پس از شعله‌ور شدن آتش در بازار تبریز، ماموران پلیس این شهر تنها به فیلمبردار صدا و سیمای جمهوری اسلامی اجازه ورود به صحنه و تهیه گزارش از آن را دادند. آن‌ها با جلوگیری از ورود خبرنگاران رسانه‌های غیردولتی، زمینه‌ساز پخش شایعاتی شدند که هنوز هم در شهر تبریز جریان دارد.

یک اثر ملی بی‌دفاع

بازار تبریز یکی از مهمترین آثار تاریخی جهان است که در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. با این همه، مغازه‌های آن از امکانات آتش‌نشانی برخوردار نیستند.

آتش‌سوزی اخیر بخش پارچه و پوشاک و لوازم آرایشی و بهداشتی بازار را در برگرفت. به گفته پیمان پاک مهر خبرنگار آزاد، ماموران آتش‌نشانی هرچند فداکاری نشان دادند، اما برای مهار آتش با مشکلات بزرگی روبرو شدند. او می‌گوید: «ماموران آتش‌نشانی، به علت طولانی بودن مسیر لوله‌ها، اغلب با مشکل کاهش فشار آب روبرو می‌شدند. آن‌ها به گفته بازاریان با تاخیر به محل رسیدند».

خسارت‌ها و اختلاف‌نظرها

در آتش‌سوزی بازار تبریز حدود ۱۰۰ مغازه و حجره آسیب دیدند. منابع رسمی اندکی پس از خاموشی آتش، خسارت وارده به بازاریان را حدود ۳۰۰ میلیون تومان برآورد کردند. اما اکثر بازاریان این برآورد را واقع‌بینانه نمی‌دانند. پاک مهر در این‌ مورد می‌گوید: «خود بازاریان این برآوردها را کم می‌دانند و به آمار و اطلاعاتی که از سوی مسئولان منتشر می‌شود اعتماد ندارند».

هیچیک از مغازه‌ها و حجره‌های آسیب‌دیده بیمه ‌نبوده‌اند. به این ترتیب، روشن نیست که خسارت سنگین بازاریان را چه منبعی باید جبران کند.

دلیل پخش شایعات

علاوه بر سیاست اطلاع‌رسانی غیر شفاف مسئولان، آنچه زمینه‌ساز گسترش برخی شایعات شده، همزمانی آتش‌سوزی با تظاهرات اعتراضی روز سیزده آبان است. بازار تبریز جزو سیاسی‌ترین بازارهای ایران به شمار می‌رود. به همین دلیل، بسیاری از مردم تبریز درباره عمدی یا غیرعمدی بودن آتش‌سوزی دستخوش تردید هستند.

پیمان پاک‌مهر با توجه به این فضا می‌گوید که مقامات رسمی باید دست به تحقیقات دقیقی بزنند و نتیجه این تحقیقات را با شفافیت تمام به آگاهی افکار عمومی برسانند. این خبرنگار آزاد می‌گوید:«پرسنل آتش‌نشانی در اطفای حریق فداکاری زیادی کردند. اما متاسفانه پلیس و نیروهای امنیتی فقط به فیلمبردار صدا و سیما اجازه فیلمبرداری می‌دادند و جلوی بقیه را می‌گرفتند. همین رفتار سبب ایجاد پرسش‌های زیادی در ذهن بازاریان و مردم درباره علت آتش‌سوزی شده است».

اهمیت تاریخی بازار تبریز

بازار تبریز یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ایران و یکی از مهمترین آثار تاریخی جهان است. در سال ۱۱۹۳ هجری قمری این بازار در جریان یک زلزله با خاک یکسان شد اما مدتی بعد، مردم شهر آن را بازسازی کردند.

طاق‌های گچبری شده و مزین به نقش و نگار بلند، سازه‌های آجری به هم پیوسته، آرایش دکان‌ها، کثرت تیمچه‌ها و تعداد زیادی مدرسه و مسجد در کنار سراهای بازرگانی، بازار تبریز را به نمونه‌ای کم‌نظیر از معماری شرقی تبدیل کرده‌اند.

بزرگترین گنبد بازار تبریز گنبد تیمچه مظفریه است. از مهم‌ترین تیمچه‌های این بازار می‌توان به تیمچه امیر، تیمچه شیخ‌کاظم، تیمچه گرجی‌لر، تیمچه حاج صفرعلی، تیمچه میرزا شفیع، تیمچه حاج رحیم و تیمچه حاج میر‌ابوالحسن اشاره کرد.

بازاریان تبریز ظرف سال‌های گذشته با صرف حدود ۲ میلیارد تومان هزینه، بیش از ۹۰ درصد بافت فرسوده بازار را ترمیم کرده‌اند.

از بازار تبریز به عنوان بزرگترین بازار مسقف جهان یاد می‌شود.

نویسنده: جواد طالعی

تحریریه: داود خدابخش