در پی شکست گروه تروریستی "دولت اسلامی" در کوه های سنجار در آخر هفته گذشته، جنگجویان آن هرچند تا آخرین نفس برای تسلط بر شهر سنجار جنگیده بودند، اما در بازگشت مورد خشم فرماندهان قرار گرفتند. به گزارش های رسانه ها، فرماندهان "دولت اسلامی" در پی مغلوب شدن جنگجویان شان، تعداد زیادی را به دلیل شکست در برابر پیشمرگ های کردی به مجازات مرگ محکوم کردند. مدافعان پیشمرگ کردی در آخر هفته گذشته مؤفق شدند بخش هایی از سنجار را از سلطه افراد "دولت اسلامی" آزاد سازند.

فرماندهان "دولت اسلامی" همچنان در سوریه نیز بیرحمانه و با خشونت زیاد علیه افراد خویش عمل کرده اند و بر اساس گزارش های رسانه ها در سوریه نیز حدود 100 جنگجوی هوادار خویش را که اکثریت آنان جهادگرایان اروپایی بودند، به قتل رسانده اند. براساس همین گزارش ها، افراد اعدام شده احتمالاً کسانی بودند که از جنگ به سیر آمده و خواهان برگشت به کشورهای خویش بودند. در همین حال گزارش شده است که صدها نفر از اعضای این گروه تحت نظارت به سر می برند، زیرا آنها نیز قصد داشته اند تا میدان جنگ را ترک کنند.

به گفته خانم گلستان گوربای استاد علوم سیاسی در دانشگاه برلین، این کشتارها ظاهراً به منظور ایجاد هراس در میان افراد گروه "دولت اسلامی" انجام شده اند و هشداری برای تمام آنهایی است که دیگر نمی خواهند در کنار این گروه به جنگ ادامه بدهند.

به گفته او، به همین دلیل این هشدار مخصوصاً متوجه کسانی است که نه به دلیل اعتقادات مشترک، بلکه به امید سود مالی با این گروه پیوسته بودند. خانم گوربای افزود: «برخلاف، کسانی که براساس اعتقادات مشترک به این گروه پیوسته اند، مخالفتی در برابر چنین نوع برخورد فرماندهان خویش ندارند. برعکس، حتی از آن استقبال می کنند.»

تزلزل در سطوح "دولت اسلامی"

در تابستان گذشته " دولت اسلامی" به سرعت در مناطقی در سوریه و عراق به پیشروی پرداخت، اما اکنون چنین به نظر می رسد که شبه نظامیان مذکور به کندی در حرکت اند و حتی تا حدودی نیز مغلوب شده اند. طور مثال در شهر کوبانی در شمال سوریه از ماه ها به این سو تروریست های "دولت اسلامی" با مدافعان کردی جنگ های شدیدی را انجام داده اند. اما نیروهای کردی با حمایتی که از حملات هوایی توسط ائتلاف بین المللی به دست آورده اند، مؤفق شده اند که جلو پیشروی این جنگجویان مذهبی را در کوبانی بگیرند. کردها در این مقاومت شان بهای سنگینی پرداخته و صدها تن را از دست داده اند. اما بنا بر گمانه زنی ها رقم تلفات در صفوف تروریست های "دولت اسلامی" خیلی بیشتر از قربانیان کردی بوده است. براساس گزارش ها از منابع ناظرین حقوق بشر سوریه هزاران نفر از جهادگرایان "دولت اسلامی" در جنگ کوبانی به قتل رسیده اند.

اکنون همچنان این گروه در شهر سنجار عراق مجبور به عقب نشینی شده است. این جهادگرایان در برابر کردها که همچنان با تسلیحات آلمانی نیز تجهیز بودند و به شدت مقاومت نمودند، شکست خوردند. این درحالی است که در مناطق دیگر عراق هنوز هم شیعه مذهبان عرب و سنی مذهبان معتدل این کشور مؤفق نشده اند تا ائتلافی را علیه "دولت اسلامی" تشکیل بدهند. اما گفتگوها در این زمینه ادامه دارد و گفته می شود که این گفتگوها نتیجه خوبی هم داشته اند.

در همین زمینه روزنامه المدی نیز با خوشبینی از احتمال پیدا شدن یک راه حل سیاسی گزارش داده است. این روزنامه در شماره 22 ماه دسمبر نوشت: «برای نخستین بار مؤفق شده ایم تا جلو فاجعه را بگیریم و به راه حل ها چشم امید ببندیم.»

اشتیفان روسینی، کارشناس مسایل شرق میانه در همین ارتباط گفت: «این احتمال وجود دارد که ناکامی های اخیر "دولت اسلامی" یک بخشی از درخشش و جلال این گروه را کاهش بدهد.»

روسینی از مرکز تحقیقاتی "گیگا" در شهر هامبورگ گفت که گروه تروریستی "دولت اسلامی" قبل از این متوجه مناطق ضعیف بودند، مناطقی که در آن اقلیت های ایزدی و یا کردها زندگی می کردند. اما اکنون این سازمان تروریستی از مرز توانایی های خویش بیشتر عمل می کند که پیامدهایی نیز در پی دارد. او افزوده است: «در صورتی که وعده های این سازمان مبنی بر تشکیل خلافت جهانی بیهوده ثابت شود، جذابیت خود را از دست می دهد.»

جهادگرایی به عنوان چالش جهانی

با آنهم به گفته خانم گلستان گوربای، در کل چالش جهادگرایی در سطح جهان باقی می ماند و حتی احتمال دارد گسترش بیابد. زیرا جنبش های افراطی اسلامی تقریباً در تمام کشورها و مناطق مسلمانان هنوز هم فعال اند. از گروه ابوسیاف در فیلیپین تا گروه تازه تشکیل القاعده در هند، از طالبان در پاکستان و افغانستان تا جهادگرایان شرق نزدیک و شمال افریقا. او افزود که در تمام جاها گروه های جهادگرا حضور دارند، بنابراین این گروه ها هم در مناطق و هم در سطح جهان هنوز هم تهدید شمرده می شوند.

خانم گوربای افزود: «حتی اگر موفق شویم که محدودیت هایی علیه جنگجویان "دولت اسلامی" ایجاد کنیم، باز هم این سازمان یک چالش بزرگ سیاسی باقی می ماند و غلبه بر آن سال ها وقت نیاز خواهد داشت.»

جهادگرایان از مدتی به این سو مؤفق شده اند که آجندای خویش را به کشورهای دیگر تحمیل کنند؛ مخصوصاً وضعیت دشوار اقتصادی در اکثر کشورها بهترین زمینه برای رشد افکار افراطی بوده است.

بنابراین به گفته خانم گوربای، اکنون نیاز به این می رود که به مسایل اقتصادی و اجتماعی در شرق میانه و اختلافات اجتماعی در این مناطق توجه گردد؛ زیرا این موارد تقریباً از چشم افتاده اند، چون فعلاً بیشتر غلبه بر تهدیدهای حیاتی مطرح اند.