از سونی وایتس 73 ساله، نجات یافته از هولوکاست یا کشتار دستهجمعی روماها تقاضا شده است که به نمایندگی از قربانیان «فراموش شده» در پارلمان فدرال آلمان سخنرانی کند. وایتس در هالند به دنیا آمده و در شهر شرقی «سوتفن» بزرگ شده است. در سال 1944 که وایتس 7 ساله بود، خانواده اش به شرق رانده شد و خود او به لطف پولیسی که به فرارش کمک کرد، نجات یافت.

وایتس در زمان جنگ پنهان بود، اما والدین، خواهران و برادر کوچکترش همه در اردوگاه کشتار نازیها به نام «آوسشویتس» کشته شدند.

رومانی روزه، رییس شورای سینتیها و روماها در آلمان میگوید: «این نخستین بار است که سرنوشت سینتیها و روماها در اروپا سرانجام در مرکز یادبود (از کشتار نازیها) قرار میگیرد».

مورخان تخمین میزنند که از مجموع جمعیت قریب یک میلیونی سینتیها و روماها پیش از جنگ جهانی دوم، بین 220 تا 500 هزار نفر شان توسط نازیها کشته شدند.

آغاز پایان

در بیست و هفتم جنوری سال 1945 سربازان شوروی «آوشویتس بیرکناو»، بزرگترین اردوگاه کشتار نازیها را آزاد کردند. در این اردوگاه حدود یک و نیم میلیون انسان کشته شدند که اکثریت آنها یهودیان اروپایی بودند.

براساس مصوبه سال 2005 ملل متحد، از شش میلیون قربانی هولوکاست بزرگداشت میشود. آلمان از سال 1996 بدین سو از این فاجعه تذکار میکند.

نازیها، روماها و سینتیها را همچون یهودیان از نگاه نژادی خوار میشمردند. آنها به صورت نظاممند شکنجه میشدند، در «گیتو»ها یا مناطق رهایشی خاص جا داده میشدند، به اردوگاههای ویژه فرستاده میشدند، از کشور به جبر بیرون رانده میشدند و به قتل رسانده میشدند. برخی از آنها برای آزمایشهای خطرناک طبی مورد استفاده قرار میگرفتند.

آلمان غرب تا سال 1982 نسل کشی سینتیها و روماها را به رسمیت نمیشناخت.

رییس جمهور آلمان در مراسم یادبود

کریستیان ولف، رییس جمهور آلمان فدرال روز پنج شنبه در مراسم یادبود از شصت و ششمین سالروز آزادی آوسشویتس در پولند شرکت کرد. او نخستین رییس جمهور آلمان است که در چنین مراسمی سخنرانی میکند. علاوه بر این، قرار است او با برونیسلاو کوموروسکی، رئیس جمهور پولند، با نجات یافتگان از این اردوگاه ملاقات کند.

همچنان جادهیی در برلین به یاد سینتیهایی که توسط نازیها کشته شدند، نامگذاری میشود. جادهیی در منطقه ء «فریدریشس هین» واقع در شرق برلین از این به بعد به نام «راه "ایده" و "اونکو"» یاد میشود. این نام از روی کتابی گرفته شده که در سال 1931 انتشار یافته است و داستان واقعی دوستی بین پسر یک کارگر آلمانی و یک دختر سینتی پیش از دوران نازیها را حکایت میکند.

«اونکو» نام مستعار «ارنا لاونبورگر» یک دختر سینتی است که با خانواده اش به شرق برده شد و همه در اردوگاه آوسشویتس کشته شدند.

کتاب «اِیدِه و اونکو» در زمان نازیها ممنوع شد و نویسنده اش که گریته وایسکوپف نام داشت، یک کمونیست یهودی بود و در سال 1933 از آلمان فرار کرد.

در جای دیگری از برلین، نام یک مکتب عالی به یاد «یوهان ترولمان»، که یک مشت زن بود مسما میشود. ترولمان «جت» کسی است که جایگاه قهرمان نیمه سنگین وزن مشت زنی آلمان را در سال 1933 کمایی کرد. هرچند او نمرههای لازم برای عنوان قهرمانی را پوره کرده بود، اما نازیها به بهانهء این که سبک بازی او «غیرآلمانی» است، از دادن این عنوان به وی خود داری کردند.

ترولمان که یک سینتی بود، به رسم اعتراض به این تصمیم موهایش را طلایی رنگ کرد و بعدها در اردوگاه کشتار نازیان به قتل رسانده شد.

یان شتویس، یک عضو محلی شورای سینتیها و روماها در آلمان میگوید: «سرنوشت ارنا لاونبورگر و یان ترولمان نمایندگی از سرنوشت نیم میلیون قربانیان سینتی و روما میکند که در نسلکشی نازیها به قتل رسانده شدند».

در پایان امسال آلمان میخواهد از آن سینتیها و روماهایی که توسط نازیها کشته شدند مراسم ملی یادبود برگزار کند.

امروز در حدود ده میلیون روما در اروپا زندگی میکنند؛ دهها هزار نفر شان در آلمان اند که بسیاری آنها از بوسنیا و کوسوو بدینجا مهاجرت کرده اند.

دویچه وله / رسول رحیم

ویراستار: عارف فرهمند