سی‌امین دوره‌ی "جشنواره‌ی بین‌‌المللی فیلم استانبول"، ۱۹ بخش را در برمی‌گیرد. در بخش مسابقه‌ی بین‌المللی آن، ۱۲ فیلم از سینمای جهان برای دریافت جایزه‌ی "لاله طلایی" جشنواره با هم رقابت می‌کنند. در بخش مسابقه‌داخلی آن، ۱۴ فیلم به نمایش در می‌آید.

فیلم‌های ایرانی فستیوال

سینمای ایران در این دوره از جشنواره‌ی فیلم استانبول، حضور پررنگی ندارد. تنها چهار فیلم از کارگردانان ایرانی در این فستیوال نشان داده می‌شود. تازه‌ترین کار جعفر پناهی که محصول مشترک ۱۱ کارگردان است، با عنوان "گه‌گاه، آن‌سوی مرزها" یکی از این فیلم‌هاست. این اثر با الهام از مفاد اصل ۱۸ منشور حقوق بشر که "آزادی اندیشه، دیدگاه و مذهب..." را تضمین می‌کند، ساخته شده است. پناهی در این فیلم داستان دو جوان آهنگساز و نوازنده را بازگو می‌کند که برای دستیابی به آرزوهای خود در این رشته‌، با دشواری‌های بسیاری روبرو می‌شوند. این فیلم در بخش خارج از مسابقه‌ی فستیوال به نمایش در می‌آید.

"جدایی نادر از سیمین" که در برلیناله برنده‌ی "خرس طلایی" این جشنواره شد، نیز در بخش "نگاهی به فستیوال‌های دیگر" نشان داده می‌شود. "جدایی نادر از سیمین"، داستان زندگی زوج جوانی را بازگو می‌کند که همراه دختر ۱۱ ساله‌ی خود قصد ترک ایران را دارند.

نادر (با بازی پیمان معادی)، با وجودی که در تدارک سفر با سیمین (لیلا حاتمی) همکاری کرده است، ناگهان به دلیل بیماری پدر خود، از مهاجرت صرفنظر می‌کند. پافشاری‌های سیمین از آن‌جا که به نتیجه نمی‌رسد، بحث جدایی را به میان می‌کشد. قاضی دادگستری ولی به دلیل عدم وجود "ادله‌ی کافی"، از دادن رأی طلاق خودداری می‌کند. در این میان، ترمه (سارینا فرهادی) که بیش از هر کس از جدایی پدر و مادر رنج می‌برد، تصمیم می‌گیرد نزد پدر و پدربزرگ بیمارش بماند...

"شکارچی"، از رفیع پیتز و "باد ما را با خود خواهد برد"، ساخته‌ی عباس کیارستمی، محصول سال ۱۹۹۹ نیز از دیگر فیلم‌های ایرانی است که در این جشنواره به نمایش در می‌آیند.

سینمای آلمان در استانبول

جدیدترین فیلم ویم وندرس با عنوان "پینا" و زیرعنوان "برقصید، برقصید، وگرنه از دست می‌رویم"، و فیلم "آرزوهای بلندپروازانه‌ی ما"، از سینمای آلمان نیز در این جشنواره حضور دارند.

فیلم سه‌بعدی "پینا" در بخش خارج از مسابقه نمایش داده می‌شود. وندرس، این فیلم را به پاس دوستی دیرپای خود، "برای" مهم‌ترین نماینده‌ی طراحی رقص آوانگارد جهان، پینا باوش، که در تابستان ۲۰۰۹ به‌طور ناگهانی از دنیا رفت، تهیه کرده است. رقص‌های "کافه مولر"، "قربانی بهار"، "ماه کامل" و "محل دیدار"، روند شکل‌گیری سبک ویژه‌ی پینا باوش را به نمایش می‌گذارند. شهر ووپرتال که این هنرمند برجسته، ۳۵ سال از عمر خود را در آن گذراند، بخشی از صحنه‌های واقعی این فیلم را می‌سازند.

فیلم "آرزوهای بلندپروازانه‌ی ما" که با همکاری ترکیه و هلند ساخته شده، دومین فیلم کارگردان مطرح ترک، سیفی تومان، است. نخستین فیلم او "کتاب تابستان" در برلیناله‌ی امسال با استقبال چشمگیر تماشاچیان روبرو شد. فیلم "آرزوهای بلندپروازانه‌ی ما"، زندگی دو دوست دبستانی، اندر و ستین، را بازگو می‌کند که چهار دهه بعد، به‌طور تصادفی با یکدیگر روبرو می‌شوند و تصمیم می‌گیرند در آپارتمانی با هم زندگی کنند. نیهال، زن جوانی که ناگهان بر سر راه اندر قرار می‌گیرد، مسیر زندگی و دوستی این دو را تغییر می‌دهد. این فیلم در بخش مسابقه‌ی فیلم‌های بین‌المللی جشنواره به نمایش درمی‌‌آید.

"میکروفن"، نسخه‌ی مصری "گربه‌های ایرانی..."

یکی دیگر از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی فیلم‌های بین‌المللی، "میکروفن"، محصول مصر است. این فیلم که ساخته‌ی کارگردان جوان این کشور، احمد عبدالا ست، در سال ۲۰۱۰ در فستیوال کارتاژ به عنوان بهترین فیلم برگزیده شد. "میکروفن" به نوعی مضمون و پرداخت فیلم ایرانی "کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد"، ساخته‌ی بهمن قبادی را به یاد می‌آورد؛ احمد عبدالا هم در این فیلم زندگی جوان علاقمند به موزیکی را بازگو می‌کند که از آمریکا به شهر الکساندریای مصر بازگشته و در آن‌جا با چند نوازنده و خواننده‌ و دشواری‌های دوستداران "موزیک و هنر زیرزمینی" آشنا می‌شود و ... "میکروفن"، دومین فیلم احمد عبدالا ست.

آخرین ساخته‌های فیلم‌سازان مطرح اسپانیایی، سوئدی، فرانسوی، چینی و ژاپنی و... فیلم‌های دیگر بخش مسابقه‌ی بین‌المللی جشنواره را می‌سازد.

بخش مسابقه‌ی فیلم‌های داخلی

دستمایه‌ی اغلب آثاری که در بخش مسابقه‌ی فیلم‌‌های ترکی به نمایش در می‌آیند، پیرامون مسائل اجتماعی ـ سیاسی ـ خانوادگی دور می‌زند: خشونت دولتی، اعمال سانسور، بحران‌های خانوادگی، مسئله‌ی مهاجرت به شهر، دوستی و عشق‌های نامتعارف... از جمله‌ی این مضامین است. نمایش این فیلم‌های اجتماعی ـ انتقادی، از رشد روابط دموکراتیک در گستره‌ی سینمای ترکیه خبر می‌دهد.

فیلم "روزنامه"، از جمله‌، سرنوشت گروهی از روزنامه‌نگاران جسور ترک را به نمایش در می‌آورد که به خاطر افشاگری درباره‌ی درگیری‌های خونین سال‌های دهه‌ی ۹۰ در دیار بکر، قربانی خشونت دولتی می‌شوند. سیدات یلماز، کارگردان جوان این فیلم، برای ساختن آن به سرنوشت روزنامه‌نگارانی نظر دارد که در این سال‌ها ناگهان ناپدید شدند، یا در خیابان و در ملاء عام با شلیک گلوله‌ی "افراد ناشناس" به قتل رسیدند، یا در مواردی دستگیر و زیر شکنجه جان باختند. ...
قهرمان اصلی فیلم فیرات، پسر هفده ساله‌ای است که با این روزنامه‌نگاران رابطه‌ای عادی داشته است. او پس از باخبر شدن از سرنوشت تلخ آنان، ترجیح می‌دهد به زندگی عادی‌اش ادامه دهد و خود را با درگیر شدن با "مأموران دولتی" به خطر نیندازد. کاری ناممکن! چون حالا این "مأموران"، قصد ندارند، فیرات را به حال خود رها کنند.

زنان کارگردان

حضور زنان کارگردان در این دوره‌ی فستیوال، چشمگیر است. بیش از یک سوم فیلم‌های بخش مسابقه، ساخته‌ی این کارگردانان است. "زفیر"، اولین کار سینمایی کارگردان جوان، بلما باش، یکی از این فیلم‌هاست. "زفیر"، در نخستین نمایش خود در جشنواره‌ی فیم سالونیکی در سال ۲۰۱۰، "جایزه‌ی هنری" آن را از آن خود کرد. زفیر، نام دختر خردسالی است که با دلتنگی تعطیلات تابستانی را در روستایی دورافتاده در بلندی‌های "دریای سیاه" با مادربزرگ خود می‌گذراند. هنگامی‌که مادر، یک بار برای دیدار به آن روستا سفر می‌کند، زفیر تصمیم می‌گیرد به هر بهایی شده از رفتن او جلوگیری کند؛ تصمیمی که پی‌‌آمدهای هولناکی به همراه دارد.

کارگردان زن دیگر، ایلکسن بشریر، که در سال پیش با فیلم "عشق به زبانی دیگر" در این فستیوال خوش درخشید، امسال با فیلم "چرخ و فلک" به جشنواره بازگشته است. او در این فیلم هم به مسئله‌‌ی مهاجرت خانواده‌ی کوچکی به شهر و تأثیر محیط بر روابط خانوادگی و آمال و آرزوهای فرزاندان این خانواده می‌پردازد.

"سومین نقشه"، تازه‌ترین فیلم سرشناس‌ترین کارگردان زن ترکیه، هندان ایپکچی است که نامش در سال ۲۰۰۲ با فیلم "هاجر ـ مردی بزرگ، عشقی کوچک" بر سر زبان‌ها افتاد. این فیلم نامزد اسکار برای فیلم‌های غیرزبان انگلیسی‌، از کشور ترکیه بود. در این فیلم هندان ایپکچی، رابطه‌‌ی در ابتدا دشمنانه و سرانجام صمیمانه‌ی میان یک دختر کرد و یک قاضی دادگستری را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. در فیلم "سومین نقشه"، هندان ایپکچی، رابطه‌ی سرشار از عشق و مهر یک مادر بزرگ و نوه‌اش، بشیر را دستمایه قرار داده است.

جشن "آکبانک"

جشن "آکبانک"، یکی از شلوغ‌ترین و پرتماشاچی‌ترین بخش‌های جشنواره‌ی فیلم استانبول است. "آکبانک"، از مهم‌ترین بانک‌های ترکیه است که با پشتیبانی مالی خود‌، برگزاری این قدیمی‌ترین و معتبرترین فستیوال منطقه را ممکن می‌سازد. در این بخش مطرح‌ترین فیلم‌های سال ۲۰۱۰ به نمایش در می‌آید: "سالی دیگر" از کارگردان بریتانیایی، مایک لی، از جمله‌ی این فیلم‌هاست.

مایک لی دراین فیلم، زندگی و روابط یک زوج خوشبخت لندنی را بازگو می‌کند: تام (جیم براودبنت)، زمین‌شناسی است که با همسر خود، گری، (روت شین)، یک روانشناس زبده، در آپارتمانی در لندن زندگی آرامی را می‌گذرانند. دیدار دوستان، مطالعه، باغبانی در باغچه‌ی شخصی خارج شهر... زندگی آنان را پُر می‌کند. تنها نگرانی این زوج خوشخبت، "عزب" ماندن پسر "یکی یک دانه‌ی" خانواده‌، جو، است. ...

"در یک دنیای بهتر" از کارگردان دانمارکی، سوزانه بیر، که امسال اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را از خود کرد و POTICHE از کارگردان فرانسوی، فرانسوا اوزن، نیز در رده‌ی این فیلم‌ها قرار دارد. کاترین دونوو، هنرپیشه‌ی سرشناس فرانسوی، در فیلم POTICHE ، نقش همسر کارخانه‌دار ثروتمندی را بازی می‌کند که "جز خانه‌داری کار دیگری بلد نیست." ولی هنگامی که همسرش بیمار و بستری می‌شود، با مهارت و توانایی شگفت‌انگیزی به مدیریت امور کارخانه می‌پردازد و آن را با موفقیت اداره می‌کند. ...

در مراسم گشایش فستیوال استانبول که روز دوم آوریل برگزار شد، هنرپیشه‌های معروف سینمای ترکیه و کشورهای اروپایی نیز حضور داشتند. برندگان بخش‌های مختلف مسابقه‌های سی‌ا‌مین دوره‌ی "جشنواره‌ی بین‌‌المللی فیلم استانبول"، روز ۱۷ ماه آوریل اعلام خواهند شد.

FF/FW