براساس ارزیابی‌های سازمان ملل متحد، بیش از سه میلیون افغان در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کنند. دو میلیون تن از آن‌ها بدون اجازه رسمی وارد این کشور شده اند. حتی آن‌هایی هم که به طور قانونی در ایران زندگی می‌کنند، برای پیدا کردن کار با چالش‌هایی دست و پنجه نرم می‌کنند و بسیاری از آن‌ها به طور غیررسمی به عنوان کارگر استخدام می‌شوند و در کارهای شاقه مصروفند. 

جعفری امیدوار است که «کافه تلما»ی او در تهران به از میان برداشتن شکاف‌ها میان افغان‌ها و ایرانیان و مبارزه با خارجی ستیزی در ایران که بسیاری از افغان‌ها با آن مواجه هستند، کمک کند.

او در مصاحبه با خبرگزاری اسوشیتدپرس گفت: «بسیاری فکر می‌کنند که مردم افغانستان نمی‌توانند با لهجه ایرانی فارسی صحبت کنند و یا این که بی‌سواد هستند... اما وقتی آن‌ها به این‌جا می‌آیند، دانشجویان افغان را می‌بینند و با فرهنگ و لهجه ما بهتر آشنا می‌شوند، برای آن‌ها خیلی جالب است. در این جا شهروندان ایرانی  تصورات غلطی را که راجع به ما دارند به کنار می‌گذارند و ایرانی‌ها و افغان‌ها برخی اوقات حتی با یک‌دیگر دوست می‌شوند».

این دختر افغان در ادامه گفت: «ما مردم (ایران و افغانستان) آنقدر که برخی فکر می‌کنند، از هم متفاوت نیستیم».

بیشتر بخوانید: افغانستان: در سال گذشته ۸۷۲ مهاجر افغان در ایران جان داده اند

مهاجرت افغان‌ها به ایران در سال ۱۹۷۸ و در پی اشغال این کشور توسط نیروهای شوروی سابق آغاز شد. در سال ۱۹۸۹ نیروهای شوروی افغانستان را ترک کردند و پس از آن جنگ داخلی و حکومت طالبان باعث ادامه آوارگی مردم شد. پس از آن هم ایالات متحده امریکا در پی حملات ۱۱ سپتمبر برای دستگیری اسامه بن لادن که طالبان به او پناه داده بودند، وارد افغانستان شد.

از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا در سال گذشته تصمیم به خروج از توافقنامه اتومی ایران گرفت، وخامت روز افزون وضعیت اقتصادی ایران برخی از شهروندان افغان را وادار به ترک این کشور کرد. اما بسیاری هنوز در این کشور مانده اند، مانند فاطمه جعفری که در ایران به دنیا آمده است.

جعفری که در دانشگاه آزاد تهران در رشته حقوق تحصیل می‌کند، همراه با یک دانشجوی افغان دیگر به نام حامد آذر برای ایجاد این کافی شاپ در نزدیکی مرکز شهر تهران زیاد تلاش کردند. آن‌ها به سختی توانستند اجازه گشایش این قهوه خانه را از مقام‌های حکومتی به دست بیاورند. چرا که وزارت کار ایران معمولا به مهاجران افغان اجازه گشایش قهوه خانه و رستورانت نمی‌دهند. 

این دو جوان افغان از والدینشان پول گرفتند و از پول نقد خود هم برای آغاز این کسب و کار استفاده کردند. آن‌ها نمی‌توانستند به دریافت وام بانکی امید داشته باشند. چون بانک‌های ایرانی به شهروندان خارجی، حتی به آن‌هایی که کارت اقامت ایران را دارند، وام نمی‌دهند. این دو دانشجوی افغان حتی میزها و چوکی‌ هایشان را خود ساختند، خودشان به لوله کشی رسیدگی کردند و خود شان رنگمالی کردند تا زیرزمین یک ساختمان را مبدل به یک قهوه خانه کنند.

فاطمه جعفری گفت: «ما به خودمان گفتیم یا موفق می شویم یا شکست می‌خوریم. اما سعی خود را می‌کنیم».

نخست برخی از مشتریان این قهوه خانه جعفری و همکارانش را که از قوم هزاره افغانستان هستند، چینی یا جاپانی تصور می‌کردند. این دختر جوان می‌گوید که این تصورات غلط نشاندهنده ارتباط محدود مردم ایران با مهاجران افغان است که در کشورشان زندگی می‌کنند. 

بولانی، غذای سنتی افغانی، نیز جزو مینوی این کافی شاپ است. یک قهوه چی یا باریستای ایرانی به جعفری پیشنهاد کمک برای یادگیری تکنیک‌های جدید را داده است. 

در ایران رفتن به کافی شاپ یک رسم معمول است و در مجاورت دانشگاه‌های تهران قهوه‌خانه‌های زیادی وجود دارد. در آن جا دانشجویان و جوانانی را می‌توان دید که می‌نشینند و با یکدیگر گپ می‌زنند.

سپهر حقیق آذر، یک جوان  ۲۴ ساله ایرانی که در رشته معماری فارغ التحصیل شده است، در حساب اینستاگرامش از وجود این کافی باخبر شد. او گفت: «راه اندازی این کافی شاپ فکر بسیار خوبی است و واقعا قابل ستایش است». این جوان ایرانی در ادامه گفت: «بسیاری از شهروندان ایرانی تصورات غلطی راجع به مردم افغانستان دارند. حقیقت این است که میان آن‌ها و ما تفاوت به خصوصی وجود ندارد». 

جعفری از این که به هدفش رسیده است، بسیار خوش است. بسیاری از مهاجران افغان مثل او اینقدر خوش چانس نبوده اند. یکی از مشتریان افغان گفت که نتوانسته اجازه گشایش دکان آرایشگری را بگیرد. او به خاطر این اظهارات انتقادی‌اش از حکومت ایران، نمی‌خواست نامش را فاش کند. او گفت: «من آزمایش طبی را پشت سر گذاشتم و در مقابل بیماری‌های زیادی واکسین شدم. اما هنوز نمی‌توانم اجازه وزارت صحت را برای گشایش آرایشگری دریافت کنم».

این مهاجر افغان در ادامه گفت: «من در این کشور مالیات می‌پردازم و هزینه آزمایش‌های هپاتیت و واکسین‌های دیگر را از جیب خود پرداخته ام. چرا من نباید از همان امکانات و فرصت هایی برخوردار شوم که ایرانیان از آن بهره مند می‌شوند»؟ 

بیشتر بخوانید: تهدید ایران به اخراج افغان‌ها در صورت افزایش فشار اقتصادی

اما با برخی تغییرات در قوانین ایران وضعیت از برخی جهات برای مهاجران افغان بهتر شده است.

این کشور به شهروندان افغانستان اجازه دسترسی به برنامه‌های صحی و تحصیلات را داده است. در ماه اکتوبر ایران قانونی را راجع به دادن شهروندی به فرزندان مادران ایرانی و پدران غیرایرانی تصویب کرد. به این ترتیب بیش از ۱۰۰ هزار فرزند زنان ایرانی که با شهروندان غیرایرانی ازدواج کرده اند، تابعیت ایران را دریافت می‌کنند. بیشتر این شهروندان غیرایرانی از کشورهای عراق و افغانستان هستند. 

در این میان ایران اعلام کرده که می‌تواند مانع سفر مهاجران افغان به سمت اروپا نشود. ایران به این ترتیب به اتحادیه اروپا فشار می‌آورد که برای نجات توافقنامه اتومی ایران بیشتر تلاش کند. اما مقام‌های ایرانی این را هم گفته اند که می‌خواهند شمار بیشتری از مهاجران افغانستان را به کشورشان بازگردانند.

عبدالرضا رحمانی، وزیر داخله ایران طی دیدار با کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان هفته گذشته در ژنیو گفت: «ما در سال‌های گذشته شاهد بازگشت داوطلبانه شمار اندکی از مهاجران افغان از ایران به وطن شان بودیم». او در ادامه گفت: «ما از جامعه بین المللی، حکومت افغانستان و کمیساریای عالی سازمان ملل انتظار داریم که به بازگشت و ادغام دوباره و دائمی مهاجران تمرکز کنند».

Me, af (APE)