سمیر نه ساله در یکی از کوچه‌های مزدحم و خاک آلود کابل مصروف پوست کردن کچالو است. او در یک برگرفروشی کار می‌کند و بسیار عجله دارد زیرا تا دقایق دیگر مشتریان زیادی برای خرید چپس و برگر خواهند و آمد. اگر سمیر نتواند غذای مشتریان را آماده کند، مورد خشم و غضب صاحب کارش قرار خواهد گرفت.

این کودک مجبور است از اول صبح تا شام چندین کار را انجام دهد: «میزها را صافی می‌زنم. گیلاس‌ها را می‌شویم، دکان را جارو می‌کنم و سطل‌ها را می‌شویم.»

سرو صورت سمیر خاک آلود است و لباس کهنه و چرکینی به تن دارد. او از ساعت ۷ صبح تا ۸ شب کار می‌کند و عرق می‌ریزد. مزد روزانه‌اش ۶۰ افغانی است که با آن می‌تواند شش نان خشک بخرد.

سمیر تازه از آن جمله اطفال کارگر است که وضعیت بهتری دارند. گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر از وضعیت اطفال در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ دشواری‌هایی را برجسته می‌کند که کودکانی مانند سمیر با آن موداجه اند. کمیسیون در این گزارش با ۵۷۰۰ طفل در ۲۷ ولایت مصاحبه کرده و براساس آن گزارشی را تهیه کرده است.

کار کودکان

براساس این گزارش ۵۱ درصد گفته‌اند که کار می‌کنند و در هر هفته از ۲ الی ۷ روز مصروف کارند. گزارش نشان می‌دهد که کودکان از یک تا دو ساعت از طرف شب نیز کار می‌کنند در حالی که از طرف روز از ۲ الی ۱۲ ساعت مصروف کار هستند.

گزارش نشان می‌دهد که بیشتر کودکان کارگر بدون مزد کار می‌کنند و در برابر کاری که انجام می‌دهند، هیچ مزدی بدست نمی‌آورند چنانچه مزد این کودکان مستقیما در اختیار خانواده‌های شان قرار می‌گیرد. کار شاقه و محیط نامناسب کار مشکل اصلی این کودکان است چنانچه ۱۴ طفل گفته‌اند که در نتیجه کار مریض شده‌اند.

مسئولان کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گویند که قانون مشخصی در رابطه به کار کودکان وجود ندارد و اطفال به اشکال مختلف مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند. نجیب الله ببرک زی، هماهنگ کننده بخش اطفال در کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می‌گوید: «قانونی برای کار اطفال وجود ندارد. هر کس می‌تواند کودکان را از سرک‌ها استخدام کنند و انواع کارها را توسط آن‌ها انجام دهند. بعضی از اطفال از دو تا هفت روز در هفته کار می‌کنند و بعضا با انواع کارهای شاقه روبرو هستند.»

محروم از آموزش

براساس این گزارش، ۳۸ درصد کودکان به دلایل متفاوت هنوز به مکتب نمی‌روند.  ۲۴ درصد کودکان گفته‌اند که باید کار کنند، به همین دلیل مکتب رفته نمی‌توانند. ۱۲ درصد گفته‌اند که فامیل‌شان اجازه مکتب رفتن نمی‌دهند و ۸ درصد دیگر نیز به دلیل فقر و مشکلات مالی نمی‌توانند به مکتب بروند.

گزارش نشان می‌دهد که ناامنی باعث محرومیت چهار درصد کودکان از مکتب است و دو درصد نیز به دلیل ازدواج‌های پیش از وقت از رفتن به مکتب محروم شده اند.

آقای ببرک زی می‌گوید: «بزرگترین چالش در برابر آموزش کودکان ناامنی است. هنوزهم در حوزه‌های جنوب و جنوب غرب بیشتر از ۴۰۰ هزار طفل مستعد مکتب از حق تعلیم و تربیه محرومند و دلیل آن نیز ناامنی، بسته بودن مکاتب و به آتش کشیده شدن مکاتب است.»

اشتراک در جنگ

این گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر نشان می‌دهد که ۵۷ نفر در هنگام مصاحبه گفته‌اند که در جنگ شرکت کرده‌اند. و این یک درصد کل مصاحبه شوندگان را تشکیل می‌دهد. ۲۳ درصد کودکان گفته‌اند که از سوی خانواده مجبور به شمولیت در صفوف گروه‌های جنگی شده‌اند.

از میان ۵۷ طفلی که گفته‌اند در جنگ اشتراک کرده اند، ۵۰ درصد آن‌ها گفته‌اند که از سوی نهادهای امنیتی مربوط به دولت استخدام شده‌اند، ۱۴ درصد از سوی نهادهای خصوصی استخدام شده و ۱۴ تن از این کودکان اصلا نمی‌دانند که از سوی نهاد دولتی یا خصوصی برای جنگ استخدام شده‌اند.

خشونت علیه کودکان

براساس این گزارش، ۳۷ درصد کودکان گفته‌اند که بیشترین خشونت را در خانه متحمل می‌شوند و بیشترین عامل خشونت علیه اطفال، پدر، مادر، کاکا، ماما و سایر وابستگان هستند. همچنین ۱۳ درصد کودکان گفته‌اند که در مکتب مورد خشونت قرار می‌گیرند، ۱۰ درصد در مساجد، ۱۰ درصد در محل کار و ۷ درصد دیگر گفته‌اند که در جامعه با آن‌ها خشونت می‌شود.

گزارش حاکی از آن است که ۴۰ درصد کودکان با خشونت‌های فزیکی و ۴۴ درصد دیگر با خشونت‌های روانی روبرو اند. کمیسیون مستقل حقوق بشر از خشونت‌های جنسی علیه اطفال نیز ابراز نگرانی کرده است. در این گزارش آمده است که کودکان بعضا در مکتب، مدرسه و محل کار قربانی خشونت جنسی می‌شوند. در این گزارش ۱۳ درصد کودکان گفته‌اند که مورد خشونت جنسی قرار گرفته‌اند.