این آگاهان نظامی پیشنهاد می‌کنند که در شرایط کنونی تغییرات در مقام‌های ارشد امنیتی و فرماندهان نیروهای نظامی و گماشتن افراد شایسته و آشنا با اراضی در سطح ولایات می‌تواند در جلوگیری از سقوط ولسوالی‌ها و بهبود وضعیت کارساز باشد.
این کارشناسان می‌گویند که نقش والی‌ها در حفظ امنیت دست‌کم گرفته شده است و غالباً والی‌ها نه براساس شایستگی بلکه براساس مصلحت‌های سیاسی گماشته می‌شوند.
اما گل افروز ابتکار، ماستر علوم نظامی می‌گوید نیروهای امنیتی برای جلوگیری از تلفات بیشتر از بخش‌هایی که طالبان پیشرفت می‌کنند عقب نشینی می‌کنند.
گل افروز ابتکار به دویچه وله می‌گوید: «قابل نگرانی نیست. ما قبلآ هم ولایت و ولسوالی‌ها را در فصلی که طالبان فعال می‌شوند از دست داده بودیم و دوباره با یک شکست سنگین دشمن را رانده و ساحات تصرف شده واپس گرفته می‌شود. طالبان هر ولسوالی را که تصرف کرده اند حداکثر ۲۴ ساعت در آنجا حضور داشته و جایگاه و پایگاهی ندارند.»
وزارت دفاع افغانستان درباره علت و انگیزه عقب‌نشینی و فرار نیروهای امنیتی از میدان جنگ معلومات نداد. سخنگوی نهادهای امنیتی در این روزها بیشتر به این تاکید دارند که طالبان در میان مردم جایگاه ندارند و نیروهای امنیتی مناطق از دست رفته را دوباره تصرف خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: نا امنی ها در ولایت بلخ؛ فعالیت شماری از قونسلگری های خارجی متوقف شده است
در همین حال، گزارش‌هایی از نرسیدن اکمالات و مواد غذایی به نیروهای امنیتی در مناطق محاصره شده نیز نشر شده است.
یکی از نظامیان افغان که نخواست نامش فاش شود، به دویچه وله گفت که شماری از سربازان اردوی ملی در ولسوالی پساوند ولایت غور از سه هفته به اینسو در محاصره هستند. او گفت که چندین بار با مقام‌ها تماس گرفته اند، اما تاکنون هیچ کسی برای آنان مواد غذایی و اسلحه و مهمات نرسانیده است.
در بسیاری ولایت‌های شمالی مردم نیز به رهبری فرماندهان پیشین جهادی از حمایت نیروهای امنیتی بسیج شده اند، اما طالبان در حال پیشروی هستند.
تنها در ولایت بدخشان ۱۵ ولسوالی سقوط کرده است و جنگ به حومه شهر فیض آباد مرکز این ولایت رسیده است. به تازگی وزارت دفاع افغانستان شماری از نیروهای کماندو را به این ولایت اعزام کرده و گفته است که بسیاری بخش‌های حومه شهر فیض آباد از وجود طالبان پاکسازی شده است.
معاون سخنگوی وزارت دفاع در صفحه فیس بوک اش نگاشته است که در این عملیات شمار زیادی از طالبان به شمول چچنی‌ها، پاکستانی‌ها و ازبیکستانی‌ها کشته شده اند.
در ولایت بلخ نیز جنگ شدیدی ادامه دارد. رئیس شورای ولایتی این ولایت به دویچه وله گفت که از ۱۴ ولسوالی بلخ، هشت ولسوالی به دست طالبان افتاده است و جنگ در ۲۰ کیلو متری شهر مزار شریف ادمه دارد.