دویچه وله: خانم سونجویچ، می توانید در مورد وضعیت توضیح دهید؟ چه کشورهایی اجازه ورود می دهند و کدام ها مهاجران را باز می گردانند؟

سونجویچ: چهار کشور قوانین مشابه را به اجرا گذاشته اند، تقریبا همزمان: مقدونیه، صربستان، کرواسیا و سلوانیا. افراد بر اساس کشورهای مبدا اجازه داده می شوند، افرادی از کشورهای سوریه، عراق و افغانستان. بقیه باز گردانده می شوند.

دویچه وله: بر اساس کدام توجیه؟

سونجویچ: توجیه سیاسی است. سلوانیا اعلام کرد که فقط به افرادی از کشورهای سوریه، عراق و افغانستان اجازه عبور از مرزش را می دهد نه کسانی از کشورهای دیگر را. این سیاست به سرعت به دیگر کشورهای حوزه بالقان سرایت کرد چون هیچ کدام از این کشورها این مردم را نمی خواهند.

در بیشتر موارد کشورهای اتحادیه اروپا، مردم را به کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا پس می فرستند. اما در مورد مقدونیه این مسئله کاملا برعکس است. مقدونیه که یک کشور غیرعضو اتحادیه اروپاست، پناهجویان را پس به یک کشور اتحادیه اروپا یعنی یونان می فرستد. دلیلش این است که یونان به وظایفش عمل نمی کند و بدون راجستر اجازه می دهد که پناهجویان به راهشان ادامه دهند.

چندین ماه است که ما به عنوان "کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل" گفته ایم که غیر قابل قبول است که کسانی که در یک کشور عضو اتحادیه اروپا بوده اند و حق قانونی دارند تا درخواست پناهندگی خود را ارائه کنند، (یعنی متقاضی پناهجویی هستند، نه الزاما آواره) نمی توانند از این مسئله بهرمند شوند؛ زیرا چندین دلیل وجود دارد؛ یکی این که یونان قادر نیست به تمام مکلفیت های خود عمل کند. بنابراین این پناهجویان مجبور می شوند تا برای رسیدن به کشورهای دیگر اتحادیه اروپا، به یک کشور غیر عضو وارد شوند. وضعیت ناپایدار است. مراکز پذیرش که یک پروژه سراسری اتحادیه اروپا است، باید در یونان بر پا شوند تا مردم آنجا راجستر شوند و درخواست های پناهندگی آنها ارزیابی شوند. پس از آن، آنها بین کشورهای اتحادیه اروپا تقسیم گردند.

دویچه وله: آیا یک کشور اتحادیه اروپا مانند کرواسیا می تواند به عنوان مثال از ورود افرادی از اریتریا جلوگیری کند؟ در آلمان، یک اریتریایی می تواند درخواست پناهندگی بدهد. آیا جلوگیری از پناهجویان نقض کنوانسیون 1951 ژنیو نیست؟

سونجویچ: کنوانسیون آوارگان می گوید که من می توانم در داخل یک کشور سفر کنم اگر نیاز به حفاظت در آن کشور را دارم و قصد دارم تا درخواست پناهندگی ام را آنجا ارائه دهم. حتا اگر مدارک کافی نداشته باشم.

دویچه وله: پس جواب این است که یک کشور نمی تواند یک پناهجو را پس بفرستد؟

سونجویچ: درست است. یک کشور به طور قانونی نمی تواند کسی را پس بفرستد.

دویچه وله: برای جلوگیری از چنین اقدامی چه می توان کرد؟

سونجویچ: اول از همه، تمام کشورهای مسیر بالقان کنوانسیون ژنیو را امضا کرده اند و از سیستم پناهجویی آن استفاده می کنند. ما به کسانی که پس فرستاده شدند، پیشنهاد می کنیم تا در یکی از این کشورها که در حال حاضر هستند، درخواست پناهندگی بدهند. هر کس حق دارد تا درخواست پناهندگی اش ارزیابی شود. اما نباید فقط کشوری را که خوش دارند، برای ارائه درخواست پناهندگی انتخاب کنند.

دویچه وله: رانکو اوستوجیچ، وزیر داخله کرواسیا ادعا کرده است که کمیسیون اروپا پشت این حرکت پناهجویان است. آیا حرفی در این مورد دارید؟

سونجویچ: ما در بحث های سیاسی دخیل نیستیم. اما همچنان از اقداماتی که صورت گرفته، شگفت زده ایم. هیچ کس به ما پیشاپیش خبر نداد. ما فقط باید به اقدامات سیاستمداران واکنش نشان بدهیم. از اول بحران پناهجویی تاکنون چنین بوده است.

دویچه وله: چه بر سر کسانی که رد شده اند، می آید؟

سونجویچ: آنها دو انتخاب دارند: یا این که درخواست پناهندگی بدهند اگر واقعا آواره هستند و نیاز به حفاظت دارند؛ یا اگر مهاجر هستند و قصد ندارند درخواست پناهندگی خود را (در کشور اولی اتحادیه اروپا) ارائه کنند، با آنها طبق قانون مانند یک مهاجر بی مدرک برخورد می شود.

دویچه وله: می توانید بگویید چه تعداد از پناهجویان که هیچ چانسی برای دریافت پناهندگی ندارند، وجود دارند و در کجایند؟

سونجویچ: حدود 300 نفر اکنون در سلوانیا که 50 تن از آنها در مرزهای جنوبی و 250 در مرزهای شمالی این کشور هستند، حضور دارند. حدود 300 تن دیگر نیز در مقدونیه چنین شرایطی دارند.

دویچه وله: با توجه به هزاران تن که به روزانه به آلمان وارد می شوند، تعداد زیادی نیستند.

سونجویچ: این نکته را در نظر داشته باشیم که 93 درصد پناهجویانی که ثبت و راجستر شده اند مثلا در صربستان از همان سه کشوری است که نام بردم که بیشترین آنها از سوریه می باشند. فقط 7 درصد دیگر پناهجویان از دیگر کشورها هستند.

دویچه وله: یعنی هیچ دلیل دیگری حتا قوانین داخلی خود کشورهای بالقان وجود نداشته که افراد را باز گردانند؟ فقط دلیلش این بوده که آنها از سه کشور پرپناهجو مانند سوریه، عراق و افغانستان نبوده اند؟

سونجویچ: بسیار کم. اما همیشه میل به جداسازی بین "آواره" و "مهاجر" وجود داشته است. اما این تفکیک هنگامی انجام می شود که مانند گذشته یک نفر ثبت و راجستر شود و پروسه پناهجویی او به جریان بیفتد.

دویچه وله: درخواست شما از حکومت های کشورهای اروپایی چیست؟

سونجویچ: ما در "کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل" به این نظریم که اتحادیه اروپا اول از همه باید به یک طرح جامع دست یابد. هیچ کشوری نمی تواند به تنهایی اقدامات داخلی خود را در این زمینه اجرا کند، بلکه باید یک تلاش یگانه و متحد از سوی کشورهای اروپایی باشد.

ما چندین ماه است که می گوییم مراکز ثبت در یونان ایجاد شوند تا مردم بتوانند آنجا درخواست پناهندگی خود را ارائه دهند، درخواست ها ارزیابی شوند و سپس این پناهجویان بین کشورهای اتحادیه اروپا تقسیم شوند. آنانی که آواره هستند، باید از حق حفاظت برخوردار شوند. و آنانی هم که به نظر می رسد این حق را ندارند، به کشورشان پس فرستاده شوند؛ اما فهم این وضعیت که آیا آنها آواره هستند یا مهاجر اقتصادی، از طریق بررسی دوسیه آنها و درخواست پناهندگی شان معلوم می شود.