مسیر بالقان از زمان بحران مهاجرت در سال ۲۰۱۵ به این طرف هرچه بیشتر به خاک جمهوری بوسنیا و هرزگوینا منتقل گردیده است. از آنجایی که در مناطق هموار، مرز های صربستان با کشور های عضو اتحادیه اروپا، مجارستان و کرواسیا، به روی پناهجویانی که از یونان می خواهند خود را به غرب و شمال اتحادیه اروپا برسانند، مسدود است، شمار فزاینده پناهجویان تلاش می کنند از مسیر کوهستانی در مرز بوسنیا و کرواسیا شانس خود را بیآزمایند.

شمار دقیق این پناهجویان از کشور های افغانستان، مراکش، پاکستان، سوریه و سایر کشور های درگیر جنگ و بحران، که هم اکنون در بوسنیا بسر می برند، معلوم نیست. اتحادیه اروپا این رقم را حدود ۸ هزار نفر تخمین می زند، اما سازمان های خیریه از تقریباً ۱۲ هزار نفر سخن می گویند.

همه مددرسانان متفقاً می گویند که ظرفیت ها در کشوری که سه و نیم میلیون نفر جمعیت دارد، حتی برای آغاز تأمین اسکان، مواد غذایی و خدمات صحی و بهداشتی کافی نیست.

در پایان ماه دسمبر در کمپ "لیپا" در غرب بوسنیا آتش سوزی رخ داد و از آن زمان به بعد حدود ۱۳۰۰ مهاجر یا در ساختمان های خالی و سرد و یا حتی در هوای آزاد بسر می برند. ۲۰ خیمه ای که اردوی بوسنیا در پایان هفته گذشته در اختیار قرار داده است و قابل گرم شدن اند، به هیچ صورت برای اسکان آنهمه مهاجر کفایت نمی کنند. علاوه بر آن، بر اساس یک گزارش کمیسیون اتحادیه اروپا، این خیمه ها دارای عیب و نقص اند.

با توجه به وضعیت رقتبار در آنجا این پرسش مطرح می گردد که ۹۰ میلیون یوروی که اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۷ برای حمایت از مهاجران در بوسنیا پرداخته است، چه شده است؟

سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) مسئولیت توزیع کمک مالی اتحادیه اروپا برای بوسنیا را به عهده دارد. به اساس معلومات دفاتر "آی.او.ام" در سراییوو پایتخت بوسنیا، از سال ۲۰۱۷ به این طرف جمعاً ۷۶ میلیون و ۸۵۱ هزار د ۲۱۷ یورو از بروکسل واریز شده است. از این جمع تا پایان سال ۲۰۲۰ مبلغ ۵۱ میلیون و ۵۶۰ هزار و ۳۲۷ یورو به مصرف رسیده است.

یک سیستم شفاف برای کمک کنندگان بین المللی

ادیتا سلیم بیگوویچ، سخنگوی "آی.او.ام" در سراییوو به دویچه وله گفت: «این بودجه ها از سوی یک کمیته، که به طور منظم جلسه تشکیل می دهد، نظارت می شود.» اعضای این کمیته عبارت اند از نمایندگان هیئت اتحادیه اروپا در بوسنیا، وزارت امور امنیت بوسنیا، پولیس مرزی، اداره های امور اتبار خارجی، "سازمان خیریه شورای پناهجویان دنمارک" (DRC)، که از دیر زمانی در بوسنیا فعالیت دارد، و "آی.او.ام". سلیم بیگوویچ افزود: «این کمیته همچنان یک مقام با صلاحیت است که در آن، در صورت تغییر نیازمندی ها در محل، تغییرات در بودجه اولیه مورد بحث قرار گرفته و در مورد آن تصمیم اتخاذ می گردد.»

برای اینکه اطمینان حاصل گردد که چه کسی مسئولیت کدام بودجه را دارد و همچنان شفافیت در پرداخت پول اتحادیه اروپا تضمین گردد، سازمان بین المللی مهاجرت (آی.او.ام) هر سه ماه گزارش مفصلی در مورد استفاده از کمک های مالی را به وزارت امنیت بوسنا و هیئت اتحادیه اروپا ارائه می کند. این گزارش بعداً برای اظهار نظر به وزارت مالیه بوسنیا فرستاده می شود. در صورتی که این اظهار نظر مثبت باشد، آنگاه گزارش نهایی به حکومت بوسنیا ارائه می گردد. "آی.او ام"، به قول سخنگوی این سازمان، افزون بر آن یک گزارش مفصل سالانه مالی خود را ارائه می کند.

وزارت امنیت هیچ پاسخی نمی دهد

اما نهاد ها و سازمان های محلی چه؟ دویچه وله از وزارت امنیت بوسنیا خواستار توضیحات در این مورد شد که کدام بودجه اتحادیه اروپا به منظور استیلا بر بحران مهاجرت، در اختیار ساختار های مددرسانی بوسنیا قرار داده شده و کدام پروژه ها تصویب گردیده اند. اما حتی دوازده روز پس از این تقاضای مؤرخ ۶ جنوری ۲۰۲۱، هیچ پاسخی از سوی وزارت امنیت بوسنیا داده نشد.

یک چیز ثابت است که بخش اعظم کمک مالی مستقیماً به کانتون "اونا سانا" در بوسنیا، در مرز کرواسیا، کشور عضو اتحادیه اروپا، واریز شده است. در این کانتون بوسنیا حدود ۸۰ درصد مهاجران بسر می برند. به قول "آی.او.ام" بخشی از پول اتحادیه اروپا به منظور اسکان مهاجران، طور مثال در هوتل "سدرا" در میان شهر های بیهاچ و ولیکا کلادوشا، و یا در کمپ های "میرال" و یا "بیرا" به مصرف رسیده است.

اسکان دادن، مواد غذایی و کمک به بازگشته گان

به اساس معلومات "آی.او.ام" برای جمعاً هفت مرکز پذیرش در بوسنیا، که می توانند در مجموع  ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ پناهجو را اسکان بدهند، تا کنون ۷ میلیون و ۱۴۰ هزار یورو هزینه شده است. این مبلغ ۱۴ درصد پولی است که تا حال به مصرف رسیده است. ۳۹ میلیون یوروی دیگر (۷۷ درصد) برای مواد غذایی، ادویه، مواد بهداشتی، خیمه ها و مخارج کارمندان و اقامتگاه های پناهندگان به مصرف رسیده است.

نیکولا بی، رئیس "سازمان خیریه شورای پناهجویان دنمارک" (DRC) در بوسنیا به دویچه وله نوشته است: «یک بخش کمک مالی همچنان در چارچوب کمک به پناهجویان بازگشته از کرواسیا به بوسنیا، هزینه شده است.»

موزه ها برای پولیس، تجهیزات محافظتی و موتر امبولانس

به اساس گزارش "آی.او.ام" حدود سه و نیم میلیون یورو به طور مستقیم به نهاد ها و سازمان های بوسنیایی پرداخت شده است. این سازمان در یک پاسخ تحریری به دویچه وله گفته است: «این پول برای خرید موتر ها برای پولیس مرزی، اداره های امور اتباع خارجی و پولیس کانتون "اونا سانا" استفاده شده است. افزون بر آن معاش مأمورانی که برای مقابله با بحران مهاجرت توظیف گردیده اند، از همین پول پرداخت گردیده است.»

به گفته سازمان مذکور، پولیس این کانتون با پول کمکی اتحادیه اروپا ۵۰ جوره موزه، کلاه ها و سایر تجهیزاتی که معمولاً در برابر تظاهرات مورد استفاده قرار می گیرند، خریده است. اداره امور صحی این کانتون، که به مهاجران نیز رسیدگی می کند، با این پول یک موتر امبولانس خریداری کرده است. در پاسخ به این سوال دویچه وله که این موتر امبولانس چند قیمت داشت و بقیه پول کمکی اتحادیه اروپا به کدام مقاصد به خرج رسیده است، اداره کانتون "اونا سانا" تا هنوز (۱۸ جنوری ۲۰۲۱) هیچ پاسخی نداده است.

کارمندان سازمان های خیریه و ناظران متیقن اند که تقریباً همه نهاد ها و سازمان های که در بوسنیا و هرزگوینا در عرصه مهاجرت و با مهاجران سر و کار دارند، با ارائه پروژه ها، کمک های مالی اتحادیه اروپا را تقاضا کرده اند.

یک نکته عیان و قابل توجه اینست که به پرسش های دویچه وله در این زمینه، حتی بعد از روز ها و هفته ها نیز هیچ کسی آماده نیست پاسخ بدهد. شهرت فضلیچ، شهردار بیهاچ، می گوید: «با وجود همه انتقاد ها از "آی.او.ام" و اتحادیه اروپا، بدون آنها شهر بیهاچ و کانتون "اونا سانا" مدت ها پیش دستخوش فاجعه می شدند زیرا در نهایت بدون آنها هیچ کس دیگری برای غلبه بر بحران مهاجرت کاری را انجام نمی داد.»

دراگان ماکسیموویچ / ص.ا، ع.ف