گسترش بی‌سروصدای نفوذ چین در افغانستان زیر کنترول طالبان
۱۴۰۲ بهمن ۱۱, چهارشنبه
دیدارهای مقامات بلندرتبه، توافقنامه‌های جدید در عرصه استخراج معادن، و ایجاد مسیرهای حمل و نقل میان دو کشور مواردی است که از سوی طالبان همواره اعلام و حمایت می‌شود.
تحلیلگران و دیپلمات‌ها به این باورند که چین رسمیت این ارتباطات را کم اهمیت جلوه می‌دهد، اما به طور پیوسته سرمایه‌گذاری و حضور خود در افغانستان را گسترش می‌دهد. به گفته آنان این کار به نفع چین و طالبان است.
والری نیکت، تحلیلگر بنیاد تحقیقات استراتژیک در پاریس می‌گوید که افغانستان زیر کنترول طالبان «یک ساحه جنجالی است، اما ویژگی چین این است که به جایی می‌رود که کسی دیگر نمی‌رود و تلاش می‌کند مفاد به دست بیاورد.»
به صفحه انستاگرام دویچه وله دری در بپیوندید
این تحلیلگر می‌افزاید: «چینی‌ها دستان خود را به سمت افغان‌هایی دراز می‌کنند که نیاز به هرگونه همکاری دارند.»
اقدامات چین در خصوص افغانستان تحت حاکمیت طالبان
اخیراً شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به عنوان اولین رئيس یک دولت خارجی اعتبارنامه سفیر طالبان در پیکینگ را رسماً پذیرفت. پیش از این در ماه سپتمبر چین به عنوان نخستین کشور به افغانستان زیر کنترول طالبان سفیر جدید فرستاد.
بیشتر بخوانید: سفیر جدید چین اعتمادنامه خود را به طالبان تسلیم کرد
حکومت چین توضیح نداده است که این اقدامات در زمینه به رسمیت شناسی اداره طالبان چه مفهومی خواهد داشت.
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین گفته است: «من باورمندم زمانی که نگرانی‌های همه طرف‌ها با جدیت بیشتر مورد رسیدگی بگیرد، به رسمیت شناختن حکومت افغانستان به گونه طبیعی اتفاق می‌افتد.»
ماه گذشته چین در کنار روسیه به یک قطعنامه شورای امنیت ملل متحد در مورد تعیین یک فرستاده ویژه برای افغانستان رای ممتنع داد. طرح تعیین فرستاده ویژه ملل متحد با مخالفت شدید مقامات طالبان روبرو شد.
مرتبط: شورای امنیت خواستار تعیین فرستاده ویژه برای افغانستان شد
جامعه جهانی از طالبان می‌خواهد تا زمینه آموزش را برای دختران و زنان فراهم کرده و به آنان اجازه کار بدهند. علاوه بر آن تشکیل یک حکومت فراگیر و حمایت بیشتر از اقلیت‌ها جزء انتظارات کشورهای بین المللی اند.
اما رویکرد چین، یعنی اعزام و پذیرش سفیران جدید بدون به رسمیت شناسی، به پیکینگ اجازه می‌دهد که هم ارتباطات خود را حفظ کند و هم از خطوطی که در جامعه بین‌المللی مطرح است، بیرون نشود.
والری نیکت، تحلیلگر بنیاد تحقیقات استراتژیک در پاریس به خبرگزاری فرانسه گفته است: «چین اساساً به حقوق زنان اهمیت نمی‌دهد؛ اگر منافع‌اش در نزدیکی بیشتر با رژیم طالبان نهفته باشد، شرایطی را مطرح نمی‌کند.»
اما این نادیده انگاشتن نقض حقوق بشر یک موضوع یک‌طرفه نیست. طالبان نیز در مورد بدرفتاری چین با مسلمانان اویغور در شین جیانگ و نقض حقوق آنان اظهارنظر نمی‌کنند.
چین چه منفعتی در نزدیکی با طالبان می‌بیند؟
دلیل این رویکرد، در ثروت‌های دست نخورده معدنی افغانستان نهفته است. علاوه بر آن، بازاری برای کالاهای چینی نیز در افغانستان وجود دارد.
سید جلال بازوان، دستیار استاد علوم سیاسی در دانشگاه خصوصی کاردان در کابل می‌گوید: «منابع گسترده طبیعی در افغانستان مانند مس، لیتیوم، یا خاک‌های نادر پتانسیل قابل توجه اقتصادی برای چین دارد.»
بلال کریمی، سفیر اداره طالبان در چین فوراً پس از انتصاب به این مقام با شرکت دولتی چینی «ام سی سی» روی معدن مس عینک گفتگو کرد. معدن مس عینک دومین ذخیره بزرگ مس در جهان است که در حدود ۴۰ کیلومتری کابل موقعیت دارد.
در سال ۲۰۰۸ شرکت «ام سی سی» قرارداد استخراج معدن مس عینک را به قمیت ۳.۵ میلیارد دالر امریکایی به دست آورده بود. اما به دلیل ناامنی و جنگ این پروژه پیشرفت نداشت. یک چالش دیگر در برابر استخراج این معدن، کشف شهرک باستانی بودایی در نزدیکی آن است.
بیشتر بخوانید: دلایل توقف استخراج مس عینک: خواست چین، شهرک بودایی و شورشگری
همایون افغان، سخنگوی وزارت معادن طالبان می‌گوید که «این دارایی‌های تاریخی یک گنجینه فرهنگی و بخشی از هویت افغانستان است.»
طالبان در حالی این شهرک بودایی لوگر را «گنجینه فرهنگی» و «بخشی از هویت» افغانستان می‌نامند که در دوره نخست، مجسمه‌های بودا در بامیان را غیراسلامی خوانده و انفجار دادند.
علاوه بر این همه، چین تشنه به هایدروکاربن به پوتانسیل‌های نفتی افغانستان نیز علاقمند است.
وزارت معادن طالبان اعلام کرد که پس از مذاکره مجدد روی یک قرارداد قدیمی در منطقه شمال غربی آمو، استخراج در ۱۸ حلقه چاه نفت آغاز شده است.
بیشتر بخوانید: جزئیات قرارداد استخراج نفت ساحه آمو دریا چیست؟
طالبان همچنان از برنامه‌های شرکت‌های چینی برای سرمایه گذاری نیم میلیارد دالری در انرژی خورشیدی در افغانستان خبر داده اند.
اشرف حق شناس، سخنگوی وزارت فواید عامه طالبان از ساخت یک سرک ۳۰۰ کیلومتری خبر داده است که بدخشان را به چین وصل می‌کند.
افغانستان و چین مرز مشترک ۷۶ کیلومتری دارند. سرک جدید وقتی تکمیل شود، حجم مبادلات تجاری را که اکنون به ارزش ۱.۵ میلیارد دالر در سال است، تقویت می‌بخشد.
آیا افغانستان برای سرمایه گذاری چین امن است؟
یک حمله مرگبار گروه موسوم به «دولت اسلامی» در دسمبر سال ۲۰۲۲ بر هوتل میزبان اتباع چینی در کابل، پیکینگ را شوکه کرد و به تعقیب آن از طالبان خواست که امنیت را تقویت کنند.
بیشتر بخوانید: چین از شهروندانش خواست تا هرچه زودتر افغانستان را ترک کنند
طالبان در دوره نخست حاکمیت خود میزبان شبه نظامیان اویغور چین بودند. ایالات متحده امریکا ۲۲ تن از آنها را برای سال‌ها در زندان گوانتانامو نگهداری کرد. پیکینگ در برابر هر نوع تهدید احتمالی از سوی این گروه محتاط است.
سید جلال بازوان می‌گوید که در سال ۲۰۲۱ «گزارش‌های مبنی بر تخلیه اجباری شبه نظامیان اویغور از مناطق نزدیک به مرز چین-افغانستان منتشر شدند.» او همچنان می‌افزاید که «طالبان به چین اطمینان داده اند که از خاک افغانستان برای حملات تروریستی بر ضد کشورهای همسایه استفاده نخواهد شد.»
پیکینگ در لابلای این تعامل اقتصادی از «قدرت نرم» خود نیز استفاده کرده و کمک‌های بشردوستانه فرستاده است. این کار به ویژه برای قربانیان زمین‌لرزه‌های اخیر صورت گرفته است.
صفحه یوتیوب دویچه وله دری را دنبال کنید
یک مرکز فروش کالاهای ارزان چینی در کابل نیز وجود دارد. این مرکز «چاینا تاون» نامیده می‌شود و دارای هشت طبقه می‌باشد. در بالای این فروشگاه از ابتکار زیرساختی «کمربند و جاده» چین نیز با خط سرخ یاد شده است.
علاوه بر این، امکان شمولیت افغانستان در دهلیز اقتصادی پاکستان-چین نیز وجود دارد، کریدوری که به بندر گوادر منتهی می‌شود و چین می‌تواند از طریق آن به بحیره عرب وصل شود.
بیشتر بخوانید: پاکستان و طالبان در مورد پیوستن افغانستان به دهلیز اقتصادی چین-پاکستان گفتگو کرده اند
سید جلال بازوان به این باور است که موقعیت استراتژیک افغانستان در امتداد پروژه «کمربند و جاده»، این کشور را به «یک شریک جذاب» مبدل می‌کند.
Nw/af (AFP)