محمد ۱۵ ساله و بصیر ۱۲ ساله است. هردو از افغانستان به سوی اروپا مهاجرت کرده اند. راحت علی هم ۱۲ ساله است و از پاکستان مهاجر شده است. وجه مشترکی که این پناهجویان زیر سن دارند این است که هرسه شان مدتی را در بازداشتگاه به سر برده اند، موضوعی که خلاف قانون است.

محمد پس از گذراندن دو هفته در بازداشتگاه مهاجران به اردوگاه وونا رامپا (کمپ نظامی) رسیده است. محمد به دویچه وله گفت: «خیلی بد بود. نمی توانستم بخوابم. خیلی بو می داد و من آنجا تنها بودم». محمد اضافه کرد: «آنجا مشکلات زیاد بود. همه جنگ می کردند. غذا هم نبود».

والدین و دیگر اعضای خانواده محمد هنوز در افغانستان هستند. محمد وقتی ۱۴ ساله بود با اعضای خانواده اش خداحافظی کرد و از مسیر ایران و ترکیه سفرش را به سوی اروپا آغاز کرد.

راحت علی نیز ۱۰ روز را در بوسمانسی، یکی از سه بازداشتگاه خارجی ها در بلغاریا سپری کرد. وی گفت: «پولیس می دانست که من تنها هستم. من به آنها گفتم که خانواده ام در پاکستان است». مقامات نمی توانستند او را به عنوان یک بزرگسال اشتباه بگیرند. او حتی بیش از ۴۰ کیلوگرام هم وزن ندارد و بزرگتر از ۱۲ ساله هم معلوم نمی شود. در عکسی که روی اسنادش به چشم می خورد، موهایش کوتاه تر است و حتی کم سن و سال تر معلوم می شود. راحت علی یکی از شمار زیاد آوارگان زیرسن قانونی و بدون همراه است.

دور زدن قانون

کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق کودکان، زندانی کردن افراد زیر ۱۸ سال را منع کرده است. گذشته از این، بازداشت پناهجویان زیر سن قانونی که همراه بزرگسال ندارند، خلاف ماده ۴۴ (۹) قانون اتباع خارجی در بلغاریا است.

با اینهم در آغاز سال ۲۰۱۶، بازرسان ارسالی از سوی اداره ای که نقض حقوق مردم توسط دولت را بررسی می کند، شمار زیادی از آوارگان زیر سن ۱۸ و بدون همراه را در بازداشتگاه پناهجویان در بلغاریا شناسایی کردند.

در مجموع ۱۴۲ کودک در حال حاضر در بازداشتگاه های بوسمانتسی و لیوبیمتس ثبت نام هستند که خیلی های شان تنها هستند. مقامات به سادگی آنها را به والدین جعلی ربط داده اند، چرا که در موارد استثنایی، اگر کودکان آواره با خانواده شان سفر کنند، زندانی کردن آنان حتی بیش از ۱۰ روز نیز ممکن است.

دیانا کواچیوا معاون این اداره بازرسی به دویچه وله گفت: «آنها توسط والدین یا اعضای فامیل شان همراهی نمی شوند، بلکه به بزرگسالانی متصل شده اند که به کلی از اقارب شان نیستند». وی اضافه کرد: «در برخی از موارد ممکن است واضح شود که برخی از این کودکان با والدین شان نیستند، اما فعلا ما کدام معلوماتی در این زمینه نداریم».

معمولا بزرگسالان به خاطر منافع خودشان خوشحال می شوند که کودکان ناشناس را با خود داشته باشند، چراکه آنها فکر می کنند در صورتی که کودکی به همراه داشته باشند، شانس بیشتری برای خارج شدن از این کشور خواهند داشت و همچنان خیمه فامیلی و خدمات بیشتری نسبت به مهاجران مجرد و بدون فامیل به دست خواهند آورد. به همین دلیل مواردی وجود دارد که افردای به خاطر ترس شان دروغ می گویند. مقامات هم معمولا به خاطر فرستادن کودکان به بازداشتگاه آنها را به والدین "جعلی" ربط می دهند.

دروغ و ترس

سعدیه جورج یک رضاکار بریتانیایی است که از دو سال به اینسو در کمپ هارمانلی در ۶۰ کیلومتری مرز ترکیه به عنوان آموزگار به پناهجویان کمک می کند. او در داخل صنفی که به کودکان زبان انگلیسی تدریس می کند، قصه یکی از آوارگان نوجوان و بدون همراه را بازگو کرد: «او اولین فرزند خانواده هفت نفره اش است. این پسر ۱۲ ساله تنها به بلغاریا آمد؛ اما وقتی پولیس گروه مهاجران را که او هم با آنها بود بازداشت کرد، او از ترس دروغ گفت که همراه با اعضای خانواده اش است».

در نتیجه وی به یک کمپ بسته فرستاده شد و برای دو هفته به تنهایی آنجا ماند و سپس به کمپ هارمانلی فرستاده شد. هیچ کس در مورد قصه این پسر چیزی نمی دانست، تا اینکه جورج در پی تلاش خانواده اصلی این پسر برای پیوستن به وی در بلغاریا، این معلومات را به دست آورد. وی به دویچه وله گفت: «چنین چیزهایی معمولا مطرح بحث نیستند. من در این مورد می توانم گپ بزنم، چراکه این خانواده را می شناسم. من فکر می کنم که چنین مواردی زیادتر اتفاق می افتد».

قضیه بصیر هم مشابه است. مادر "جعلی" اش به پولیس دروغ گفت تا از وی محافظت کند. این زن و بصیر هشت روز را در بازداشتگاه مهاجران بوسمانتسی به سر بردند و بعد به کمپ باز وونا رامپا آمدند. آنها از وقتی افغانستان را ترک کردند با هم به سفرشان ادامه دادند و حالا برای مقامات بلغاریا، بصیر رسما پسر این خانم می باشد.

کیرستی مک نیل مدیر سیاست، حمایت و کمپاین سازمان "سیف د چیلدرن" به دویچه وله گفت: «درخواست های پناهندگی، مصاحبه ها و ارزیابی دوسیه این مهاجران می تواند هفته ها و حتی ماه ها طول بکشد و در نتیجه پناهجویان خلاف قوانین بین المللی و اروپایی در بازداشت می مانند و در آینده نیز خواهند ماند».

حمایت نه بازداشت

تصور می شود که برای مقامات بلغاریایی وضعیت فعلی برای شناسایی آوارگان بدون اسناد زیر سن دلخواه باشد. یک روش دیگر هم در بلغاریا وجود دارد که بازداشت را شامل نمی شود. هر پناهجوی زیر سن ۱۸ سال که بدون سرپرست باشد، اگر از سوی پولیس مرزی این کشور شناسایی شود، باید حتما به مرکز پذیرش آزاد پناهجویان منتقل شود.

براساس قانون یک نماینده رسمی برای هر پناهجوی زیر سن باید تعیین شود که تضمین نماید کودک آواره به حقوقش از جمله حق تعلیم و رسیدگی های صحی اش دسترسی دارد. به هرحال از آنجایی که اکثر این افراد به صورت اتفاقی از میان کارمندان شهرداری ها انتخاب می شوند، این سیستم به سختی کار می کند. کودکان نمی توانند به آسانی با نماینده شان تماس برقرار کنند و به صورت موثر به کمک آنان تکیه کنند.

این کودکان به حال خودشان رها شده اند. بدون یک راهنما اکثرشان با آینده ای سخت روبرو خواهند شد. این خیل ساده تر است تا آوارگان زیر ۱۸ سال با والدین "جعلی" ثبت شوند تا در آینده زمینه اخراج شان فراهم و آسان شود.

ایلیانا ساووا، مدیر برنامه قانونی مهاجران و پناهندگان در کمیته هلسینکی به دویچه وله تشریح کرد: «در سال ۲۰۱۴ زیر مجموعه قوانین کلی در رابطه با قانون اتباع کشور سوم ممنوعیت صریح بازداشت کودکان بدون سرپرست معرفی شده است». وی اضافه کرد: «اما همین قانون می گوید کودکان زیر سن که به صورت غیرقانونی از مرز عبور می کنند و همراه با فامیل شان هستند، برای اجرای مراحل اخراج شان می توانند بازداشت شوند».

به گفته لیدیا ستایکووا که در کمپ هارمانلی رضاکارانه در کنار سعدیه جورج کار می کند، مهاجران افغان در کشورهای اروپایی برای دریافت پناهندگی با چالش های بسیاری روبرو هستند. به گفته وی، این پناهجویان تمام عمرشان را در کشوری درگیر جنگ زندگی کرده اند و از سطح تحصیل پایین برخوردار هستند و از کمک ها بی بهره هستند.

یک از دلایلی که جورج و ستایکووا آنها را انگلیسی درس می دهند هم همین است. حداقل به کمک آنها مهاجران زیر سنی که به بلغاریا رسیده اند، می توانند انگلیسی یاد بگیرند و بفهمند که چه موقعیت هایی را از دست داده اند. در کنار این، آموزگاران رضاکار تلاش می کنند که این کودکان را از تلاش برای امتحان کردن شانس شان به کمک قاچاقچیان انسان بازدارند.

اسم ها به خاطر حفظ هویت کودکان تغییر داده شده اند.