آغازی تازه برای انجمن نویسندگان آلمان
۱۳۹۲ اردیبهشت ۱۷, سهشنبهاین که انجمن قلم آلمان، همواره به عنوان "کلوب نویسندگان متعهد" در جهت شناساندن اهداف دموکراتیک خود در جامعه تلاش کرده است، سنتی دیرپا دارد. کورت توخولسکی، در سال ۱۹۳۰ با نام مستعار کاسپار هاوزه در مجلهی انتقادی "صحنهی جهان" که خود سردبیری آن را به عهده داشت، در بارهی مراسم بزرگداشت یکی از شاعران وقت، به طنز مینویسد: «حاضران، شاعر را به دلیل این که در زمان صلح، صلحطلب بوده و همچنان خواهد ماند ستودند. ادبیات مدرن با این مراسم که در راس آن روسای ادارات در میان حلقهای از زنان زیبا نشسته بودند، ثابت کرد که سرانجام به رسمیت شناخته شده است. بله، حالا ما با خیال راحت میتوانیم بگوییم که مهمترین هدف ما همین بود.»
هدف هیئت اجرایی گذشته
مهمترین هدف یوهانو اشتراوسر، نویسندهی ۷۴ سالهی آلمانی هلندیتبار نیز در طول فعالیت ۱۱ سالهی خود همین بود. این نویسندهی سوسیال دموکرات، اغلب از نفوذ "روسای ادارات" برای بهبود شرایط نویسندگان تحت فشار در جهان سود میجست. دو نهاد "نویسندگان در تبعید" و "نویسندگان دربند" این انجمن، در دورهی دبیر اولی او آغاز به کار کردند، ولی موفقیتهای خود را بیشتر مدیون تلاشهای خستگیناپذیر مسئولان انتخابی این دو نهاد، از جمله کارین کلارک و دیرک زاگر هستند.
در اثر فعالیتهای کارین کلارک، به عنوان مثال، نویسندگان و مترجمان ایرانی تحت فشار، نیز اجازهی اقامت در خانههای انجمن قلم ایالتهای گوناگون آلمان را کسب کردند. در دورهی مسئولیت دیرک زاگر، مراسم باشکوهی برای گرامیداشت نویسندگان و روزنامهنگاران ایرانی در بند یا تحت پیگرد، در برلین به اجرا درآمد. در این شب شعر و ادبیات با عنوان "شعر، آزادی است"، آثار چند تن از نویسندگان و شاعران ایرانی از سوی هنرپیشگان معروف آلمانی خوانده شد. این آثار بهنوعی "وضعیت ناهنجار اجتماعی ـ سیاسی زمان" را بازمیتاباندند. این مراسم با اثری از بزرگ علوی با عنوان "بازجویی، هنگام شکنجه" آغاز شد و با شعر "برای ندا" از لنگرودی پایان یافت. در میان این آغاز و پایان، آثاری از نادر نادرپور، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، سهراب سپهری، احمد شاملو و دیگران به اجرا در آمد.
گزینشی در جهت دیگر
این که بخشی از اعضای انجمن قلم با سیاستهای دبیر اول پیشین موافق نبودند، از نتایج انتخابات هیئت اجرایی جدید آشکار میشود: یوزف هازلینگر، با کسب ۵۹ رای از ۱۰۹ رای شرکتکنندگان در این نشست بر دو رقیب دیگر خود پیروز شد. ۵۰ رای باقیمانده، (گذشته از آرای ممتنع) میان توماس روتشیلد، استاد ادبیات آلمانی و اورزولا کرشل، نویسنده و شاعر آلمانی تقسیم شد. نامزدی کرشل، به ویژه از سوی یوهانو اشتراوسر و هواداران سیاست او پشتیبانی میشد. کرشل، چندی پیش بهخاطر تازهترین رمان خود، "دادگاه بخش"، برندهی جایزهی "کتاب سال آلمان" شد. این نویسنده نگارش اثر خود را "ادای دینی به قربانیان ناسیونال سوسیالیسم" میداند.
"دادگاه بخش " (Landgericht) به زندگی قاضی یهودیمذهبی میپردازد که در دوران حکومت نازیها ناگزیر از آلمان گریخته و پس از ده سال زندگی در تبعید در کوبا، دو سال پس از جنگ به زادگاه خود باز میگردد تا دوباره به عنوان قاضی به میهن خود خدمت کند.
هدف هیئت اجرایی جدید
یوزف هازلینگر که ۵۹ سال دارد، هدف هیئت اجرایی جدید را "دفاع از حقوق بشر در بخش ادبیات" اعلام کرد. این نویسندهی اتریشی که از سال ۱۹۶۶ به عنوان استاد زیباییشناسی دانشکدهی ادبیات شهر لایپزیک تدریس میکند، در آلمان با رمان "جشن اپرا" به شهرت رسید. هازلینگر در این رمان که از سه دیدگاه بازگو میشود، داستان حملهی راستگرایان افراطی به "خانهی اپرای" شهر وین را به تصویر میکشد.
هازلینگر مایل است، در مقام دبیراولی انجمن قلم آلمان، "به شیوهی خود بر اهمیت این نهاد در جامعه بیفزاید." او در این رابطه میگوید: «حفظ استقلال و آزادی از ابتدای تاسیس انجمن قلم از اهداف این نهاد بوده است.» او معتقد است که با توجه به شرایط دشوار نویسندگان، روزنامهنگاران و ناشران در جهان، این نهاد ادبی با ۱۴۰ مرکز خود در سراسر جهان، کارهای زیادی در پیش دارد. هازلینگر در این رابطه میگوید: «بر اساس گزارش سال ۲۰۱۰ بنیاد هاینریش بل تنها در عرض ۶ ماه این سال، بیش از۶۰۰ مورد دستگیری، تجاوز و قتل در جهان صورت گرفته است. بیش از ۲۰۰ نویسنده و روزنامهنگار، بهخاطر ابراز باورهای خود و دفاع از آزادی بیان به حبسهای دراز مدت محکوم شدهاند، ۲۵ نویسنده به قتل رسیدهاند و ۱۰ تن نیز ناپدید شدهاند.»
او در پایان سخنان خود نتیجه میگیرد که مهمترین هدف انجمن قلم آلمان، دفاع از حقوق نویسندگی و نویسندگان و روزنامهنگاران است.