هرچند چهارم جون برای بسیاری از دانشجویان چین یک روز معمولی است، اما هنوز هم صدا های علیه "به فراموشی سپردن سرکوب خونین اعتراضات محصلان در ماه جون 1989" بلند میشود. حکومت چین ظاهراً تلاش میکند این صداها را در بدل پول خاموش بسازد.

کلمات و ارقامی چون هشت ضرب در هشت، سی و پنجم ماه می (منظور از چهارم جون)، و یا ارقام رومی VI و IV (شش و چهار)، در چین در رابطه با آن روزی در سال 1989 به کار برده میشوند که در آن حکومت چین در برابر اعتراض دانشجویان از خشونت خونبار کار گرفت.

استفاده کنایی عدد 64 را از 22 سال به این طرف در چین قدغن است، زیرا ترکیب شش و چهار میتواند مفهوم روز چهارم ماه می را داشته باشد، روزی که در آن میدان تیان انمن، که به زبان چینایی "میدان آرامش آسمانی" معنا میدهد، شاهد سرکوب خونین دانشجویان در پیکنگ بود. از همین رو گردانندگان صفحات انترنت در چین، به خاطری که از سانسور به دور مانده باشند، ترکیب های جدیدی را برای اعداد شش و چهار اختراع میکنند.

همان طوری که هم اکنون در کشورهای عربی در برابر حکومت های شان اعتراض میکنند، در سال 1989 دانشجویان چینایی برای دموکراسی و آزادی بیشتر به تظاهرات دست زدند. دلایل زیادی برای این اعتراضات وجود داشت. مثلاً در اواخر سالهای 80 نرخ مواد غذایی به گونۀ بیسابقه بلند رفته بود. دانشجویان از حاکمان و اطرافیان آنها انتقاد میکردند که با امتیازات خاص خود در نظام اقتصادی پلان شدۀ آن زمان، به این مسأله کمتر توجه نشان میدهند.

هرچند تظاهرات دانشجویان مسالمت آمیز بود، اما حکومت چین تانکها و زرهپوشهای ارتش را در برابر آنها قرار داده و ارتشی که از سوی مقامهای کشور به نام "ارتش خویشتن دار و با نظم" توصیف میشد، رخ دیگر خود را نیز نشان داد. برخی منابع محتاط رقم کشته شدگان را تنها چند صد تن حدس میزنند، در حالی که منابع دیگری از کشته شدن تقریباً 2000 دانشجو در میدان تیان انمن سخن میگویند.

پس از این رویداد خونین مادران برخی از قربانیان سازمانی را به نام "مادران تیان انمن" ایجاد کردند. مادران از آن زمان به بعد پیگیری حقوقی این قتل عام و مجازات عاملان آن را تقاضا میکنند. این سازمان زیر نظارت و فشار شدید حکومت چین قرار دارد. اما این بار سازمان مادران تیان انمن، کمی پیش از بیست و دومین سالروز قتل عام محصلان، اطلاع داده است که حکومت چین ظاهراً تلاش میکند خانوادۀ یکی از قربانیان را با پرداخت پول وادارد که خاموشی اختیار کند.

شو یویی یکی از مادرانی که فرزندش را در چهارم جون 1989 از دست داده است، با برآشفتگی میپرسد: حکومت چین چگونه میخواهد این ضایعه را با پول جبران کند؟ او می افزاید: «دین حکومت در برابر ما اصلاً تطبیق عدالت است، اما این حکومت از پول سخن میگوید. حکومت چگونه میتواند زندگی فرزندان ما را با پول برابر بسازد. آیا این یک توهین و تحقیر در برابر ما نیست؟».

یان جون/ صفی الله ابراهیم خیل
ویراستار: عارف فرهمند