شی جین‌پینگ، رئیس جمهوری چین، در مراسم افتتاح اجلاس دو روزه ایجاد کمربندی تجاری میان آسیا، آفریقا و اروپا، حمایت خود را از ساخت یک "جاده ابریشم جدید" اعلام کرد.

دبیرکل حزب کمونیست چین تدارک کارپایه‌ای برای همکاری آزاد و حفظ و گسترش یک اقتصاد جهانی باز را از جمله اهداف اجلاس خواند.

شی جین‌پینگ از پروژه‌‌ای عظیم سخن گفت که با چشم‌انداز سرمایه‌گذاری چندین میلیاردی برای احیای این مسیر تجاری کهن، آسیای مرکزی را با شرق این قاره پیوند می‌دهد. این رقم قرار است در بنادر، شاهراه‌ها، مسیرهای راه‌آهن و دیگر پروژه‌های زیرساختی سرمایه‌گذاری شود.

حمایت اتحادیه اروپا از تجارت آزاد

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، از این برنامه‌ها استقبال کرده است. او در سخنرانی خود گفت، مدل‌های پیشین توسعه شکست خورده و "حمایت‌گرایی" امروز دیگر به هنجار تبدیل شده است. پوتین افزود: «ما به ایده‌های تازه‌ی فارغ از کلیشه‌ها نیاز داریم».

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، از رشد و توسعه عادلانه‌تر در سطح جهان حمایت کرد و ابتکار "جاده ابریشم" را پروژه‌ای با "ظرفیتی عظیم" خواند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز در سخنرانی خود تمایل جدی کشورش را برای همکاری با چین و دیگر کشورها در راستای ایده "جاده ابریشم" اعلام کرد.

اما بریگیته تسیپریس، وزیر اقتصاد آلمان (از حزب سوسیال دمکرات) در این اجلاس از "تجارت آزاد" حمایت کرد. به گفته خانم تسیپریس، اتحادیه اروپا طرفدار تجارتی آزاد است؛ چه با اعضای خود و چه با شرکای غیراروپایی‌اش. او افزود، اتحادیه اروپا چین را "همچون شریکی نزدیک" به اصلاحات و حرکت در جهت بازار آزاد ترغیب می‌کند.

آغازی پر تنش

در اجلاس "جاده ابریشم" بیش از ۱۰۰ کشور شرکت دارند که در میانشان ۲۹ تن از سران دولتی و حکومتی نیز دیده می‌شوند. اما تنش بر سر معضلات تجاری میان کشور میزبان (چین) و اتحادیه اروپا از همان آغاز بر اجلاس سایه انداخت.

اروپایی‌ها نمی‌خواهند از بیانیه پایانی اجلاس که قرار بوده پس از گفت‌وگوها بر سر معضلات تجاری صادر شود حمایت کنند. اعلام شده که چین حاضر به پذیرش "دغدغه‌ها"ی اروپایی‌ها نشده است.

اروپایی‌ها هم در واکنش به این اقدام، به طرف چینی اعلام کرده‌اند که حاضر به امضای سند نهایی اجلاس نیستند.

اعضای اروپایی شرکت‌کننده در اجلاس اعلام کرده‌اند که خواهان اجرای پروژه‌ها بر اساس قواعدی مانند شفافیت، مناقصه‌های علنی در جریان واگذاری پروژه‌ها و نیز رعایت هنجارهای اجتماعی و زیست‌محیطی هستند.

آزمایش موشکی کره شمالی نیز اندک زمانی پیش از افتتاح اجلاس "جاده ابریشم"، نشست پکن را تحت شعاع خود قرار داده بود. چین هیأتی از کره شمالی را به اجلاس دعوت کرده بود، در حالی که پیونگ‌یانگ به خاطر تحریم‌های بین‌المللی و برنامه اتمی و موشکی‌اش به شدت مورد انتقاد جامعه جهانی و در درجه اول ایالات متحده است.

مخالفان و موافقان

ایده نخستین چین برای "بازسازی جاده ابریشم در قرن ۲۱" به چهار سال پیش باز می‌گردد. رئیس جمهوری چین هزینه‌ی این طرح عظیم را ۱۲۴ میلیارد دلار آمریکا اعلام کرده است. رهبران چین اعلام کرده‌اند که در روند اجرای طرح‌، اصول "مذاکره، سازندگی و بهره‌برداری مشترک" را رعایت خواهند کرد. مخالفان اما طرح جدید "جاده ابریشم" را "پروژه‌ای برای تسخیر جهان" توسط چین می‌دانند.

با اینکه چین همواره تاکید کرده که احیای جاده ابریشم تنها با تلاش‌های جهانی تحقق‌پذیر است، برخی از کشورها پکن را به "انحصارطلبی" متهم می‌کنند. آمریکا و ژاپن از جمله‌ی این کشورها هستند که پیش‌تر اعلام کرده‌اند، در اجلاس شرکت نخواهند کرد.

ژاپن در این میان به ویژه به دلایل تاریخی از همکاری با طرح چین سر باز می‌زند و طرح پکن را قدرت‌نمایی "رقیب آسیایی" خود می‌داند.

ایران نیز از جمله کشورهایی است که از طرح بازسازی جاده ابریشم استقبال کرده است. وزیر اقتصاد و دارایی ایران در این رابطه گفته است، جمهوری اسلامی "تمام توان، همکاری و تلاش خود را برای اجرای بهتر و کامل‌تر این طرح به‌کار می‌گیرد." به گفته‌ی علی طیب‌نیا، اجرای این برنامه نقش مهمی در راستای توسعه‌ی جهانی و مناسبات کشورها خواهد داشت.