پس از فراخوان محمد خاتمی، رئیس جمهوری دوران اصلاحات، به "آشتی ملی" و تأکید هم‌زمان او بر رفع حصر از معترضان به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، مصطفی تاج‌زاده و علی مطهری نیز هر یک از منظری به این موضوع پرداخته‌اند.

محمد خاتمی، رئیس جمهوری دوران اصلاحات، با وجود ممنوع‌التصویر بودن و قرار گرفتن در نوعی "حصرنامحسوس"، روز گذشته به مناسبت نزدیک شدن سالگرد انقلاب اسلامی طی یک سخنرانی خواستار "رفع کدورت‌ها" و "آشتی ملی" شد.

خاتمی در این سخنرانی با اشاره به میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی که از بهمن ماه ۱۳۸۹ در حصر خانگی به‌سر می‌برند، گفت که آنان هم: «دلشان برای انقلاب و کشور می‌سوزد و نسبت به تهدیدهای خارجی موضع دارند و بی‌شک بیشتر از خیلی از کسانی که در جامعه، مدعی انقلابی‌گری هستند دلشان به درد آمده است».

خاتمی شرایط کنونی را "بهترین موقعیت" برای ایجاد فضای آشتی ملی در ایران ارزیابی کرد که به گفته‌ی او، در پرتو آن می‌توان زمینه "همبستگی بیشتر همه گرایش‌ها و نیروها را پدید آورد».

رئیس جمهوری اسبق ایران خواستار آن شد که «همه بیایند و در صحنه حضور داشته باشند و سیاست‌ها و رویکردها به جانب چنین آینده‌نگری باشد».

بحث "آشتی ملی" در میان برخی نمایندگان عضو فراکسیون امید مجلس نیز هوادارانی دارد. تشکیل کمیته‌ای تخصصی با عنوان "گفت‌وگوی ملی" یکی از نتایج تلاش‌های اخیر حامیان چنین طرحی است.

در پی فراخوان خاتمی به "آشتی ملی" و طرح دوباره خواست "رفع حصر"، مصطفی تاج‌زاده، معاون سیاسی وزیر کشور دولت اصلاحات، در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا به تفصیل جزئیات طرح محمد خاتمی را شرح داده است.

آشتی ملی همراه با حفظ هویت

تاج‌زاده می‌گوید، با وجود استقبال عمومی از طرح خاتمی، عده‌ای از مردم و «به‌ویژه جوانان اصلاح‌طلب نگران شدند که مبادا "آشتی ملی" به‌معنای دست کشیدن از هویت اصلاح‌طلبی باشد».

او اما تلاش می‌کند تا "آشتی ملی" را در این جملات تدقیق کند: «به باور من همه کسانی که به استقلال و یکپارچگی ملی و سرزمینی ایران اعتقاد دارند و حاضرند در چارچوب قانون، با نفی خشونت‌ورزی و با التزام به قانون اساسی فعالیت کنند، باید این امکان را بیابند که در عرصه سیاسی و اجتماعی کشور مشارکت فعال داشته باشند و ایران و ایرانیان بتوانند از توانمندی آنها بهره برند».

این چهره تأثیرگذار جریان اصلاحات ضمن اشاره به دیدار اخیرش با محمد خاتمی، درباره تلقی رئیس جمهوری دوران اصلاحات از "آشتی ملی" می‌گوید: «مقصود ایشان این است که همه کسانی که به قانون اساسی ملتزم هستند، بتوانند در فرآیند مدیریت کشور و در عرصه اجتماع و سیاست فعال شوند و امکان خدمت‌گذاری یابند. تاکید دوم آقای خاتمی این بود که ما به هیچ عنوان دست از هویت، ایده‌ها و عقاید خودمان برنمی‌داریم، کما اینکه انتظار نداریم چه اصولگراها و چه دیگر نیروهای قانون‌گرای خارج از این دو جناح، برای آشتی و وفاق ملی از باورها و عقایدشان دست بکشند؛ بلکه لازم است برای حل مشکلات دست یاری به یکدیگر داده، با یافتن اشتراکات، روی این نقاط مشترک تاکید کنند و درمورد اختلاف‌ها نیز با ساز و کار قانونی به رقابت سالم بپردازند و درنهایت تسلیم نظر مردم باشند».

"مهار" بحران

به گفته‌ی تاج‌زاده، علت طرح "آشتی ملی" وجود مشکلات متعددی در جامعه امروز ایران است «که در صورت مهار نشدن، ممکن است دیر یا زود به بحران تبدیل شوند»؛ مشکلاتی که "تجربه ۳۷ ساله نشان داده که هیچ جناحی به‌تنهایی قادر به حل" آنها نیست.

تاج‌زاده "مخاطرات" به وجود آمده برای ایران پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ را دومین دلیل طرح "آشتی ملی عنوان می‌کند. دلیل سوم ایده‌ی "آشتی ملی" از نظر تاج‌زاده، "نیاز به جراحی‌های بزرگ در عرصه‌های مختلف" با هدف "جلوگیری از وقوع مسائل جدید" است.

معاون سیاسی وزیر کشور دولت اصلاحات سپس به این خاطر که "پلاسکوهای دیگری فرو نریزد"، طرح "آشتی ملی" محمد خاتمی را در این عبارت خلاصه می‌کند که «نیروهای سیاسی یکدیگر را به رسمیت بشناسند و جامعه و حکومت به هیچ عنوان تک‌صدایی اداره نشود و چندصدایی رسمیت یابد».

"آشتی ملی توبه‌نامه‌نویسی نیست"

مصطفی تاج‌زاده سپس تصریح می‌کند که "آشتی ملی" به این معنا نیست که «یکی از دیگری عذرخواهی کند یا توبه‌نامه بنویسد و مواردی از قبیل؛ ما اگر اهل چنین کارهایی بودیم در سال‌های گذشته که در زندان بودیم به چنین روش‌هایی متمسک می‌شدیم که خودمان را نجات دهیم و بتوانیم سهمی از حکومت را به خود اختصاص دهیم».

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در نهایت ضمن تکذیب "شبهات" و "طرح مسائل کذب" در خصوص "توبه‌نامه" نوشتن محمد خاتمی، می‌گوید :«مسئله این است که وضعیت کشور بسیار خطرناک و پیچیده است و اگر به هوش نباشیم و دست یاری به یکدیگر ندهیم و برای به رسمیت شناختن یکدیگر و تاکید بر اشتراکات تلاش نکنیم، خدای‌ناکرده در آینده با مشکلات و بحران‌هایی به مراتب حادتر از اکنون روبرو می‌شویم».

مصطفی تاج‌زاده که درست یک روز پس از انتخابات ریاست جمهوری ۲۳ خرداد ۱۳۸۸ توسط سپاه بازداشت شد، روز ۱۴ خرداد سال جاری (۱۳۹۵) بعد از تحمل هفت سال حبس، از زندان اوین آزاد گردید. تاج‌زاده ۹ ماه پس از بازداشت برای مدتی کوتاه با سپردن وثیقه آزاد شد و از این فرصت برای افشاگری درباره "کودتای انتخاباتی" استفاده کرد. این زندانی سیاسی پیشین در همین دوران همراه با شش عضو ارشد جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، شکایتی را علیه شماری از فرماندهان سپاه پاسداران به اتهام کودتا در انتخابات سال ۸۸ به قوه قضائیه ارائه کرد.

تمایل محصوران به "وحدت"

در واکنشی دیگر و هم‌زمان با انتشار سخنان محمد خاتمی و طرح دوباره "آشتی ملی" از سوی او، علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز طی یک سخنرانی در دانشگاه فردوسی مشهد، بار دیگر خواستار رفع حصر رهبران معترضان به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ شد.

مطهری با اشاره به اینکه "در حال فعالیت برای رفع حصر هستیم"، گفته است: «ما مشکلی در کشور نداریم، این محدودیت‌های مسئولان کشور آثار معکوسی دارد، بارها گفتیم این حصر کجای قانون است و واقعاً ضرورتی ندارد».

او گفت: «ما کارهایی در این زمینه انجام داده‌ایم و در تلاشیم تا ملاقاتی با محصوران داشته باشیم تا ببینم اگر آزاد شوند برنامه‌شان چیست.»

با رفع حصر "اتفاقی نمی‌افتد"

نایب رئیس مجلس می‌افزاید: «ما نمی‌گوییم خطایی نبوده. خیلی‌ها اشتباه می‌کنند، اما خب هفت سال گذشته است و حصر بدتر از حبس است، در یک خانه دو سه اتاقه که پر شنود است، بدون روزنامه و تلویزیون که البته اخیرا گذاشتند چند روزنامه وارد شود. تنها این‌ها مقصر نیستند و دو طرف در این جریان مقصر بودند».

مطهری همچنین با بیان اینکه شرایط کنونی دیگر "مثل آن دوره هیجانی نیست"، تلاش کرده است تا نگرانی از بابت فعالیت احتمالی موسوی، رهنورد و کروبی در صورت رفع حصر را نیز برطرف کند: «اگر هم [محصوران] بیایند بیرون دیگر اتفاقی نمی‌افتد. مانند زمانی که آیت‌الله منتظری بیرون آمدند و مشکلی پیش نیامد».

"تصمیم‌گیرنده قوه قضائیه است"

او در عین حال خواستِ ورود شورای عالی امنیت ملی برای حل موضوع را نادرست می‌داند و مسئولیت تصمیم‌گیری در مورد رفع حصر را متوجه قوه قضائیه می‌کند.

علی مطهری بارها در رابطه با "حصر" موضعگیری کرده و آن را با چنین جملاتی مورد انتقاد قرار داده بود: «این کار خلاف قانون اساسی و اصول ۳۲ تا ۳۷ است و ما نمی‌توانم کسی را بدون حکم قضایی حبس و بازداشت کنیم». او تنها چهره در میان اصولگرایان است که همواره به شکلی علنی از حصر مهدی کروبی، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد انتقاد کرده و از همین رو نیز همیشه هدف حملات تندروها قرار گرفته است.

پیش از سخنان اخیر مطهری و تاج‌زاده، مصطفی معین، وزیر علوم دولت اصلاحات نیز خواستار پایان دادن به حصر شده و آن را هم از نظر "قانونی" و هم از نظر "اخلاقی" ناموجه دانسته بود.

حدود یک سال پیش نیز حسین انصاری‌‌راد، نماینده مجلس ششم، طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، از جمله به ادامه حصر انتقاد کرده بود. انصاری‌راد نوشته بود که اختلافات بازمانده از سال ۱۳۸۸ با "قدرت نظامی و اطلاعاتی و امنیتی یا اخراج و تبعید و تبعیض و تکفیر و تفسیق و زندان" حل نخواهد شد. او بر همین اساس از خامنه‌ای خواسته بود که کروبی، موسوی و رهنورد را آزاد کند و دستور تجدید نظر در پرونده‌های ۸۸ را بدهد.