هامادو دیپاما با شوق و اشتیاق برای دفاع از حقوق بشر فعالیت می کند. او به دلیل خشونت ها با انگیزه سیاسی از کشور اش بورکینافاسو فرار کرده است و از آنزمان تا حال برای دفاع از حقوق بشر متعهد است. بیست سال پیش این دانشجوی جوان با  شمار زیادی از دانشحویان دیگر علیه دیکتاتوری بلیز کمپائوره ​​دست به اعتراضات مردمی زدند. دیکتاتوری بلیز کمپائوره ۲۷ سال ادامه پیدا کرد تا اینکه در یک خیزش مردمی در سال ۲۰۱۴ سرنگون شد. دیپاما به آلمان پناه آورد و در شهر مونشن زندگی اش را ادامه داد.

"چرا من حق محافظت به دست نمی آورم؟"

دیپاما در مصاحبه ای با دویچه وله گفت: «هنگامی كه در فرار بودم، از كنوانسیون پناهندگان ژنیو آگاهی نداشتم. این مسئله  درکشور های جنوبی جهان مطرح نیست، مردم در این کشور ها اطلاعات کمی در مورد  کنواسیون پناهندگان ژینو دارند.» هنگامی که او به اروپا رسید، مجبور شد با این مشکل دست و پنجه نرم کند. او می گوید: «چرا افراد خاصی محافظت می شوند و من که همه چیز را در مورد وضعیتم در بورکینافاسو توضیح دادم، این محافظت را به دست نمی آورم؟ »

کنوانسیون پناهندگان ژنیو (GRC) یک اصل غیر قابل انصراف برای حفاظت از پناهجویان در جهان به شمار می رود.  در این کنوانسیون تعریف شده است که چه کسی پناهنده است و از چه حقوق و تعهداتی برخوردار است. افرادی که "از ترس آزار و شکنجه به دلیل نژاد، مذهب، ملیت، تعلق به یک گروه اجتماعی خاص یا به دلیل اعتقادات سیاسی خود" مجبور به ترک کشورشان شده اند، براساس کنواسیون پناهندگان ژینو از حق حفاظت برخوردار است.

پس از جنگ جهانی دوم و با درنظرداشت تنش های فزاینده سیاسی بین شرق و غرب، سازمان ملل متحد سال ۱۹۵۱،  این کنوانسیون را در ژنیو به تصویب رسانید. در ابتدا، بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم این کنواسیون محدود به حفاظت از پناهندگان اروپایی بود.  به منظور پوشش وضعیت تغییر یافته در سراسر جهان، محدوده کنوانسیون در سال ۱۹۶۷ با یک پروتوکل گسترش یافت. ۱۴۹ کشور یکی یا هر دو توافقنامه را امضا کرده اند.

کنوانسیون هنوز مهم است

سوزان فراتسکه، تحلیلگر در موسسه سیاست های مهاجرت در بروکسل، می گوید این کنوانسیون امروز نیز نقش مهمی ایفا می کند، این تنها سندی است که حکومت ها را ملزم به حفاظت از پناهجویان می کند. امروزه مردم به مقایسه با دلایل دوران جنگ سرد، به دلایل دیگری مجبور به ترک کشور های شان هستند. فراتسکه در مصاحبه با  دویچه وله می گوید که در شرایط فعلی ما شاهد شکست حکومات هستیم، گروه های رقیب برای دستیابی به قدرت می جنگند، اقتصاد کشور ها در حالت سقوط است و مردم نمی توانند خانواده های خود را تغذیه کنند. او در ادامه می گوید:«هیچ یک از این موارد درکنواسیون پناهندگان ژینو درج نیستند. اما این بدان معنا نیست که این کنواسیون غیر قابل استفاده شده است. برای تأمین نیازهای مردم باید بیشتر فکر کنیم و خلاقیت بیشتری داشته باشیم.»

۳۰ سال پیش، کمیساریای پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) آگاه بود که موج جدیدی از مهاجرت ها با پناهجویان اقتصادی در حال رشد است. دوگلاس استافورد معاون کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در آن زمان، در یک مصاحبه  با دویچه وله در سال ۱۹۹۱ گفته بود که "ما باید در آینده بسیار مراقب باشیم که چگونه به مشکلات مهاجران اقتصادی می پردازیم". حتی امروز ۳۰ سال بعد نیز دلایل اقتصادی فرار برای به رسمیت شناختن وضعیت پناهندگی افراد کمک نمی کند.

کشورهای میزبان پناهجویان در افریقا فاقد بودجه هستند

امروزه برخی از کشورهای افریقایی از جمله کشورهایی هستند که بیشترین پناهنده را در جهان دارند. تقریباً هر کشوری در این قاره کنوانسیون پناهندگان ژینو را امضا کرده است. فراتسکه می گوید که "بسیاری از کشور های افریقایی یک گام فراتر رفته اند. با این گام آنها به افرادی پناه می دهند که در کنوانسیون ژینو وضعیت شان در نظر گرفته نشده است.

اراده سیاسی خیلی کم است

کنوانسیون پناهندگان ژنیو در حال حاضر از توانمندی لازم برخوردارنیست.  ابی آشنافی، رئیس دفتر مهاجرت در مرکز حقوق بشر در دانشگاه پرتوریا در افریقای به دویچه می گوید که همکاری بین المللی وجود ندارد زیرا هیچ گونه تعهدات الزام آور وجود ندارد: «در این زمینه باید توافقات الزام آور وجود داشته باشد. این می تواند از طریق اصلاح کنوانسیون پناهندگان سازمان ملل متحد تحقق یابد.»

به گفته او، یک خلأ دیگر در این کنوانسیون این است که مکانیسم شکایت برای پناهجویان علیه کشورهای میزبان وجود ندارد. به گفته فراتسکه، در کنوانسیون پناهندگان ژینو پناهجو این حق را دارد که به کشوری که مورد آزار و اذیت قرار گرفته است، بازگردانده نشود. آنها می توانند آزادانه در کشور میزبان فعالیت کنند، به محل کار و مکتب بروند. اما او در ادامه می گوید: «این کنوانسیون یک نهاد اجرایی نیست. هر کشوری که امضا کرده است باید تعهد خود را نسبت به این کنوانسیون از طریق قوانین پناهندگی مناسب در کشور تثبیت کند.» به قول فراتسکه مشکل در این جاست که "بسیاری از کشورها تمایلی به انجام چنین کاری ندارند و یا قادر به انجام چنین کاری نیستند. در نتیجه، دریافت حفاظت برای پناهندگان دشوار است".

«اتحادیه اروپا قوانین بین المللی در امور پناهجویان را تاحدی نقض کرده است»

به کنوانسیون فعلی احترام گذاشته شود و به روز شود

هامادو دیپاما همچنین انتقاد می کند که آنچه در کنوانسیون درج شده است از آنچه عملی می شود به طور قابل توجهی از هم فاصله دارند. او اغلب اخراج ها از کشورهای میزبان را با دیده تردید می بیند. به عنوان مثال، وقتی افرادی که از قبل در آلمان به خوبی ادغام شده اند، به کشور شان بازگردانده می شوند. دیپاما می داند که ترس از اخراج چه است. او نه سال به عنوان یک پناهنده با "وضعیت تحملی" زندگی کرده و علیه اخراج اش مبارزه کرده است. وی در سال ۲۰۱۴ اجازه اقامت به دست آورد. یک ماه پیش او برای اخذ تابعیت آلمان اقدام کرد. او می گوید: «این امر نیز برای من قدم ساده ای نبود، زیرا من باید پاسپورت بورکینابه ام را تحویل دهم.» از سال ۲۰۰۷ وی سخنگوی شورای پناهندگان ایالت بایرن آلمان است و گروه کاری پان افریقایی را، نهاد که از منافع سیاه پوستان حمایت می کند، تاسیس کرده است.

او برای آینده چه می خواهد؟ دیپاما به جواب می گوید: «نیازی به درخواست زیاد نیست. دولت ها فقط باید آنچه را که در کنوانسیون امضا کرده اند انجام دهند و این سند باید به روز شود تا پناهندگان از کشورهای که امروز دچار مشکلات اند، از حمایت بیشتری برخوردار شوند.»

nk, nf (schwikoski)