موضوع محوری این نشست، پی‌گیری یکی از مصوبات کنفرانس جهانی زن در پکن در سال ۱۹۹۵ است. در این کنفرانس به دولت‌ها توصیه شد که امکانات مالی خود را برای تامین شرکت برابر زن با مردان در فعالیت‌های سیاسی ارزیابی کنند و در خدمت این هدف بکار گیرند. از جمله مباحث نشست امروز شرکت زنان در سه زمینه است: جلوگیری از بحران، سازماندهی مقابله با بحران و فعالیت در کمپین‌های صلح‌طلبانه. دویچه وله در باره این نشست گفت‌وگویی داشته با دکتر الهه امانی، رییس هیات مدیره شبکه جهانی فعالیت‌های میان‌فرهنگی زنان. الهه امانی از شرکت کنندگان نشست امروز نیویورک است.

در نشست کمیسیون حقوق زنان در مقر سازمان ملل در نیویورک هم نمایندگان دولت‌ها، و هم نمایندگان سازمان‌های غیردولتی ((NGO شرکت دارند. طی دوهفته زنانی با دیدگاه‌های مختلف در کنار یکدیگر به بحث و بررسی می‌نشینند. امکانات تامین مشارکت زنان در فعالیت‌های صلح‌طلبانه و تلاش‌های پیش‌گیرانه از بحران را ارزیابی می‌کنند و اینکه آیا برای شرکت برابر زنان در این فعالیت‌ها بودجه کافی و امکانات کافی درنظر گرفته شده است.

پیشاپیش در کنفرانس‌هایی که در اسلو و ژنو برگزار شدند، تدارکاتی در این زمینه دیده شده بود تا موضوعات مورد مشاجره روشن شوند و شرکت‌کنندگان به یک هماهنگی اولیه برسند. بریگیته تریمس، نماینده شورای زنان آلمان که در نشست نیویورک شرکت کرده، می‌گوید، در این گردهمایی زنان نماینده سازمان‌های غیردولتی نقش بسیار مهمی دارند. اگرچه امکانات شرکت نمایندگان زن سازمان‌های غیردولتی به لحاظ تمهیدات اقتصادی و اجتماعی که سازمان ملل درنظر گرفته وجود دارد، اما از آنجا که نمایندگان سازمان‌های غیردولتی بسیاری خواهان شرکت در نشست کمیسیون حقوق زنان هستند، ما با مشکل روبرو هستیم. ما این امکان را داریم که با نمایندگان دولت‌ها صحبت کنیم، با آنها چانه بزنیم و تقاضاهای مشخصی را که از آنها داریم به کرسی بنشانیم.

همراه با نشست کمیسیون حقوق زنان در مقر سازمان ملل، ۱۷۰ گردهمایی دیگر نیز برگزار می‌شوند که موضوعات آنها علاوه بر شرکت زنان در فعالیت‌های صلح‌جویانه، خشونت علیه زنان، مشکلات زیست‌محیطی، زنان وسلامتی، مسایل و مشکلات دیگر زنان در کشورهای مختلف است.

دیدار نمایندگان زن سازمان‌های غیردولتی و زنانی که به نمایندگی از دولت‌ها آمده اند، یک تم اصلی نشست کمیسیون زنان سازمان ملل است. اگر امکان حضور هردو گروه از همه کشورها، مثلا ایران بود، می‌شد امیدوار بود که مسایل مربوط به حقوق برابر زنان در فعالیت‌های اجتماعی در دستور کار قرار گیرد و چیزی به عمد یا غیرعمد از قلم نمی‌افتد.

پیش از شروع نشست کمیسیون حقوق زنان سازمان ملل از هر کشوری خواسته شده که امکانات یک سری نشست‌های مقدماتی در این رابطه را فراهم کنند و به این نشست‌ها مجال برگزارشدن بدهند. نشست‌هایی که با شرکت فعالان زن در زمینه‌های مختلف از جمله صلح، توسعه، حقوق زنان و مسئله جهانی‌شدن بحث شود.

زنان برخی سازمان‌های غیردولتی امکان مالی سفر به نیویورک و شرکت در گرهمایی کمیسیون حقوق زنان را ندارند. مشکلی که نشان می‌دهد اتفاقا مسئله تامین بودجه شرکت زنان در فعالیت‌های اجتماعی، مسئله روز و مبرم است.

برای حل این مشکل باید قبل از هرچیز در سیاست دولت‌ها تغییر حاصل شود. باید اولویت‌ها تغییر کنند و امکانات، دوباره تقسیم شوند. زنان آلمان از این کمیسیون انتظاراتی دارند و این انتظارات را پی‌گیری هم می‌کنند. زنان آلمان می‌گویند:

«ما فقط حرف نمی‌زنیم. ما پافشاری می‌کنیم که مکانیزم‌های لازم برای تامین بودجه برای برابری حقوق زنان در فعالیت‌های اجتماعی بوجود آید. ما می‌خواهیم که امکانات مالی عادلانه‌تر تقسیم شوند. برای ما تامین این امکانات در سطح جهانی هم مهم است. اما قبل از هرچیز می‌خواهیم بدانیم در کشور خودمان چه پیشرفت‌هایی شده و کدام وظایف خانگی به انجام رسیده.»

از جمله شرکت کنندگان در نشست کمیسیون حقوق زنان در سازمان ملل، دکتر الهه امانی است که ریاست سازمان زنان آسیا و خاورمیانه را بر عهده دارد. وی علاوه بر آن رییس هیات مدیره شبکه جهانی فعالیت‌های میان‌فرهنگی زنان است. پیش از شروع نشست، موفق شدیم با خانم امانی تماس بگیریم و با او گفت‌وگویی درباره اهداف نشست نیویورک داشته باشیم.

دویچه وله: چرا موضوع اصلی نشست امسال تامین مالی فعالیت‌های زنان است، مگر مسایل و مشکلات زنان به همین موضوع محدود میشود؟

الهه امانی: این سوال در بین فعالین زنان هم مطرح شده که چرا این موضوع انتخاب شده است و در واقع آیا مباحث و مسایل مهم‌تری که زندگی زنان را متاثر کند، امروزه در سطح جهان وجود دارد یا ندارد. این بحث بحثی‌ است که امروزه به یک بحث کلیدی تبدیل شده است. از آنجا که بسیاری از سازمان‌های غیردولتی زنان و در واقع پایه‌ها و بدنه‌ی جنبش‌های اجتماعی زنان الان با چالش‌های خیلی عینی و واقعی روبه‌رو هستند که یکی از این چالش‌ها مسئله‌ی امکانات مالی است که در دنیایی که همه چیز به سرمایه مربوط است، باعث شده است که حرکت آنها را کند کند و در بعضی مواقع این حرکت در واقع متوقف بشود. من در یک لیست کامپیوتری هستم از فعالین فمینیست زنان در اروپا که قرار بود کنفرانسی مشترکا در اروپای شرقی در تابستان امسال تشکیل بشود و امروز یک اطلاعیه‌ای داده‌اند که این کنفرانس به علت مشکلات مالی برگزار نخواهد شد. از این جهت این بحث بحثی است که بسیاری واقعی‌ست. ما خودمان در آمریکا چالش‌های فراوانی داریم، چه در جوامع زنان مهاجر و چه در برخورد به سازمان‌هایی که سازمان‌های زنان آمریکایی هستند، گرچه زنان از گروه‌های مختلف اجتماعی در آنها شرکت دارند. این بحث یک ارتباط خیلی ارگانیک و نزدیکی هم دارد با تدارک برای پنجمین کنفرانس جهانی زنان. چون یکی از دلایلی که سازمان ملل در عدم برگزاری این کنفرانس در سال ۲۰۰۵ ارائه داد، مسئله‌ی مشکلات مالی است که سازمان ملل با آن مواجه است. مخصوصا این به عنوان یکی از دلایل مطرح شد که ما توان مالی برگزاری پنجمین کنفرانس جهانی زنان را نداریم. این یکی از دلایلی بود که سازمان ملل ارائه داد که البته قابل بحث است.

شما به عنوان رییس هیات مدیره‌ی سازمان جهانی شبکه‌ی میان‌فرهنگی زنان قصد دارید فردا به طرح چه موضوعاتی بپردازید؟

در پنلی که در واقع سازمان Women's Intercultural Network ( که من مسئول برای هیات مدیره‌ی آن هستم) برگزار می‌کند، ما به نظرگاه‌های مختلف در زمینه‌ی اینکه چرا باید و یا به عبارتی نباید جنبش بین‌المللی زنان به تدارک پنجمین کنفرانس جهانی زنان برود. گروهی هستند در آمریکا که خیلی برای برگزاری این پنجمین کنفرانس تلاش می‌کنند و در واقع هدفشان هم این است که این گردهمایی می‌تواند به سود پیشبرد اهداف بر ابری، صلح و عدالت اجتماعی برای زنان باشد. اما نظرگاه‌های دیگری هم هستند. از جمله خود من که گرچه خیلی مشتاق هستم این گردهمایی بوجود بیاید، ولی با رشد نیروهای راست در حیطه‌ی سیاست در اکثر کشورهای جهان از جمله آمریکا که امیدوارم بزودی تغییر کند، و همچنین رشد بنیادگرایی و افراط‌گرایی در مذهب، به‌ویژه اگر آنها در قدرت باشند، شرایط جهان امروز به گونه‌ای هست که بسیاری از فعالین فکر می‌کنند اگر پنجمین کنفرانس جهانی زنان برگزار بشود، بسیاری از دستاوردهایی که سازمان‌های غیردولتی زنان و شرکت ۳۵ هزار زن و حدود ۱۲۰۰ مرد در کنفرانس پکن سبب شد که دولت‌های جهان یک سند صدوسی‌ویک صفحه‌ای را امضا بکنند که چالش‌های زنان را در دوازده حیطه مورد بحث قرار بدهند و به نظر من یکی از مترقی‌ترین اسنادی هست که کنفرانس‌های بین‌المللی چه در مورد زنان و چه در مورد سایر مسایل تا بحال تهیه کرده است. بسیاری معتقدند این دستاوردها پس گرفته می‌شود، چون نهایتا این دولت‌ها هستند که باید امضا خودشان را پای سند نهایی چنین کنفرانسی بگذارند. گرچه باید اشاره کنم که حتا در کنفرانس پکن هم که من شرکت داشتم و فرصتی بود که در یکی از دو جلساتی که نمایندگان دولت‌ها هم بودند و بعنوان ناظر شرکت کنم، باید اذعان کنم که حتا سند کنفرانس پکن را هم بسیاری از کشورها، از جمله ایران قبول نکردند یا با پیش‌شرط قبول کردند. یعنی گفتند با یکی یا بخشی از مفاد آن موافق نیست و تنها ایران نبود، تعدادی از کشورها بودند که این مفاد را به قول خودمان در پرانتز قرار داده‌اند و با این شرط امضا کردند که متعهد به اجرای آن موارد نیستند.

خانم امانی آیا در نشست کمیسیون حقوق زنان در نیویورک به جنبش زنان ایران و مسایل و مشکلاتی که زنان ایران دارند هم اشاره‌ای می‌کنید؟

یکی از انگیزه‌های من از شرکت در این فعالیت‌های جهانی و کنفرانس‌های جهانی این است که بعنوان یک زن ایرانی در آنجا حضور داشته باشم و این مبارزات چشمگیر و برجسته‌ی زنان ایرانی را به گوش جهانیان برسانم. من بسیار بسیار افتخار می‌کنم به وجود تک تک مبارزین زن در ایران، به شجاعت آنها و به تعهد آنها به آرمان‌های برابری جنسیتی و آرمان‌های انسانی. و به هرحال سعی می‌کنم از هر فرصتی برای درمیان‌گذاشتن این مبارزات با مردم سایر کشورهای دنیا استفاده کنم.

ممکن است کمی هم درباره شبکه جهانی فعالیت‌های میان‌فرهنگی زنان توضیح دهید؟

Women's Intercultural Network که مخفف آن „win“ می‌شود، سازمانی‌ست که در آستانه‌ی برگزاری کنفرانس پکن تشکیل شد و در این کنفرانس به طور وسیع شرکت کرد. این سازمان هم در آمریکا و هم در حیطه‌ی جهانی فعالیت دارد. فلسفه‌ی این سازمان روی تبادل تجربه‌ی جنبش‌های زنان در نقاط مختلف دنیا هست و ما معتقد هستیم که همان‌طور که ما می‌توانیم از تجربه‌ی زنان در کشورهای مختلف سه قاره‌ی آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین بیاموزیم، شاید بتوانیم که ما هم یک چیزهایی به آنها یاد بدهیم و این تبادل تجربه است که ما خیلی به آن ارزش می‌گذاریم و با چنین فلسفه‌ای است که ما فعالیت‌هایی را در اوگاندا، در آفریقا، در ژاپن، در افغانستان و در چند کشور دیگر دنبال می‌کنیم و من خودم جزو یکی از افرادی بودم که با هیات این سازمان از طرف آمریکا به افغانستان سفر کردم. ما با سازمان‌های غیردولتی که در خود افغانستان و با شرکت زنان افغانی تشکیل شده بود، جلسه داشتیم و از آنها بسیار آموختیم، چالش‌هایشان را بهتر درک کردیم و متعاقب آن ما هیاتی از زنان افغانی را دعوت کردیم تا بیایند به کالیفرنیا و با سازمان‌های مختلف زنان و نهادهای مختلف بنشینند و صحبت بکنند. و بسیار بسیار این تجربه‌ی موفقی بود. متاسفانه با رشد نیروهای طالبان و توانمندی آنها در سال‌های اخیر که توانستند بسیاری از جنبه‌ها را دوباره برای زن افغانی مشکل بکنند، تعدادی از این سازمان‌ها بسته شدند، تعدادی از این فعالین به سبب این که جانشان در خطر بوده است افغانستان را ترک کردند. ولی ما همچنان با اینها در ارتباط هستیم و کوشش می‌کنیم که برای صلح و برابری جنسیتی و عدالت اجتماعی با آنها همکاری کنیم و به هرحال این ارتباط را حفظ بکنیم.

مریم انصاری