آلمان و "کنوانسیون حقوق معلولان"
۱۳۹۶ آبان ۱۹, جمعه
مجمع عمومی سازمان ملل متحد دسامبر سال ۲۰۰۶ کنوانسیونی را تصویب کرد که هدف از آن بهبود وضعیت زندگی معلولان در سراسر جهان است. این کنوانسیون مارس سال ۲۰۰۷ میلادی تهیه شد و تا کنون بیش از ۱۶۰ کشور از مجموع ۱۹۳ عضو سازمان ملل متحد، آن را امضا کردند.
اصول راهنمای "کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت" در هشت بند و به ترتیب زیر تعریف شده است:
- احترام به کرامت ذاتی، استقلال فردی از جمله آزادی انتخاب و تصمیم‌گیری
- عدم تبعیض
- فراهم کردن مشارکت کامل و ثمر بخش و تلفیق در جامعه
- احترام به تفاوت‌ها و پذیرش افراد معلول به عنوان بخشی از تنوع انسانی و انسانیت
- برابری فرصت‌ها
- دسترسی (به امکانات موجود)
- برابری زن و مرد
- احترام به ظرفیت‌های در حال رشد کودکان معلول، احترام به حقوق کودکان معلول برای حفظ هویت
کشورهای امضاکننده "کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت" متعهد شده‌اند که با تصویب و اجرای این کنوانسیون، فرصت‌های برابر آموزشی و اجتماعی، ورزشی و شغلی... برای معلولان فراهم کنند. زمینه مناسب‌سازی فضاهای شهری و اماکن عمومی، دسترسی به حمل و نقل مناسب برای عبور و مرور معلولان، فراهم کردن فرصت‌های تحصیلی به ویژه برای زنان معلول، توانمندسازی معلولان برای زندگی مستقل، فقرزدایی، حمایت از اشتغال آنها، ارائه خدمات ویژه درمانی، تأمین مسکن و امکانات ورزشی و رفاهی... از جمله مواردی است که به طور مشخص در ۵۰ ماده "کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت" ذکر شده‌اند.
آلمان از جمله کشورهایی است که این کنوانسیون را امضا و از سال ۲۰۰۹ میلادی اجرای آن را آغاز کرده است. مسئول اجرای این کنوانسیون وزارت کار و امور اجتماعی است. علاوه بر آن، نماینده‌ای در کابینه فدرال تحت عنوان"کارگزار امور معلولان" حضور دارد که فعالیت‌های دولت با سازمان‌های مردمنهاد را هماهنگ میکند. از جمله وظایف این کارگزار، اطلاع‌رسانی در مورد وضعیت حقوقی توانخواهان، مطرح کردن تغییرات حقوقی مورد نیاز، ارائه پیشنهادهای عملی و تامین امکانات برای هم‌پیوندی افراد معلول در جامعه و بازار کار است.
مشارکت فعال معلولان
"کارگزار امور معلولان" در حال حاضر ورنا مونیکا بنتله است که ۳۵ سال دارد و نابینا متولد شده است. بنتله عضو سابق تیم‌ملی پارالمپیک آلمان است و پنج مدال طلا در مسابقات بین‌المللی اسکی را در کارنامه خود دارد. اداره زیر نظر او علاوه بر ترویج همبستگی جامعه با افراد معلول، با ارائه نوآوری‌هایی در حوزه سیاست، فرهنگ یا زندگی همگانی از شکل‌گیری یک جامعه فراگیر حمایت میکند. این نهاد ضمن اطلاع‌رسانی و ارائه‌خدمات، از پروژه‌های فردی یا جمعی حمایت مالی میکند.
بخش قابل توجهی از گام‌هایی که آلمان برای بهبود وضعیت معلولان برداشته است نتیجه همکاری سازمان‌های مردمنهاد و مشارکت موثر معلولان بوده است. حدود ده میلیون نفر از جمعیت آلمان افراد معلول هستند. بیش از دو سوم این افراد یعنی ۶/ ۷ میلیون نفر از معلولیت شدید جسمی رنج می‌برند. ۳/ ۲ میلیون نفر از این عده، در گروه سنی‌ای هستند که می‌توانند جذب بازار کار شوند.
حمایت از اشتغال و استقلال فردی
مجلس آلمان با هدف حمایت از اشتغال توانخواهان، در سال ۲۰۱۶ میلادی قانونی تصویب کرد که اجرای آن از سال ۲۰۱۸ میلادی آغاز خواهد شد. بر اساس این قانون تمامی کارفرمایان خصوصی و دولتی که به طور متوسط، ماهانه بیش از ۲۰ فرصت شغلی در اختیار دارند موظف هستند ۵ درصد از فرصت‌های شغلی( یک نفر از ۲۰ نفر) را به معلولان اختصاص دهند. طبق قانون، زنان معلول از اولویت استخدام برخوردارند.
کارفرمایانی که نیروی متخصص برای ۵ درصد از فرصت‌های شغلی خود پیدا نکنند، با پرداخت مبلغی که دولت مشخص کرده است کسری درصد خود را جبران می‌کنند. مبلغ پرداخت شده صرف برنامه‌های دولت برای بهبود وضعیت معلولان می‌شود.
دولت آلمان همچنین در سال ۲۰۱۶ برنامه ده ساله‌ای را در قالب یک طرح ملی تدوین کرد که شامل ۲۰۰ طرح، پروژه و اقدام برای بهبود وضعیت زندگی معلولان در تمامی عرصه‌های زندگی فردی و اجتماعی است.
یکی دیگر از اقدامات دولت آلمان برای بهبود زندگی توانخواهان، اختصاص "بودجه‌ای شخصی" برای افراد معلول است. فرد معلول می‌تواند این بودجه را به صورت پول نقد یا به صورت مزایای ویژ‌ه‌ای دریافت کند. هدف از این اقدام که از آغاز سال ۲۰۰۸ میلادی اجرایی شده است، حمایت از زندگی مستقل فرد توانخواه است.
نهادهای ناظر بر اجرای "کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت"
اجرای "کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت" در آلمان توسط "انستیتو حقوق بشر آلمان" کنترل می‌شود. این انستیتو که یک نهاد مستقل است، برنامه‌های دولت را بررسی میکند و پیشنهادهایی برای تصمیم‌‌گیری‌های سیاسی، اداری یا حقوقی ارائه می‌دهد.
علاوه بر این نهاد، کمیسیون حقوق افراد معلول در سازمان ملل بر اجرای "کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت" نظارت میکند. این کمیسیون، از کارشناسان مستقلی تشکیل شده که گزارش‌های ارسال شده توسط کشورهای امضاءکننده کنوانسیون را بررسی می‌کنند. در صورت نیاز و برای اطلاع از جزئیات بیشتر، این نهاد حق تدوین پرسش‌نامه و ارسال آن به کشور مورد نظر را دارد.
این کمیسیون همچنین با دعوت از نمایندگان جامعه مدنی و سازمان‌های مردمنهاد، در جلسات حضوری از وضعیت افراد معلول و شیوه اجرای "کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت" مطلع می‌شود. برای هر فرد یا گروه حقیقی، تحت شرایط مشخصی این امکان وجود دارد که نقض "کنوانسیون حقوق افراد معلول" در کشور خود را به این کمیسیون گزارش کند.