حمله روسیه به اوکراین، به شدت به صنعت گردشگری ترکیه آسیب زده است. سال گذشته، بیش از یک‌چهارم از کل گردشگران در ترکیه را اوکراینی‌ها و روس‌ها تشکیل می‌دادند. اقتصاد ترکیه امیدوار بود تا با درآمدهای گردشگری، احیا شود.
تصویری از خیابان استقلال در شهر استانبول ترکیهعکس: Tolga Ildun/ZUMA/picture alliance
تبلیغات
بعد از آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، گردشگرانی که قصد داشتند از این دو کشور به ترکیه سفر کنند، برنامه سفر خود را لغو کردند. این وضعیت، برای اقتصاد ترکیه بسیار فاجعه‌بار بوده چرا که ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی ترکیه پیش از آغاز شیوع کرونا، از درآمدهای گردشگری تامین می‌شد.
این در حالی است که ترکیه بسیار امیدوار بود تا صنعت گردشگری این کشور در سال میلادی جاری (۲۰۲۲) مجددا احیا شود. کاهش شدید ارزش پول ملی ترکیه، لیر، در سال گذشته و افزایش تورم به بیش از ۵۰ درصد در ماه فوریه میلادی (نیمه بهمن تا نیمه اسفند) باعث شده بود تا اقتصاد ترکیه به شدت به درآمدهای حاصل از گردشگری نیاز داشته باشد.
اکنون اما با شروع جنگ در اوکراین، صنعت گردشگری ترکیه از گردشگران روسی و اوکراینی محروم شده است.
سهم بزرگ گردشگران روسی و اوکراینی در ترکیه
بر اساس آمارهای رسمی وزارت گردشگری ترکیه، بیش از یک‌چهارم از کل گردشگرانی را که سال گذشته وارد ترکیه شده بودند، شهروندان اوکراین و روسیه تشکیل می‌دادند.
در همین خصوص، یکی از مسئولان اتحادیه آژانس‌های مسافرتی ترکیه به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «روسیه و اوکراین، بازار بسیار مهمی برای ما هستند. سال گذشته ۴ و نیم میلیون گردشگر روسی و دو میلیون گردشگر اوکراینی به ترکیه سفر کرده بودند».
به گفته او، در سال‌های گذشته معمولا در این ماه گردشگران زیادی برای رزرو انواع تورهای تابستانی در ترکیه اقدام می‌کردند اما در حال حاضر، تقاضایی وجود ندارد.
اتحادیه آژانس‌های مسافرتی ترکیه انتظار داشت که در سال میلادی جاری، ۷ میلیون گردشگر از روسیه و ۲ و نیم میلیون گردشگر از اوکراین وارد ترکیه شوند. حالا با شروع جنگ در اوکراین، باید به طور کلی در این ارقام تجدیدنظر شود.
فشار تحریم‌ها بر گردشگری ترکیه
یکی از مسئولان اتحادیه آژانس‌های مسافرتی ترکیه می‌گوید: «اگر شرایط به همین منوال پیش برود، مشکل بسیار جدی ایجاد خواهد شد. ما سعی می‌کنیم تا جایی که می‌توانیم خونسرد منتظر بمانیم».
از سوی دیگر، تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه نیز به فعالیت بسیاری از آژانس‌های مسافرتی در ترکیه آسیب زده است.
در همین خصوص، مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی در ترکیه می‌گوید: «آژانس‌هایی مثل ما که با روسیه کار می‌کنند، واقعا آسیب زیادی دیده‌اند. من تاکنون بیش از ۱۲ هزار دلار ضرر کرده‌ام».
او پیش‌بینی می‌کند که در صورت لغو شدن شمار بیشتری از تورهای گردشگری، ۶۵ هزار تا ۷۶ هزار دلار ضرر خواهد کرد.
او به عنوان مثال می‌گوید: «قرار بود گروهی از گردشگران تا دو ماه دیگر وارد ترکیه شوند اما به دلیل تحریم سوئیفت [روسیه]، ما نتوانستیم پولی از آنها دریافت کنیم و از این رو، کل برنامه لغو شد. اما ما قبلا هزینه هتل‌ها را پرداخت کرده بودیم».
روسیه به دلیل حمله به اوکراین، با تحریم‌های گسترده جهانی مواجه شده و از جمله آنها، شمار زیادی از بانک‌های مهم روسیه، از سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت حذف شده‌اند.
ترکیه علیرغم عضویت در ناتو، روسیه را تحریم نکرده و برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر، حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای روسی نبسته است.
نگرانی گردشگران درباره امنیت ترکیه
صنعت گردشگری ترکیه از حملات تروریستی متعدد در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ میلادی و همچنین ناامنی‌های سال‌های اخیر در دو کشور همسایه، یعنی سوریه و عراق، آسیب فراوانی دیده بود.
با این حال، گردشگری ترکیه پیش از همه‌گیری ویروس کرونا، کم‌کم رو به بهبودی و پیشرفت قرار گرفته بود.
یکی از شهروندان ترکیه به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «با شروع جنگ در عراق و سپس در سوریه، گردشگران اروپایی و آمریکایی تمایلی برای سفر به ترکیه نداشتند چرا که فکر می‌کردند، ترکیه در نزدیکی مناطق ناامن قرار دارد».
به گفته او، گردشگران به نقشه نگاه می‌کنند و با خود می‌گویند که ''چرا باید ریسک کنیم؟''
در همین خصوص، یک گردشگر در ترکیه می‌گوید: «ما نمی‌توانیم اینجا بمانیم؛ اینجا خیلی به مناطق جنگی، نزدیک است و موشک‌ها ممکن است به اینجا اصابت کنند».
امنیت ترکیه همچنان یکی از مهمترین نگرانی‌های گردشگران است.
استانبول؛ کلان‌شهری در دو قاره
اتحادیه اروپا و رییس‌جمهور ترکیه دور تازه‌ای از مذاکرات را آغاز کرده‌اند. ترکیه و اروپا به‌رغم بحران سیاسی، مشابهت‌های زیادی با هم دارند. استانبول، شهر ۱۵ میلیون نفری ترکیه، هم اروپا و هم آسیا را در دل خود جای داده است.
عکس: Rena Effendi
استانبول تنها شهر جهان است که در دو قاره قرار دارد: اروپا و آسیا. در این کلان‌شهر چند میلیون نفری که در کرانه تنگه بسفر واقع شده سنت و مدرنیته، سبک زندگی مذهبی و سکولار چنان درآمیخته‌اند که در هیچ شهر دیگری در جهان نظیرش را نمی‌توان یافت. خیلی‌ها معتقدند همین نیز دلیل اصلی جذابیت شهر است.
عکس: Rena Effendi
شهر استانبول تاریخی ۲۶۰۰ ساله دارد. در طول سالیان دراز حاکمان مختلفی برای تسخیر این شهر خیز برداشتند: ایرانیان، یونانیان، رومی‌ها و عثمانی‌ها. استانبول که در آن زمان "قسطنطنیه" خوانده می‌شد، مرکز امپراتوری بیزانس (روم شرقی) و بعدها امپراتوری عثمانی بود. تازه در سال ۱۹۳۰ قسطنطنیه به استانبول تغییر نام داد.
عکس: Rena Effendi
تنگه بسفر را روح شهر استانبول می‌دانند. این تنگه بخش آسیایی و اروپایی شهر را از هم جدا می‌کند. روزانه کشتی‌های کوچک مسافربری مردم را از یک طرف تنگه به سمت دیگر جا‌به‌جا می‌کنند. مسافت میان محله اروپایی کاراکوی تا محله آسیایی کادیکوی تقریبا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.
عکس: Rena Effendi
از روی پل گالاتا می‌توان چشم‌انداز زیبایی بر کشتی‌هایی داشت که از آب عبور می‌کنند. علاوه بر آن شمار زیادی شهروندان هر روز به امید صیدی پربار با قلاب‌های ماهیگیری‌شان روی این پل مشغول ماهیگیری می‌شوند. دست‌فروشان، گردشگران خارجی و بلال‌فروشان نیز جابه‌جای این پل به چشم می‌خورند.
عکس: Rena Effendi
وفکی (تصویر) یکی از ماهیگیران پل گالاتاست. او خودش را اروپایی می‌داند و می‌گوید: «ما آرزوی آزادی بیشتری را داریم و برای همین هم ترکیه و اتحادیه اروپا باید دوباره به یکدیگر نزدیک شوند.» وفکی بازنشسته شده و ماهیگیری جزو سرگرمی‌های روزانه اوست، البته از این راه درآمد اندکی هم دارد. او برای هر دو کیلو ماهی که در بازار می‌فروشد، تقریبا هشت یورو سود می‌کند.
عکس: Rena Effendi
میدان تقسیم یکی از میدان‌های مورد علاقه گردشگران ایرانی و قلب تپنده شهر است. در گوشه‌‌ای از این میدان قرار است تا انتخابات بعدی که در سال ۲۰۱۹ برگزار شود، یک مسجد ساخته شود؛ با گنبدی ۳۰ متری و دو مناره. منتقدان می‌گویند اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه می‌خواهد با ساخت یک هویت جدید برای این میدان، آن را از مکانی سکولار و اروپایی به مکانی اسلامی و محافظه‌کار تبدیل کند.
عکس: Rena Effendi
محله فاتح (فاتیح) اگرچه در بخش اروپایی استانبول واقع شده اما چهره‌ای بیشتر محافظه‌کارانه دارد. بسیاری از مردمی که اینجا ساکن هستند، به امید زندگی بهتر از آناتولی به استانبول مهاجرت کرده‌اند. ساکنان این محله جزو هواداران وفادار اردوغان و حزب او یعنی عدالت و توسعه هستند.
عکس: Rena Effendi
چهارشنبه‌ها در اطراف مسجد محله فاتح چهارشنبه‌بازار برپا می‌شود. در این بازار می‌توان همه‌چیز پیدا کرد، از سبزی و میوه گرفته تا لباس و وسایل منزل. این محله در سال‌های اخیر خانه بسیاری از پناهجویان سوری شده که به ترکیه آمده‌اند. از آغاز جنگ داخلی در سوریه که سال ۲۰۱۱ آغاز شد، ترکیه بیش از سه میلیون مهاجر سوری را پناه داده و به این ترتیب تنها کشوری است که پذیرای این تعداد پناهجوی سوری شده است.
عکس: Rena Effendi
محله فاتح در این بین به محل رستوران‌های سوری مشهور شده است. در ترکیه اجازه اقامت برای پناهجویان آنگونه که در اتحادیه اروپا معمول است، رایج نیست. با این حال دولت ترکیه به ده‌ها هزار پناهجوی سوری وعده اعطای تابعیت این کشور را داده است. منتقدان می‌گویند دولت با این کار خود قصد افزایش رأی به نفع خود در انتخابات را دارد.
عکس: Rena Effendi
کسانی که به دنبال رقص و مشروبات الکل هستند، به محله آسیایی کادیکوی یا محله اروپایی کاراکوی سر می‌زنند. این دو محله با کافه‌ها، رستوران‌ها و بوتیک‌های خود، پذیرای مردم محلی و گردشگران خارجی است. در این منطقه به ندرت کسی با سیاست‌های اسلام‌گرایانه و محافظه‌کارانه دولت موافق و همصداست.
عکس: Rena Effendi
عایشه گل (تصویر) در یکی از بوتیک‌های محله گالاتا کار می‌کند. او معتقد است استانبول در مقایسه با گذشته تغییرات زیادی داشته: «تا همین چند سال پیش اروپایی‌های زیادی برای گذراندن تعطیلات اینجا می‌آمدند.» اما حالا بیشتر گردشگران عرب به استانبول سفر می‌کنند. عایشه گل می‌گوید کسب و کارشان رونق گذشته را ندارد و امیدوار است شرایط به زودی تغییر کند؛ امیدی که دقیقا نمی‌توان گفت چه زمانی به تحقق خواهد پیوست.
