شهر مدیترانه‌ای "کوت دآزور" در جنوب فرانسه از شامگاه چهارشنبه (۱۱ مه) به مدت ۱۲ روز میعادگاه سینمادوستان خواهد بود. در این روزها ۵۰ فیلم سینمایی از ۳۴ کشور جهان با هم رقابت می‌کنند. در بخش رقابتی برای کسب جوایز "نخل طلا" ۲۰ فیلم شرکت دارند. گروهی از برجسته‌ترین چهره‌های سینمای امروز جهان به کن فیلم فرستاده‌اند: وودی آلن، پدرو المودووار، لارس فون تریر، آلن کاوالیه، اکی کاوریسمکی و بسیاری دیگر.

ببینید: ستارگان سینما روی فرش قرمز جشنواره کن ۲۰۱۱

کن در عرضه چهره‌های پرجلوه و جبروت نیز چیزی کم ندارد: از "غول‌"های قدیمی مانند رابرت دنیرو و داستین هافمن تا بت‌های سینمای امروز: برد پیت، آنجلینا جولی، شان پن، جانی دپ، جودی فاستر و بسیاری دیگر. بیشتر آنها را هالیوود به کن می‌فرستد. به علاوه ۴۴ فیلم سینمایی برای نخستین بار در کن به روی پرده می‌روند که بیشتر آنها محصول هالیوود هستند.

در فستیوال کن اولین نمایش بخش چهارم فیلم "دزدان دریایی کارائیب" به کارگردانی راب مارشال برگزار می‌شود، که در آن جانی دپ و پنلوپ کروز شرکت دارند. این فیلم یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینماست و خارج از مسابقه به نمایش در می‌آید. فیلم‌های Beaver، یک درام خانوادگی به کارگردانی جودی فاستر با بازی مل گیبسن و فیلم پرماجرای "ناآرام" به کارگردانی گاس وان سنت، از دیگر فیلم‌های امریکایی هستند که نمایش اول خود را در کن قرار داده‌اند.

میان کن و هالیوود، برخلاف دوران رقابت‌های پیشین، امروزه پیوندی استوار بر پایه داد و ستد شکل گرفته است: هالیوود تولیدات پرجلوه و نام‌های بزرگ خود را به کن می‌فرستد، در عوض از اعتبار جهانی فستیوال برای معرفی و تبلیغ فیلم‌های خود در فصل تابستان استفاده می‌کند. کونتین تارانتینو، سینماگر نوجوی امریکایی، یک بار کن را "المپیک عالم سینما" خوانده بود و بیراه هم نگفته بود. کن به ویژه در چند دهه اخیر موفق بوده کمال هنری را با تکنیک و جذابیت عامه‌پسند تلفیق کند.

خانم و آقای "کاخ الیزه"

شور و هیجان جشنواره‌ی امسال در همان شب اول و با برنامه افتتاحیه شروع می‌شود: با نمایش فیلم کمدی رومانتیک وودی آلن به نام "نیمه شب در پاریس". در این فیلم که خارج از مسابقه به نمایش درمی‌آید، اوون ویلسن، ریچل مک آدامز، ماریون کوتیار و ادرین برودی بازی دارند، اما کارلا برونی، همسر نیکولا سرکوزی، رئیس جمهوری فرانسه هم در فیلم نقشی کوتاه ایفا کرده است.

بعید به نظر می‌رسد که نیکولا سرکوزی در فستیوال ظاهر شود، زیرا او خود او قهرمان فیلمی است که نباید به مذاق او خوش بیاید. زاویه دورینژه، کارگردان پاریسی، در فیلم "پیروزی" کارنامه سیاسی نه چندان روشن سارکوزی را پیش از رسیدن به مقام ریاست جمهوری فرانسه، زیر ذره‌بین گذاشته است.

از هالیوود تا اروپا

فیلم سینمایی "درخت زندگی" به کارگردانی ترنس مالیک نماینده اصلی سینمای امریکا در بخش رقابتی کن امسال است. در فیلم بازیگرانی نامدار از جمله برد پیت و شان پن نقش دارند. فیلم سرگذشت پرماجرای فردی از خانواده‌ای تکزاسی را در دهه ۱۹۵۰ میلادی ترسیم می‌کند.

فیلمی به کارگردانی پائولو سورنتینو به نام "باید اینجا باشد" فیلم دیگری از هالیوود است که یک ثریلر سیاسی به شمار می‌رود. در این فیلم شان پن نقش یک خواننده سابق راک را ایفا می‌کند که پدر او در جریان هالوکوست به قتل رسیده است. او پس از گرفتن رد پایی از قاتل پدر، از دوبلین (ایرلند) راهی آمریکا می‌شود و برای یافتن جنایتکار نازی به تحقیق و جستجو دست می‌زند.

اما غیر از این دو فیلم، بیشتر فیلم‌های مهم جشنواره از سینماگران نامدار اروپا هستند: الن کاوالیه، فیلمساز فرانسوی با فیلم "پدر روحانی"، برادران دردان، دو سینماگر بلژیکی با فیلم "پسری با دوچرخه"، جوزف سدار با فیلم "پانوشت"، برتران بونلو با فیلم "خانه بردبار" و مایون با فیلم پلیس... تا نانی مورتی، سینماگر نوجوی ایتالیایی با فیلم "ما پاپ داریم"، که نمایش آن در ایتالیا با سروصدا همراه بود.

لارس فون تریر، سینماگر دانمارکی و از پیشروان مکتب دگما، با فیلم "ملانکولیا" به کن آمده است. فیلم پیشین این کارگردان به نام "ضدمسیح" اثری جنجالی و پرماجرا بود. فیلم تازه با بازی شارلوت گنزبورگ، بازیگر جوان فرانسوی، داستانی خانوادگی با اتمسفر فانتزی است. ماجرای فیلم در سیاره‌ای می‌گذرد به نام "ملانکولیا" که می‌رود در فضا با زمین برخورد کند.

پدرو المودووار، سینماگر نامی اسپانیا و از مشتریان همیشگی فستیوال کن، امسال با فیلم "پوستی که در آن زندگی می‌کنم" در بخش مسابقه شرکت دارد. در این فیلم آنتونیو باندراس، هنرپیشه اسپانیایی هالیوود در نقش یک جراح زیبایی ظاهر می‌شود.

نوری بیلجه چیلان سینماگر ترک با فیلم "روزی روزگاری در آناتولی" به کن آمده است، و اکی کوریسمکی سینماگر فنلاندی با فیلم سینمایی "بندر لوآور". ژاپن با دو فیلم در بخش رسمی حضور دارد. گفته می‌شود که فیلم "هاراکیری: مرگ سامورایی" ساخته تاکشی میکه از شانس‌های اصلی "نخل طلایی" است.

سینمای بریتانیا که سال گذشته با دو فیلم از مایک لی و کن لوچ در بخش رسمی جشنواره حضور داشت، امسال تنها با فیلم "باید درباره کوین صحبت کنیم" ساخته لین رمزی به کن راه یافته است. در این فیلم تیلدا سوئینتن، نقش مادری را ایفا می‌کند که پسر خردسال او دست به قتل می‌زند.

از اتریش فیلم اول مارکوس شلاینزر به نام "میشائل" به بخش رقابتی راه یافته است؛ اما فیلم "توقف در زمین آزاد" به کارگردانی آندرآس درسن، سینماگر آلمانی، در بخش "نوعی نگاه" به نمایش در می‌آید.

در بخش مسابقه امسال چهار سینماگر زن حضور دارند که رکوردی تازه به شمار می‌رود. جولیا لی، خانم سینماگر استرالیایی سازنده فیلم "زیبای خفته" است، سرگذشت دختری دانشجو که به فحشا روی می‌آورد، اما موقع انجام "حرفه" همیشه به خواب فرو می‌رود.

دو فیلم "غیررسمی" از ایران

تنها یک هفته پیش از آغاز جشنواره، اعلام شد که دو فیلم از فیلمسازان ایرانی‌ به دفتر جشنواره رسیده و هر دو در برنامه رسمی پذیرفته شده‌اند. دو فیلم عبارتند از: "این یک فیلم نیست" ساخته مشترک جعفر پناهی و مجتبی میرتهماسب و فیلم "به امید دیدار" به کارگردانی محمد رسول‌اف.

دو فیلم ایرانی از کانال‌های غیر رسمی و به صورت دیجیتال به جشنواره رسیدند. دو فیلم در شرایطی نیمه مخفی ساخته شده و فاقد پروانه نمایش هستند. محافل فرهنگی و رسانه‌های جمعی فرانسه اقدام استثنائی جشنواره کن را گامی در حمایت از سینماگران ایرانی تعبیر کرده‌اند.

فیلم "به امید دیدار" ساخته محمد رسول‌اف، سرگذشت وکیل جوانی را روایت می‌کند که در تلاش گرفتن ویزا برای خروج از ایران است. در این فیلم فرشته صدر عرفایی، لیلا زارع، شهاب حسینی و رؤیا تیموریان بازی دارند. گفته می‌شود که این فیلم با مجوز دولتی ساخته شده، اما گویا رسول‌اف در فیلمنامه‌ تغییراتی داده که نمی‌تواند موافقت مقامات "معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی" را جلب کند.

فیلم "به امید دیدار" روز ۱۴ مه در بخش "نوعی نگاه" جشنواره کن به روی پرده می‌رود.

فیلم دیگر ایرانی که نمایش آن یکی از نقاط اوج فستیوال امسال محسوب می‌شود، به نام "این یک فیلم نیست" در بخش "نمایش‌های ویژه" به روی پرده می‌رود. این کار مشترک جعفر پناهی و مجتبی میرتهماسب چنین نامیده می‌شود، زیرا جعفر پناهی به دستور مقامات قضائی جمهوری اسلامی از ساختن فیلم منع شده است.

جعفر پناهی از هنرمندانی بود که در جریان اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ آشکارا پشتیبانی خود را از "جنبش سبز" نشان داد. او در اسفند ۱۳۸۸ به همراه محمد رسول‌اف و ۱۶ تن از بستگان و همکاران خود بازداشت شد.

جعفر پناهی طبق حکم دادگاه انقلاب در ۲۷ آذر ۱۳۸۹ به ۶ سال زندان و ۲۰ سال محرومیت از فیلمسازی و خروج از کشور محکوم شد. همان دادگاه آقای رسول‌اف را به ۶ سال حبس تعذیری محکوم کرد. در "این یک فیلم نیست" روزی حساس و پرالتهاب از زندگی پناهی تصویر شده، که او برای صدور رای تجدیدنظر از سوی دادگاه انقلاب انتظار می‌کشد.

جشنواره کن امسال جایزه "کالسکه طلایی" را به جعفر پناهی اهدا می‌کند. این اولین باری است که یک سینماگر ایرانی موفق به دریافت این جایزه می‌شود. جایزه "کالسکه طلایی" هر ساله از سوی جشنواره کن به سینماگری اهدا می‌شود که از خود شایستگی و شهامت انسانی نشان داده باشد. پیش از این کلینت‌ ایستوود، جیم جارموش و نانی مورتی جایزه "کالسکه طلایی" را از جشنواره کن دریافت کرده‌اند.

جعفر پناهی در سال ۱۹۹۵ برای کارگردانی فیلم "بادکنک سفید" جایزه "دوربین طلایی" جشنواره سینمایی کن را دریافت کرد. فیلم "دایره"ِ ساخته این فیلمساز در سال ۲۰۰۰ جایزه شیرطلایی جشنواره فیلم ونیز را به دست آورد.

جعفر پناهی در سال ۲۰۰۶ با فیلم "آفساید" جایزه خرس نقره‌ای جشنواره سینمایی برلین را از آن خود کرد. در شصت و یکمین دوره از جشنواره فیلم برلین که از ۱۰ تا ۲۰ فوریه ۲۰۱۰ برگزار شد، جعفر پناهی عضو افتخاری هیئت داوران بود، اما نتوانست ایران را ترک و در جشنواره شرکت کند. تمام آثار او در بخش‌های مختلف "برلیناله" به نمایش درآمد.

داوران جشنواره کن

امسال در هیئت ژوری جشنواره کن چهره‌های نامی و معتبری حضور دارند. رابرت دنیرو، بازیگر سرشناس امریکایی، ریاست هیئت داوران بخش رسمی جشنواره کن را به عهده دارد.

امیر کوستوریتسا، سینماگر نامی اهل صربستان، که تا کنون دو بار جایزه "نخل طلایی" را به دست آورده، امسال رئیس هیئت داوران بخش "نوعی نگاه" جشنواره کن است. این بخش امسال با نمایش فیلم "ناآرام" به کارگردانی گاس وان سنت افتتاح می‌شود.

جشنواره کن امسال جایزه ویژه "نخل طلای افتخاری" را به برناردو برتولوچی، سینماگر نامدار ایتالیایی می‌دهد. تقدیر از برتولوچی در مراسم افتتاحیه جشنواره با حضور رابرت دونیرو، رئیس هیئت داوران کن، انجام می‌گیرد. برتولوچی طی ۵۰ سال فعالیت فیلمسازی، آثار درخور توجهی مانند آخرین امپراتور، ۱۹۰۰، "دنباله‌رو" و "آخرین تانگو در پاریس" ساخته است.

شصت و چهارمین دوره جشنواره سینمایی کن روز ۲۲ مه با اهدای جوایز "نخل طلا" به بهترین‌های فستیوال و پخش چندین تقدیرنامه به کار خود پایان می‌دهد.

AA/FW