در حالی که صیادان استان‌های شمالی ایران خود را برای پهن‌کردن تورهایشان آماده می‌کنند، آلودگی دریای خزر منجر به کاهش صید ماهی شده است. چاه‌های نفت، فاضلاب و پساب‌های کارخانه‌های پنج کشور دریای خزر را آلوده می‌کنند.
عکس: FARS
تبلیغات
هر سال از نیمه دوم مهرماه جنب‌وجوش حدود ۱۰ هزار ماهیگیر در قالب ۱۲۰ شرکت تعاونی سواحل استان‌های شمالی گیلان، مازندران و گلستان را فرا می‌گیرد.
بر اساس اعلام رسمی شیلات ایران، فصل صید ماهیان استخوانی دریای خزر در استان‌های شمالی هر سال از نیمه دوم مهر آغاز میشود و تا اواخر فروردین سال بعد ادامه می‌یابد. در دریای خزر بالغ بر ۱۵ گونه ماهی استخوانی زیست می‌کنند که در این میان سه گونه ماهیان "سفید"، "کفال" و "کپور" بیشترین میزان صید را به خود اختصاص می‌دهند.
در سال‌های اخیر روند صید ماهی در دریای خزرکاهش یافته است. در حالی که رئیس اتحادیه صیادی پره مازندران در سال ۱۳۹۱ از کاهش حدود چهار درصدی صید ماهی‌های استخوانی از دریای خزر در حوزه این استان خبر می‌داد، علی اصغر مجاهد، معاون صید و بنادر سازمان شیلات در سال ۱۳۹۴ در گفت‌وگو با خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) از صید ۳۲ هزار و ۶۱۷ تن ماهی استخوانی و کلیکا از دریای خزر خبر داد که در مقایسه با سال ۱۳۹۳ کاهشی ۳۴ درصدی نشان می‌داد.
در سال ۹۵ نیز مختار آخوندی، مدیر کل دفتر امور صید و صیادی سازمان شیلات ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری مانا اعلام کرد که "علیرغم دوبار تمدید مهلت صیادی، صید ماهی با کاهش ۱۱ درصدی روبرو بوده است".
ارسلان قاسمی، مدیرعامل اتحادیه تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با اشاره به تاثیر آلودگی دریای خزر بر روند صید، عنوان کرد: «به هر حال آلودگی محیط، مسائلی را بوجود می‌آورد و باعث میشود شرایط زیست در دریا برای ماهی‌ها دشوار شود؛ بخاطر همین موضوع هم هست که سالانه با کاهش صید از دریای خزر مواجهیم.»
اقداماتی که نتیجه نمی‌دهند
اقدام کشورهای اطراف دریای خزر یعنی ایران، آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان در زمینه بازسازی و رهاسازی ذخایر، جلوگیری از صید قاچاق و همچنین جلوگیری از آلودگی دریای خزر کافی و هماهنگ نیست.
عکس: Mehr
چاه‌های نفت کشور جمهوری آذربایجان، ناوگان تجاری کشتیرانی، ورود انواع زباله و پلاستیک، فاضلاب و پساب‌های کارخانه‌های ۵ کشور از جمله دلایل آلودگی دریای خزر هستند که اقدامات حمایتی را ناکارآمد می‌کنند.
معاون شیلات مازندران اخیرا یکی از حمایت‌های جدی شیلات ایران از جامعه صیادی شمال را تکثیر مصنوعی ماهیان استخوانی کپور و سفید خواند و گفت: «امسال ۶۵ میلیون قطعه بچه ماهی به صورت مصنوعی و ۲۵ میلیون قطعه نیز به صورت طبیعی رهاسازی شده است.»
با این حال ارسلان قاسمی، مدیرعامل اتحادیه تکثیر، پرورش و صادرات آبزیان ایران تصریح کرد: «پیش‌بینی دقیقی نداریم که صید در سال‌جاری چه میزان خواهد بود؛ اما قطعا با کاهش صید مواجه هستیم.»
خطر نابودی کامل ماهیان خاویار خزر
خاویار را "مروارید سیاه" لقب داده‌اند. قدمت ماهیان خاویار به پیش از دایناسورها می‌رسد. عوامل طبیعی باعث شده سواحل ایران بهترین زیستگاه ماهیان خاویار باشد. حالا اما همه گونه‌های ماهیان خاویار خزر در خطر انقراض قرار دارند.
عکس: picture-alliance/dpa
مصطفی عقیلی‌نژاد مدیر امور ماهیان خاویاری گلستان خرداد ۱۳۹۳ گفته در حال حاضر تمامی گونه‌های ارزشمند ماهیان خاویاری دریای خزر در معرض خطر انقراض نسل قرار دارند.
عکس: picture-alliance/dpa
آن‌طور که مدیر امور ماهیان خاویاری گلستان گفته ذخایر گران‌بهای ماهیان خاویاری طی دو دهه اخیر به ویژه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از سال ۱۹۹۱به شدت آسیب دیده، به‌نحوی که تا ۱۰۰ برابر صید آن‌ها در دریای خزر کاهش یافته است.
عکس: Getty Images/AFP
عمق دریای خزر در شمال آن ده متر و در بخش جنوبی آن یعنی در سواحل ایران حتی به هزار متر می‌رسد. جریان آب دریا نیز از سمت شمال غربی به جنوب شرقی است. عوامل طبیعی باعث شده که بخش جنوبی دریای خزر یعنی سواحل ایران به زیستگاه ماهیان خاویاری تبدیل گردد.
عکس: Getty Images/AFP
ایران با توجه به برخورداری از زیستگاه عمده‌ی ماهیان خاویاری نقش ممتازی در تولید خاویار دنیا دارد.
عکس: Getty Images/AFP
خاویار ایران شهرت جهانی دارد و یکی از گران‌ترین محصولات غذایی دنیا به حساب می‌آید.
عکس: Getty Images/AFP
اخیرا محمود حجتی وزیر کشاورزی دولت حسن روحانی هشدار داد: «ذخایر ماهیان خاویاری در خزر هرسال کمتر شده و نزدیک به صفر رسیده است.»
عکس: Getty Images/AFP
وزیر کشاورزی ادامه داد: «امکان برداشت ماهیان خاویاری از دریای خزر امکان‌پذیر نیست و این در حالی‌ست که خاویار خزر خاستگاه خاویار دنیاست.
عکس: Getty Images/AFP
صید غیرمجاز از جمله مهم‌ترین خطراتی است که ماهیان خاویار خزر را تهدید می‌کند.
عکس: picture-alliance/dpa
ماهیان خاویار برای تکثیر طبیعی باید به رودخانه‌های آب شیرین مراجعه کنند. هنگامی که ماهیان خاویار هر سال از اواخر بهمن تا اواسط اردیبهشت به رودخانه‌های آب شیرین می‌‌روند بهترین فرصت برای صیادان غیرمجاز فراهم میشود تا ماهیان خاویار را به صورت غیرقانونی صید کنند.
عکس: Getty Images/AFP
در همین زمینه مدیرکل شیلات مازندران گفت: «با توجه به اینکه ماهیان برای تکثیر طبیعی باید به رودخانه های آب شیرین مراجعه کنند، مورد هجوم صیادان غیرمجاز قرار می گیرند و این خطر همواره وجود دارد.»
عکس: Getty Images/AFP
پس از کاهش شدید ماهیان خاویار در دریای خزر گمرک ایران هرگونه صادرات ماهیان زنده خاویار را ممنوع اعلام کرد.
عکس: Getty Images/AFP
به گزارش رسانه‌های ایران در سال‌های اخیر همچنین صید تجاری ماهیان خاویاری از دریای خزر در ایران ممنوع اعلام شده است.
عکس: Getty Images/AFP
علاوه بر صید غیرمجاز، آلودگی‌های ناشی از استخراج نفت و گاز ماهیان دریای خزر از جمله ماهیان خاویار را تهدید می‌کند.
عکس: Getty Images/AFP
دریای خزر بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تامین می‌کند.
عکس: Getty Images/AFP
در دریای خزر ۹۳ درصد از ذخیره خاویار و ماهیان خاویاری جهان وجود دارد.
عکس: Getty Images/AFP
ماهیان خاویاری از قدمتی چند صد میلیون ساله بر خوردارند. قدمت ماهیان خاویار حتی به پیش از وجود دایناسور ها می‌رسد. به همین دلیل ماهیان خاویار را فسیل‌های زنده جهان می‌نامند.
