این تحقیق در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ انجام شده و در آن با ۵۷۰۰ طفل در ۲۸ ولایت افغانستان مصاحبه شده است. تحقیق نشان می‌دهد که هنوز ۴۴ درصد کودکان تذکره ندارند و سیستم پیچیده تذکره گرفتن و دور بودن مراکز تذکره دلایل اصلی محروم بودن کودکان از داشتن سند هویت است.

ازدواج کودکان

براساس این تحقیق ازدواج‌های قبل از وقت یکی از چالش‌های عمده در برابر کودکان است. فقر، عرف‌های ناپسند و عدم آگاهی از حقوق زنان، عامل اصلی ازدواج‌های قبل از اوقت شناسایی شده است. در این تحقیق حدود 2 درصد اطفال زیر سن قانونی گفته اند که متاهل اند و چهار درصد اطفال مصاحبه شونده گفته اند که نامزد هستند.

ثریا صبحرنگ کمیشنر بخش کودکان در کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان روز چهارشنبه در یک کنفرانس خبری در کابل گفت:‌«دو درصد این تعداد از اطفال ازدواج کرده‌اند. این بسیار نگران کننده است. چون قانون داریم ولی قانون تطبیق نشده است.»

یافته‌های کمسیون مستقل حقوق بشر نشان می‌دهد که ازدواج های قبل از وقت، عواقب ناگواری مانند طلاق، انواع خشونت و مشکلات صحی را در پی دارد.

کار کودکان

براساس این تحقیق ۵۱ درصد کودکانی که با آن‌ها مصاحبه شده کارگر بوده‌اند. این اطفال گفته اند که در هفته از ۲ الی ۷ روز کار می‌کنند و اوقات کاری آنان متفاوت است. طوریکه حدود یک درصد اطفال گفته اند که حدود یک الی دو ساعت از روی شب نیز کار می‌کنند و روزانه از ۲ ساعت الی ۱۲ ساعت مصروف کار اند. 

تحقیق نشان می‌دهد که بیشترین اطفال، کارگران بدون مزد اند. مزد آنان یا مستقیم توسط فامیل دریافت می‌شود و یا هم اطفال در خانه کار می‌کنند. از مجموع اطفالی که گفته اند کارگر اند، حدود ۹۳ درصد شان مزد دریافت نمی‌کنند. کار شاقه و محیط نامناسب کار از چالش‌های در برابر کودکان گفته شده است. در این مصاحبه حدود ۱۴ طفل گفته اند که  در نتیجه کار صدمه دیده و یا بیمار شده اند.

محروم از آموزش

بررسی کمیسیون حقوق بشر در این تحقیق نشان می‌دهد که حدود ۳۸ درصد اطفال هنوز هم به مکتب نمی‌روند. خانم صبحرنگ در این مورد گفت:‌«امروز ۳۸ درصد اطفال ما از نعمت آموزش محروم هستند. بیشتر شان گفته اند که به دلیل فقر، ناامنی از رفتن به مکتب محروم شده‌اند. بیشتر این کودکان از طرف خانواده‌های شان مجبور به کار شده‌اند.»

اطفال در جریان مصاحبه، دلایلی متعددی را به عنوان چالش‌های اساسی و یا دلیلی برای نرفتن به مکتب ارایه کرده‌اند.  حدود ۲۴ درصد اطفال گفته‌اند که باید کار کنند، ۱۲ درصد گفته‌اند که فامیل اجازه مکتب رفتن را به آن‌ها نداده و ۸ درصد گفته اند مشکلات مالی دارند، ۴ درصد به خاطر دوری راه نمیتوانند مکتب بروند، ۴ درصد نا امنی را عامل نرفتن به مکتب عنوان کرده اند، دو درصد گفته اند که ازدواج مانع رفتن به مکتب شان شده است.

ثریا صبحرنگ گفت که با افزایش جنگ و خشونت، وضعیت بشری کودکان نیز وخیم‌تر شده است:‌«امروز هیچ کدام ما مصوونیت نداریم. جو حاکم باعث شده است که با گذشت هر روز ما شاهد بدبختی، بی‌عدالتی و نقض بیشتر حقوق بشری کودکان باشیم.»

استفاده از کودکان در جنگ

در این تحقیق به تعداد ۵۷ نفر که یک درصد مجموع مصاحبه شوندگان را تشکیل می‌دهد گفته اند که شامل گروه‌های نظامی شده اند. طوریکه ۲۳ درصد فشار فامیل، ۱۷ درصد مشکلات اقتصادی، ۱۴ درصد نیاز به اشتغال، ۲ درصد دلایل مذهبی و یک درصد فشار از سوی نیروهای مسلح را دلیل اصلی پیوستن شان به صفوف نظامی عنوان کرده اند. در این تحقیق از مجموع ۵۷ نفر به تعداد ۲۹ نفر شان که ۵۰ درصد را تشکیل میدهد گفته اند که از سوی نهادهای دولتی استخدام شده اند. ۱۴ نفر دیگرشان گفته اند که از سوی افراد خصوصی مسلح شده اند. از مجموع این ۵۷ نفر، ۱۴ نفر شان اصلا نمی‌شناسند افرادی که به آنها اسلحه داده، دولتی اند یا خصوصی.

کمیسیون مستقل حقوق بشر از ادامه استخدام کودکان در صفوف نیروهای دولتی و غیردولتی ابراز نگرانی کرد.

خشونت علیه اطفال دختر یکی از موارد جدی نقض حقوق بشر خوانده شد. این تحقیق نشان می‌دهد که طی دو سال اخیر به تعداد ۶۸۲ مورد انواع مختلف خشونت بر علیه اطفال دختر در دفاتر ساحوی و ولایتی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان به ثبت رسیده است. از میان قضایای ثبت شده خشونت علیه اطفال دختر، ۲۰۸ مورد آنرا خشونت فزیکی، ۷۴ مورد خشونت اقتصادی، ۵۷ مورد خشونت جنسی، ۲۰۲ مورد خشونت لفظی و روانی و ۱۴۱ مورد را سایر انواع خشونت تشکیل می‌دهد.