دویچه ویله : آقای اسماعیل خان ؛ امروزبیست وچهارم حوت سالروزقیام مردمی هرات است ،روزی که هزاران باشنده ی هرات دراین روز به پاخاستند وشهید شدند ، شما دراین قیام نقش بسزایی داشتید، می خواهم ابتدا ازخاطرات تان ازاین روزبپرسم ، چه خاطره ای ازاین روزدارید؟

اسماعیل خان : تشکر، بسم الله ... خودانقلاب 24 حوت مردم هرات یک قیام واقعاً جانانه وصادقانه و واقعاً قیامی بزرگی بود درتاریخ افغانستان بخصوص درشهرهرات که مردم با دنیایی از صداقت وبا نهایت جدیت ازتمام اقشارملت ، پیروجوان ، زن ومرد ، دراین قیام با نهایت تلاش شرکت داشتند.آنچه بسیارمهم بود این که دراین قیام به دارایی به داریی عامه مردم هیچ آسیبی نمی رساندند ومجموعاًبه فکرازبین بردن وبرچیدن نظام کمونیستی بودند که خلاف آرزوی مردم افغانستان برمردم افغانستان ذریعه کودتا تحمیل شده بود.

خاطره ی بزرگ من اینست که ازشهروده ،ازهرناحیه وازهرگوشه ی این شهرمجموعاً مردم بایک حرکت بسیارقوی حرکت کرده بودند وآنچه درتوان داشتند ، چه ازنظرجانی ویا مالی همه باکمال صداقت دراین انقلاب تلاش داشتند. اینست که توانستند درظرف مدت چندساعت تمام شهرهرات را به تصرف خود بیاورند وبا کمال تاسف که بزرگترین رقم تلفات را هم درطول تاریخ افغانستان دریک انقلاب درظرف یک روز ،دادند.

دویچه ویله : آقای اسماعیل خان ؛ همانطورکه شما گفتید ، پیروزی نصیب مردم هرات شد. چه چیز وچه انگیزه باعث شد که مردم با دست خالی ، بدون سلاح به چنین پیروزی دست یابند؟

اسماعیل خان : دلیل وانگیزه قیام مردم نظام بود که ازطریق کودتا برمردم تحمیل شده بود. دوم نظام ، یک نظام جوروظلم وستم بود . درعین زمان مردم به این نظام به شکل یک نظام دست نشانده نگاه می کردند. لذا دلایل عمده نظام غیرشرعی ، سلب آزادی ، نظام دست نشانده ودرعین زمان نظامی که توسط یک عده مردم جاهل ، به آبرو، عزت ، مقدسات واموال مردم تجاوزصورت می گرفت .

دویچه ویله :آقای اسماعیل خان شما پیشتربه نکته ای جالبی اشاره کردید وگفتید که یک قیام مردمی بود ومردم به دارایی های عامه آسیب نمی رساندند . برعکس این درجنگ های اخیر، چنانکه شما هم شاهد این استید که افراد سلاح بدست به دارایی عامه آسیب رساندند . فرق این دوزمان را درچه می بینید ، فکرمی کنید که اهداف وحرکتی که درابتداشروع شده بود بعداًمنحرف شد؟

اسماعیل خان : نخیر؛ درآن زمان مردم دریک جهاد مقدس ؛ وآن جنگ را به خود یک جنگ مقدس می دانستند وهرحرکت خود را صواب فکرمی کردند. دراواخرچون عده ای ازتنظیم ها ، احزاب ، مداخلات خارجی ، به اصطلاح عقده های شخصی وداخلی ، تقریباً آن قدسیت که درابتدا مردم قیام کرده بودند ، برای خود نمی دیدند. ودرعین زمان افرادی ازهمه احزاب وگروها ،حتا افراد گروههای چپی هم دربین مجاهدین رخنه کرد وآنها وسیله شد که هم تحریکات خارجی ، هم افراد ناباب ازاین فرصت استفاده کردند وجنگ را به بیراهه کشاندند.

دویچه ویله : دوباره اگرازخاطرات تان بگویید؛ نکته ای تکان دهنده ای که درقیام مردم هرات وجود داشت وبه یاد دارید ونکته ای بسیارجالبی را که شما به خاطردارید چیست ؟

اسماعیل خان : چیزی که واقعاً بسیارتکان دهنده بود بی رحمی دشمن دربرابرقیام مردم که بدون اسلحه، بخاطراعاده ای حق خود ومخالفت نظامی که برآنها تحمیل شده بود، آنها با دست لچ ( دست خالی ) وتنها با مشت گره کرده یک حرکت را شروع کردند. اما دشمن با انواع اسلحه ازفضا و زمین طوری برمردم حمله کرد که درهر گوشه وکناراجساد انسان به صدها نفردربین جاده افتاده بودند که بسیاردلخراش بود. مردم جنازه ها را بروی کراچی به بسیارمشکل انتقال می دادند. چیزی جالب اینکه، زن ها ومردها دراین قیام همدیگررا کمک می کردند.

تکان دهنده این بود که جنازه ها درهمه جاده ها وکوچه ها به صدها تن درهرجا افتیده بود.

دویچه ویله : چه چیزباعث شد که دولت کمونیستی شهرهرات را دوباره بدست آورد؟

اسماعیل خان: متاسفانه بعد ازسه روز، قوای که ازقول اردوی قندهار به طرف هرات حرکت کردند ، بافریبی که سربازها مردم را دادند ؛ سرتانک های خود پرچم های سبزی را که درآن لااله الله محمد رسول الله نوشته شده بود روی تانک ها بلند کرده بودند . همه ی اینها با کلمات اسلامی ، الله اکبر صدا می کردند وتقریباً طوری وانمود کردند که درحقیقت آنها به پشتیبانی مردم هرات آمده اند. مردم بادیدن تانک ها که به آن بیرق های سبزوکلمات وجملات اسلامی نوشته شده ولااله الله به آن نوشته شده بود ، مردم درمقابل تانک ها دربیرون ازشهر مقاومت نکردند وازطرف دیگربمباردمان بیش ازحدی که درظرف سه شبانه روز تلفات بیش ازحدی را بوجود آورده بود وبمبارد بیش ازحد خستگی بیش ازحدایجاد کرده بود. چون تلفات بسیاربیش ازحد بود وبمباردمان داخل شهرصورت می گرفت ؛ بخاطرجلوگیری بیشترازتلفات بیش از25 هزارنفر، مردم مجبورشد تعدادی که مسلح بودند به طرف کوه ها ی شمال هرات بروند و ازآنجا بعداً جنگ چریکی را تنظیم بکنند واین سبب شد که جنگ درداخل هرات بعد ازسه روز خاموش شود.

دویچه ویله : به عنوان حسن ختام صحبت می خواستم بپرسم که ، جنگ همه چیزرا تغییرمی دهد. شما هم بایک هدف خاصی تفنگ بردوش گرفتید آیاهنوزهم همانطورفکرمی کنید یا اینکه تغییراتی درفکرتان ودرعملکرد ودربرخورد تان واهداف تان بوجود آمده است؟

اسماعیل خان: طبعیتاً ؛ ما مردمی که با یک آگاهی درمقابل یک رژیم قیام کردیم کسانی بودیم که هفده سال تحصیل کرده بودیم ، اوضاع واحوال کشورخود را خوب می دانستیم . هدف واندیشه ما ازاین مبارزه ما ، آزادی سرزمین ما وآبادی کشورما که توسط دشمنان وطن تخریب شده بود. و ملت مسلمان افغانستان همه می دانند که بعدازآزادی افغانستان مابه یک حرکتی بسیارقوی به طرف نظام سازی رفتیم و اولین بار اسلحه ازشهر هرات وحوزه جنوب غرب ، ولایت فراه ، نیمروز، بادغیس وغورجمع آوری کردیم ودربازسازی طوری پیش قدم شدیم که امروز شهرهرات نمونه والگوی همه ی شهرهای افغانستان است وهمه امکانات کاری درآنجا وجود دارد. این خود می رساند که حرکت ما یک حرکتی اندیشمندانه وهدفمندانه بوده که آوردن صلح وثبات ونظام درافغانستان وآبادی افغانستان که عملاً حاصل کارما امروز به چشم می خورد .

دویچه ویله : آقای اسماعیل خان یک جهان تشکرازشما.