پس از انتخابات جنجالی سال 2014 افغانستان تلاش دارد اصلاحاتی را در نظام انتخاباتی وارد کند. کمیسیونی که به این منظور تشکیل شده است، نظرپرسی‌هایی را در کابل و ولایات آغاز کرده است. این کمیسیون تاکنون توانسته است نظرات مردم را در هفت زون به دست آورد.

مهم‌ترین مسایلی که تاکنون برای اصلاحات در نظام انتخاباتی مدنظر گرفته شده، تغییر سیستم انتخاباتی افغانستان است. افغانستان در حال حاضر از سیستم رای واحد غیرقابل انتقال استفاده می‌کند، ولی پیشنهاداتی صورت گرفته تا این سیستم تغییر کند.

مسوولان کمیسیون اصلاحات انتخاباتی می‌گویند کوچک شدن حوزه‌های رای دهی خواست دیگر مردم است. این در حالیست که فعلاً هر ولایت یک حوزه انتخاباتی است.

با آنکه معلوم نیست چه تعداد نفر از جمعیت 30 میلیونی افغانستان واجد شرایط رای دهی هستند، در حال حاضر 22 میلیون کارت رای دهی توزیع شده است. در حالی که به باور کمیسیون اصلاحات تنها حدود 13 میلیون نفر واجد شرایط رای دهی هستند.

شاه سلطان عاکفی رییس کمیسیون اصلاحات انتخاباتی روز شنبه در جلسه مشورتی با اعضای مشرانو جرگه گفت که باید جلو استفاده از کارت‌های اضافی گرفته شود: «حدود 8 میلیون کارت راهی دهی بدون صاحب واقعی در ولایات ذخیره شده است که باید جلو آن در انتخابات‌های آینده گرفته شود.»

یکی از پیشنهادها برای جلوگیری از سوء استفاده از کارت‌های رای‌دهی این است که همه این کارت‌ها باطل شوند و مردم تنها با تذکره تابعیت رای‌دهند.

پیگرد مجرمان انتخاباتی

مسوولان کمیسیون اصلاحات انتخاباتی می‌گویند 90 درصد مردمی که این کمیسیون با آن‌ها نظرخواهی کرده، خواهان اصلاحات در نظام انتخاباتی شده‌اند. پیگرد عدلی و قضایی و مجازات افرادی که دست به تخطی‌ها و تقلب‌های انتخاباتی می‌زنند، یکی از این خواست‌ها بوده است.

در انتخابات‌های گذشته با وجودی که تقلب‌های وسیعی صورت گرفته بود، اما قانون برای خاطیان انتخاباتی، مجازاتی را تعیین نکرده است. آقای عاکفی گفت که مردم خواهان مجازات کسانی شده‌اند که در انتخابات دست به تقلب و تخلف می‌زنند: «برخی‌ها خواهان محکمه اختصاصی هستند. بعض دیگر می‌گویند کمیسیون شکایات موقت شود، ولی نظراتی نیز وجود دارد که کمیسیون کنونی شکایات انتخاباتی از نظر ظرفیتی تقویت شود.»

کمیسیون شکایات انتخاباتی قرار است در مدت سه ماه پیشنهادات خود را برای اصلاح در نظام انتخاباتی افغانستان به حکومت بسپارد. این کمیسیون خود صلاحیت اجرایی برای آوردن اصلاحات را ندارد. این پیشنهاد نیز وجود دارد تا پس از این داشتن تحصیل نیز برای کسانی که می‌خواهند وارد پارلمان شوند، قید شود.

نقش احزاب

برجسته شدن نقش احزاب سیاسی در انتخابات و پارلمان، خواست دیگری است که این روزها مطرح می‌شود. در حال حاضر نمایندگان پارلمان، بیشتر نقش فردی دارند تا حزبی. آگاهان مسایل سیاسی تاکید می‌کنند که به احزاب سیاسی باید سهم بیشتری داده شود، ولی برخی دیگر به این نظر اند که همه احزاب قومی هستند و در نبود احزاب سراسری و فراقومی، تشکیل پارلمان حزبی ناممکن است.

محمد علم ایزدیار معاون مشرانو جرگه در این نشست گفت تا زمانی که احزاب سیاسی نقش برجسته‌تری در پارلمان نداشته باشد، اصلاحات در حکومت‌داری ناممکن است. آقای ایزدیار گفت در همه کشورها احزاب برنامه‌هایی را برای اصلاحات ارایه می‌کنند و همین برنامه‌ها منجر به بهبود وضعیت حکومت‌داری می‌شود: «راه‌هایی سنجیده شود که نقش احزاب و جایگاه احزاب، و به وجود آمدن چند حزب قوی سیاسی در نظر گرفته شود تا سیستم انتخاباتی نیز تغییر کند.»

اصلاحاتی که توسط این کمیسیون پیشنهاد می‌شود قرار است از آن در برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی استفاده شود. مهم‌ترین عاملی که می‌تواند از تقلب در انتخابات جلوگیری کند، توزیع تذکره‌های الکترونیکی است ولی اختلاف برسر این تذکره‌ها به دردسر بزرگی تبدیل شده است.