به تاریخ 27 نوامبر سال 2001 میلادی رهبران جهان و جناح های مختلف افغانی در شهر بن آلمان گردهم آمدند و بعد از چند روز گفتگو، به تاریخ پنجم دسامبر «توافقات بن» به امضا رسید که سنگ بنای نظام پساطالبانی براساس آن طرح ریزی شد.

حالا 11 سال گذشته و در این این دوره زمانی، افغانستان دست آوردهای زیادی هم داشته است و در برخی عرصه ها، کاستی های بی شماری نیز دیده می شود. 347 هزار پولیس و سرباز، دست آورد کلان افغانستان در این ده سال است.

مقام های امنیتی افغانستان می گویند حالا این کشور به مرحله ای رسیده است که می تواند مستقلانه امنیت اش را تامین کند. روند احیای اردو و امنیت ملی افغانستان براساس توافقنامه بن آغاز شد. این نیروها در یازده سال گذشته آموزش دیدند، تجهیز شدند و حالا دارند رهبری جنگ با طالبان را به عهده می گیرند.

به گفته مقام های امنیتی، حالا امنیت 75 درصد خاک افغانستان توسط نیروهای افغان تامین می شود و نیروهای خارجی در بسیاری ولایت ها جای خود را به پولیس و اردوی ملی داده اند.

صدیق صدیقی، سخنگوی وزارت داخله در گفتگو با دویچه وله گفت: «کنفرانس بن تحول بزرگ سیاسی برای افغانستان بود که دورنمای روشن، منظم و متمدن یک جامعه افغانی را اساس گذاشت. امروز امنیت افغانستان در کنترول نیروهای امنیتی افغانستان است».

نیروی کافی

قرار است افغانستان تا سال 2014 نیروی امنیتی 350 هزار نفری داشته باشد. این کشور در حال حاضر دارای 157 هزار سرباز پولیس ملی و بیش از 190 هزار سرباز اردو می باشد.

صدیقی می گوید با این تعداد پولیس، افغانستان نیروی «بسیار قوی و بزرگ» را در اختیار دارد و این نیروها می توانند در برابر شورشگری طالبان به خوبی ایستادگی کنند. وزارت های دفاع و داخله افغانستان اطمینان می دهند که با این نیرو قادرند امنیت داخلی افغانستان را بدون حضور نیروهای بین المللی نیز تامین کنند.

ظاهر عظیمی، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان گفت هیچ تشویشی در مورد امنیت افغانستان پس از سال 2014 وجود ندارد: «در حال حاضر به کلی دشمن ظرفیت رویایی را از دست داده و تمرکز آن ها بیشتر روی انفجار و ماین و این چیزهاست. لذا هیچ تشویشی برای پس از سال 2014 وجود ندارد».

عظیمی می گوید طالبان به اندازه ای سرکوب شده اند که توانایی رویارویی را از دست داده اند.

استفاده درست از نیروها

تحلیلگران می گویند افغانستان نیروی کافی برای تامین امنیت افغانستان و رویارویی با طالبان دارد اما این نیروها توان مقابله با حملات بیرونی را ندارند.

هلال الدین هلال، تحلیلگر مسایل نظامی در این مور می گوید: «من به نیروهای امنیتی افغانستان باور دارم. چیزی که مرا نگران ساخته، نظامی است که از این نیروها استفاده خوب کند و آن ها را در برابر دهشت افگنی و شورشگری به کار اندازد».

به باور آقای هلال بزرگترین ضعف نیروها و نهادهای امنیتی افغانستان این است که هنوز تعریف واضحی از دشمن ندارد: «نبود یک تعریف واضح که موضع قوت های امنیتی ما تقویت شود و حمایت مردم از این نیروها بیشتر شود (یک چالش است) تا خطرها توسط این نیروها رفع و امنیت توسط مردم پایدار بماند».

نیاز به حمایت بین‌المللی

وزارت های دفاع و داخله افغانستان در حاضر بر آموزش نیروهای امنیتی تمرکز کرده اند. مقام ها در هر دو وزارت تاکید می کنند که باید این نیروها از نگاه کیفیت به حدی توانمند شوند که قادر به انجام وظایف مستقلانه باشند.

باوجود اطمینانی که این وزارت خانه ها به مردم می دهند، در حال حاضر عملیات هوایی توسط نیروهای خارجی اجرا می شوند و نیروهای افغان جت های را در اختیار ندارند که در صورت نیاز از آن ها استفاده کنند.

سخنگوی وزارت دفاع می گوید گفتگوها با جامعه جهانی ادامه دارد تا مشکل نیروهای افغان در رابطه با سلاح های سنگین و جنگنده های هوایی نیز رفع شود.

آقای صدیقی نیز می گوید ادامه همکاری جامعه جهانی در آموزش نیروهای امنیتی بسیار مهم است: «ما به وضعیت خوبی رسیدیم، اما به حد عالی نرسیده ایم. تعهداتی که جامعه جهانی کرده که از نگاه آموزش و تجهیزات برنامه های خود را ادامه بدهند، ما توقع داریم تا این برنامه ها ادامه یابد تا ما به حد عالی برسیم».

کمبود تجهیزات هوایی

رییس جمهور کرزی بارها از ایالات متحده امریکا و ناتو خواسته است تا نیروهای افغان را با سلاح های سنگین توپخانه ای و جنگنده های هوایی مجهز کند، خواستی که هنوز براورده نشده است.

اما تحلیلگران می گویند افغانستان به حدی از ثبات نرسیده که جامعه جهانی سلاح های پیشرفته را در اختیار این کشور قرار دهد. آقای هلال در این مورد می گوید تقاضای رییس جمهور کرزی به دلیل پایین بودن توانایی های اردوی ملی پیش از وقت است ،زیرا به گفته او جامعه جهانی هنوز به این باور نرسیده که حتا سلاح های کنونی که در اختیار نیروهای افغان قرار دارند، علیه افغان ها استفاده نشود.

هلال با اشاره به حملات «سبز بر آبی» می گوید در صورتی که افغانستان نتواند سلاح های موجود را به درستی علیه دشمنانش استفاده کند، چه تضمینی وجود دارد که افغان ها سلاح های سنگین تر را علیه یک دیگر استفاده نکنند.

آقای هلال گفت: «تجربه نشان داده که سلاح های موجود ما علیه متحدان خارجی ما استفاده شده است. هنوز ما نتوانسته ایم فرصت شناخت نیروهای خارجی را برای نیروهای خود بر محور حاکمیت و منافع ملی، فراهم کنیم، متاسفانه».

به باور این تحلیلگر نظامی، افغانستان زمانی می تواند امنیت پایدار داشته باشد که نیروهای امنیتی آن به استقلال، حاکمیت ملی و وطن دوستی بیشتر از قومیت و سمت گرایی ارزش دهد که این مساله نیاز به زمان بیشتر دارد.

وضعیت طالبان

یازده سال پیش زمانی که نیروهای ایتلاف به افغانستان حمله کردند، طالبان شکست خوردند و مردم افغانستان فکر می کردند دیگر جریانی به نام طالبان تکرار نخواهد شد. اما با وجود حضور نیروهای خارجی که زمانی به حدود 150 هزار تن می رسید، اکنون طالبان در مناطق مختلف افغانستان فعال اند و براساس آمار نهادهای امنیتی، پانزده تا سی هزار جنگجوی طالب در این کشور فعالیت دارند.

ولی به باور نهادهای امنیتی افغانستان در وضعیتی قرار دارد که دیگر طالبان برای امنیت این کشور خطری نیست. صدیقی می گوید: «طالب از بین رفته، طالبان شکست خورده اند اما بقایای طالبان که در بیرون از افغانستان زمینه برای شان فراهم شد، دوباره به فعالیت آغاز کردند. طالبان توانایی اشغال یا پس گرفتن کدام ولایت و ولسوالی را ندارند.»

اما آقای هلال می گوید شکست نظامی طالبان ارتباط مستقیم به انتخابات سال 2014 دارد و در صورتی که افغانستان بتواند در این انتخابات رهبر جدیدی داشته باشد که منافع افغانستان را در اولویت قرار دهد، نیروی نظامی کافی برای شکست طالبان و باورمندی مردم به یک افغانستان بهتر از امروز وجود دارد.

به باور آقای هلال جریان های بنیادگرایی که در دهه 1990 در کشورهای عربی به دلیل مخالفت با حکومت های شان به افغانستان آمده بودند و در کنار القاعده می جنگیدند، حالا دوباره در کشورهای خود شان مصروف اند و این منجر به ضعف طالبان و القاعده شده است.