دوم مارس ۲۰۲۰ سرآغاز رسیدگی به فصلی تاریک و اسرارآمیز در تاریخ کلیسای کاتولیک به‌شمار می‌رود. از این روز اسنادی که واتیکان در زمان حکومت ناسیونال سوسیالیست‌ها (نازی‌ها)  آرشیو کرده در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرند.

انتخاب این روز دلیل ویژه‌ای دارد: روز دوم مارس ۱۹۳۹ کاردینال اوجنیو پاچلی به عنوان پاپ برگزیده شد و برای خود لقب پیوس دوازدهم را انتخاب کرد. او تا ۱۹۵۸ رهبری کلیسای کاتولیک را به‌عهده داشت.

در دهه‌های اخیر شمار زیادی از پژوهشگران و رسانه‌ها و سیاستمداران و مدافعان حقوق بشر برای دستیابی به این آرشیو تلاش می‌کردند اما با مقاومت واتیکان روبرو می‌شدند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

نخستین بار پاپ ژان پل دوم در این راستا تلاش‌های ناچیزی به‌خرج داد که به نتیجه نرسید. پاپ بندیکت دوم هم علاقه زیادی به گشودن این آرشیو نداشت، اما یک سال پیش پاپ فرانسیس اعلام کرد که این اسناد باید در اختیار عموم قرار بگیرند.

در انتظار ‌پاسخ به پرسش‌هایی اساسی

پس از پایان جنگ دوم جهانی گمانه‌زنی و شایعه و واقعیات در باره عملکرد واتیکان و مواضع پیوس دوازدهم در قبال هولوکاست (کشتار یهودیان در آلمان) درهم آمیخت و پرسش‌های زیادی را برانگیخت که تاکنون بی‌پاسخ مانده‌اند.

چرا پاپ پیوس دوازدهم در برابر کشتار حدود شش میلیون یهودی به دست نازی‌ها سکوت کرده بود؟ او در این رابطه چه می‌دانست؟ او چه زمانی از هولوکاست آگاهی یافت؟ پاپ و همکاران او در واتیکان در باره جنایت‌های نازی‌ها چه مواضعی داشتند؟

واتیکان تاکنون تاکید کرده است که پیوس دوازدهم به جای فریاد زدن، بی‌صدا و در پشت صحنه برای حفاظت از جان یهودیان تلاش می‌کرده است و در این راستا بیش از هر چیز به "نجات یهودیان رم" اشاره می‌کند .

پاپ فرانسیس هم در سال ۲۰۱۴ گفت که به دستور پیوس دوازدهم کلیساها موظف شده‌اند، یهودیان را در صومعه‌های رم و دیگر شهرهای ایتالیا پنهان کنند.

کمک به سران نازی

آنچه مسلم است، این که هزاران تن از سران رژیم ناسیونال سوسیالست آلمان پس از پایان جنگ با پاسپورت‌های واتیکان موفق به فرار شدند.

در میان افرادی که با کمک واتیکان به آمریکای جنوبی گریختند می‌توان به آدلف آیشمن، معروف به سازمان‌دهنده هولوکاست، یوزف منگله، پزشک مشهور به "فرشته مرگ" در اردوگاه آدمکشی آشویتس و کلاوس باربی، ملقب به "قصاب لیون" اشاره کرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

آیشمن در سال ۱۹۵۰ با نام ریکاردو کلمنت، شهروند بوتسن ایتالیا، به آرژانتین گریخت. او که پروتستان بود، به نشانه قدردانی از واتیکان، به کلیسای کاتولیک پیوست.

"قصاب لیون" که رئیس گشتاپو در شهر لیون فرانسه بود با کمک واتیکان و با نام کلاوس آلتمن، شهروند رومانی، به آمریکای جنوبی رفت.

باربی در آنجا به همکاری با سازمان سیا (CIA) پرداخت و سال‌ها برای ایالات متحده و همچنین سازمان اطلاعات فرامرزی آلمان غربی (BND) جاسوسی می‌کرد.