برنامه تعلیمات ساحوی در جاهایی پیاده می شود که مکتب رسمی وجود ندارد. در این برنامه، معلم با معاش 400 تا 500 دالر امریکایی در ماه از محل استخدام می شود. بزرگان محلی جای آموزش را مهیا می کنند و وزارت معارف مواد درسی را تدارک می بیند.

اختر بی بی 9 ساله یکی از کودکان افغان است که به مکتب دسترسی ندارد. او حالا در برنامه تعلیمات ساحوی وزارت معارف در ولسوالی نادعلی ولایت هلمند درس می خواند. او در پاسخ به این سوال که تا حالا چه آموخته است، حروف الفبا را از الف تا ی بازگو می کند.

کبیر حقمل، رییس نشرات وزارت معارف افغانستان می گوید که این کشور به تازگی عضویت "جی پی ای" یا سازمان بین المللی مشارکت جهانی برای آموزش را کسب کرده است و وارد هیات اجرایی این سازمان شده است.

به گفته این مقام وزارت معارف، قرار است سالانه یک و نیم میلون کودک محروم از مکتب تحت پوشش برنامه تعلیمات ساحوی قرار بگیرد. همچنان برای آنهایی که سن شان بلند رفته اما درس خوانده نتوانسته اند نیز برنامه درسی فشرده تهیه می شود تا آماده مکتب شوند.

حقمل می گوید وزارت معارف از سازمان مشارکت جهانی برای آموزش بودجه 55 میلیون دالری را برای ادامه برنامه تعلیمات ساحوی به دست آورده است. این برنامه یک سال قبل با کمک یونیسف، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد آغاز شده بود، اما به خاطر کمبود بودجه متوقف شده بود.

شوراهای محلی

تنها در ولایت هلمند این برنامه در ولسوالی های نادعلی، ناوه، مارجه، گرشک و حتی حومه شهر لشکرگاه مرکز ولایت آغاز شده است. 200 صنف ساحوی در این ولسوالی ها فعال شده است و زمینه آموزش برای بیش از شش هزار کودک مهیا شده است. مسوولان می گویند همکاری شوراهای محلی با این برنامه مهم است و می تواند در پیشبرد و تامین امنیت آن کمک کند.

تمرکز این برنامه بیشتر بر دخترانی است که از تعلیم محروم مانده اند. در برخی از ولسوالی ها برای دختران از اقارب و یا محارم شان معلم استخدام می گردد، زیرا هنوز رسوم اجتماعی در برخی مناطق مانع آموزش دختران می گردد.

حاجی امان الله، یک متنفذ قومی در ولسوالی نادعلی هلمند سه اتاق خانه اش را به صنف درسی تبدیل کرده است. او می گوید: «ما از این برنامه راضی هستیم، سهولت های زیادی را فراهم کرده است، تعدادی زیاد دانش آموزان که قبلا به آموزش دسترسی نداشتند این جا درس می خوانند. حتی نسبت به مکاتب رسمی شاگردان بیشتری این جا می آیند و برنامه به شکل منظم جریان دارد».

آموزش پایه

وزارت معارف افغانستان همچنان از راه اندازی دوره های آموزشی آمادگی برای مکتب، برای کودکان زیر هفت سال خبر می دهد. رییس نشرات این وزارت می گوید که تا یک ماه دیگر کنفرانس یک بین المللی در این زمینه در کوریای جنوبی راه اندازی خواهد شد که افغانستان نیز در آن شرکت می کند.

آقای حقمل می افزاید: «قرار است در این کنفرانس افغانستان بودجه کلانی را برای راه اندازی دوره های آمادگی مکتب برای کودکان افغانی که نزدیک به سن رفتن به مکتب هستند، به دست بیاورد. ما این برنامه را برای بهتر شدن سطح آموزشی و توانایی های دانش آموزان مفید می دانیم».

افزایش شمار دانش آموزان

بنا بر آمار ارائه شده از سوی وزارت معارف افغانستان، هر سال بر تعداد دانش آموزان این کشور افزوده می شود. آقای حقمل می گوید که امسال 10.5 میلیون دانش آموز که 42 درصد شان را دختران تشکیل می دهند، در 16 هزار مکتب در سراسر کشور درس می خوانند.

گفته می شود که به خاطر ناامنی ها در برخی ولایت های جنوبی، جنوب غربی و شرق کشور هم اکنون بیش از 420 مکتب مسدود هستند. با این همه وزارت معارف از تلاش ها برای بازگشایی این مکتب ها خبر می دهد.