بیشتر شرکت‌هایی هواپیمایی پس از حاکم شدن مجدد طالبان بر افغانستان  و متوقف شدن خدمات کنترول ترافیک هوایی، عبور از فضای این کشور را که یکی از مسیرهای اصلی بین کشورهای اروپایی و آسیایی است، متوقف کردند.

با آنکه این خدمات به گونه کامل از سر گرفته نشده است، اما شمار فزاینده شرکت‌های هواپیمایی فضای میان ایران و اسرائیل را خطرناک‌تر از حریم هوایی افغانستان می‌دانند. پس از مسدود شدن حریم هوایی روسیه به روی بیشتر طیاره‌های غربی با شروع جنگ اوکرایین در سال ۲۰۲۲، شرکت‌های هواپیمایی متعددی از مسیر ایران و خاورمیانه استفاده می‌کردند.

یان پتچینیک، سخنگوی سازمان ردیابی پرواز "فلایت‌رادار۲۴" می‌گوید: «با گسترش تنش‌ها، محاسبه‌ها در مورد این که از حریم هوایی کدام کشور استفادده شود، تغییر کرده است. خطوط هوایی تا حد امکان به دنبال کاهش خطر هستند و آن‌ها با توجه به تنش فعلی بین ایران و اسرائیل، پرواز بر فراز افغانستان را گزینه امن‌تر می‌دانند.»
به صفحه اینستاگرام دویچه وله بپیوندید

بر اساس تجزیه و تحلیل داده‌های "فلایت‌رادار۲۴" توسط خبرگزاری رویترز، پروازها در حریم هوایی افغانستان در هفته دوم ماه اگست سال روان نسبت به زمان مشابه در سال گذشته هفت برابر بیشتر بوده است.

این تغییر در اواسط ماه اپریل در جریان حملات متقابل موشکی و پهپادی بین ایران  و اسرائیل آغاز شد. اطلاعات ردیابی پرواز نشان می‌دهد که در آن زمان، شرکت‌های لوفت‌هانزا، خطوط هوایی سنگاپور، بریتش ایرویز و خطوط هوایی دیگر به فرستادن چند پرواز در روز از حریم هوایی افغانستان آغاز کردند. اما پس از کشته شدن اعضای ارشد گروه‌های تروریستی حماس و حزب‌الله در اواخر ماه جولای، نگرانی‌ها بیشتر شدند و استفاده از آسمان افغانستان گسترش یافت.

برخی پیلوت‌ها نگران اند

اوتان دی بروین، پیلوت طیاره تجاری و رئیس اتحادیه پیلوت‌های اروپا می‌گوید: «شما به تحلیل و تجزیه شرکت هواپیمایی خود وابسته اید. هر باری که از فضای آنجا پرواز می‌کنم، احساس پرواز بر فراز یک منطقه دچار منازعه را دوست ندارم، چون در واقع نمی‌دانید که چه اتفاقی در حال رخ دادن است.»

شرکت لوفت‌هانزا گروپ به خبرگزاری رویترز گفت که در اوایل ماه جولای تصمیم گرفت پروازها از حریم هوایی افغانستان را از سر بگیرد.

معلومات نشان می‌دهد که سایر شرکت‌ها مانند ترکیش ایرلاینز، تای ایرویز و گروه ایرفرانس- کی‌ال‌ام پروازهای شان از حریم هوایی افغانستان را در ماه اپریل شروع کرده بودند.

تا هنوز شرکت‌های هواپیمایی بریتش ایرویز، تای ایرویز، ترکیش ایرلاینز و سنگاپور ایرلاینز به درخواست رویترز در این زمینه پاسخ نداده اند.

نقش مقررات

تنظیم‌کنندگان خدمات هوانوردی رهنمودهای خود را در مورد پرواز از طریق حریم هوایی افغانستان تغییر داده اند و این امر در تغییر مسیر پروازها کمک کرده است.

اداره هوانوردی فدرال ایالات متحده امریکا در اوایل ماه جولای امسال گفت که طیاره‌ها می‌توانند بر فراز "کوریدور واخان" در شمال شرق افغانستان در ارتفاع کمتر پرواز کنند؛ مسیری که برای عبور از تاجیکستان به پاکستان استفاده می‌شود. به گفته اداره هوانوردی فدرال امریکا، این مسیر برای پرواز طیاره‌های مختلف مساعد است.

این اداره یک سال پیش از آن، ممنوعیت پرواز بر فراز سراسر افغانستان را لغو کرد، اما گفت که هواپیماها باید در ارتفاع بالاتر از ۳۲ هزار فوت پرواز کنند، ارتفاعی که تسلیحات زمین به هوا تاثیر چندانی ندارد.

با وجود این، تا ماه اپریل تعداد بسیار محدودی از هواپیماها از طریق حریم هوایی افغانستان پرواز می‌کردند.

گروه ایمنی پرواز موسوم به (OPSGROUP) در ماه جولای گفت که هرچند شرکت‌های بیشتری از حریم هوایی افغانستان استفاده می‌کنند و حادثه‌ای نیز پیش نیامده است، اما در صورتی که طیاره مجبور به فرود اضطراری شود، هیچ تضمینی برای امنیت خدمه یا مسافران وجود ندارد.

در نبود کنترول ترافیک هوایی در حریم هوایی افغانستان، طبق پروتکلی که توسط سازمان هوانوردی ملل متحد و اداره هوانوری افغانستان افغانستان تنظیم شده است، پیلوت‌هایی که از حریم هوایی افغانستان عبور می‌کنند با طیاره‌های مجاور از طریق رادیو ارتباط برقرار می‌کنند.

هزینه بالا و گزینه‌های کمتر

شرکت‌های هواپیمایی پس از این که مسیر کوتاه بر فراز روسیه را از زمان آغاز جنگ اوکرایین  در سال ۲۰۲۲ از دست دادند، زیر فشار جدی برای کاهش هزینه‌ها قرار دارند.

قواعد محدودی وجود دارند که مشخص می‌کنند حریم هوایی کدام مناطق امن است. تصمیم‌گیری در مورد امن بودن مسیرها عمدتاَ به شرکت‌های هواپیمایی واگذار شده است.

صفحه یوتیوب دویچه وله دری را تماشا کنید

اگر یک شرکت هواپیمایی نتواند از طریق روسیه، اوکرایین یا ایران پرواز کند، پس افغانستان می‌تواند که مسیر مستقیم‌تری را از اروپا به جنوب آسیا ارایه دهد.

گروه ایمنی پرواز (OPSGROUP) به نقل از پیلوتی که در ماه جولای پرواز از امستردام به کولالامپور را از حریم هوایی افغانستان انجام داد، نوشته است: "این مسیر سبب صرفه جویی در زمان و سوخت شد."

Aj/af (RTRE)