تداوم افزایش کم‌سابقه‌ی انواع آلاینده‌ها در هوای تهران سلامت شهروندان را با خطر جدی روبرو کرده است. در شرایطی که خانه‌نشینی از مهمترین توصیه‌ها به ساکنان تهران است، برخی از سخنان مسئولان درباره منشا آلودگی و "تدبیرها"ی مقابله با آن دستمایه‌ی طنز تلخی شده که در گوشه و کنار به گوش می‌رسد.

بارور کردن ابرهایی که وجود ندارند

مسئولان محیط زیست هفته‌ی گذشته از بررسی راهکارهای مختلفی برای کاهش آلودگی هوای تهران خبر دادند. یکی از این تدبیرها ایجاد باد مصنوعی و دیگری بارورکردن مصنوعی ابرها بود. مجید عباسپور رئیس دانشکده محیط ‌زیست و انرژی دانشگاه علوم تحقیقات تهران می‌گوید «هنگامی که ابری وجود ندارد چگونه می‌خواهیم ابرها را بارور کنیم تا باران بیاید؟»

یکی دیگر از تدبیرهایی که اخیرا از سوی محمدجواد محمدی‌زاده رئیس سازمان حفاظت محیط ‌زیست اعلام و از ظهر سه‌شنبه ۱۶ آذر به اجرا درآمد پاشیدن آب با هواپیماهای سم‌پاش بر فراز شهر تهران بوده است. عباسپور به خبرگزاری ایلنا گفت «اقداماتی مانند ایجاد باد مصنوعی و یا پاشش آب بیشتر جنبه تخیلی دارد تا علمی.» او معتقد است «این گونه اقدامات اگر هم کمکی به کاهش بار آلودگی هوا بکند، بسیار مقطعی و ناچیز است.»

۶۴۰هزار پرواز برای یک میلی‌لیتر باران

ظهر سه‌شنبه پنج هواپیمای سم‌پاشی متعلق به جهاد سازندگی بر فراز تهران به پرواز درآمدند. قرار است فردا پنج فروند هواپیمای دیگر به این ناوگان افزوده شود. خبرگزاری فارس همزمان با آغاز این عملیات از قول رسول‌علی اشرفی‌پور مدیر كل محیط زیست استان تهران نوشت قرار است هر فروند از این سم‌پاش‌ها هشت بار بر فراز تهران آب بپاشند. محاسبات برخی از منابع خبری نشان می‌دهد این اقدام نمی‌تواند تاثر محسوسی در کاهش الودگی داشته باشد.

هر یک از هواپیماهایی که امروز بر سر تهران دود گرفته آب پاشیدند حداکثر ظرفیت حمل دو متر مکعب آب را دارند. سایت تابناک در گزارشی نوشت یکی از این هواپیماها باید ۶۴۰ هزار بار به پرواز درآید تا معادل یک میلی لیتر باران بر شهر تهران آب پاشیده شود. به عبارت دیگر برای این حجم باران، اگر ده هواپیما به کار گرفته شود، و با احتساب هشت پرواز در روز چند سال فرصت لازم است. عباسپور می‌گوید «در تهران اگر دو ساعت تا سه ساعت باران طبیعی بیاید میزان آلودگی هوا در حد ۷۰ - ۶۰ درصد کاهش می‌یابد.»

«به مردم دروغ می‌گوییم»

مقام‌های مسئول می‌گویند تدبیرهایی نظیر آب‌پاشی هوایی برای جلوگیری از تعطیل کردن اداره‌ها و سازمان‌های دولتی است. هم اکنون نیز به حدود نیمی از کارمندان دولت امکان داده شده تا با ماندن در خانه به شیوه‌ای که "دورکاری" خوانده می‌شود وظایف خود را انجام دهند. به رغم تمام تدبیرها و چند روز تعطیلی در هفته‌ی گذشته وضعیت هوای تهران امروز نیز در بسیاری از مناطق در وضعیت هشدار قرار داشت.

به گزارش مركز اطلاع‌رسانی آلودگی هوا، در روز سه شنبه از میزان غلظت آلاینده‌های منو اكسید كربن نسبت به روز گذشته كاسته شده اما بر غلظت ذرات معلق افزوده شده است. مهدی چمران رئیس ‌شورای شهر تهران می‌گوید «آلودگی هوا عامل مرگ تدریجی شهروندان پایتخت نشین است.» جانشین او حسن بیادی نیز ضمن انتقاد از عدم پاسخگویی مسئولان در مورد آلودگی هوا می‌گوید «در حال دروغ گفتن به مردم هستیم چرا كه به جای پیشگیری از معضل آلودگی هوا، دائم پیشگیری كرده‌ایم.»

بنزین غیر استاندارد پتروشیمی‌ها

در روزهای گذشته بحث در مورد منشا و علت افزایش الودگی هوا فراوان مطرح شده است. عده‌ای معتدقند بنزین‌های تولید داخل به دلیل استاندارد نبودن از عوامل موثر در افزایش آلودگی بوده است. ایران پس از تشدید تحریم‌ها که واردات بنزین را با مشکل روبرو کرد مقداری از نیاز داخلی را از طریق تغییر کابری شش مجتمع پتروشیمی تامین می‌کند.

محمد رویانیان رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت ضمن تکذیب استاندارد نبودن بنزین پتروشیمی‌ها، "افزایش مصرف گاز طبیعی به ویژه در بخاری و آب گرم كن‌های خانگی" را از عوامل اصلی افزایش آلودگی معرفی می‌کند. او در گفتگو با خبرگزاری مهر مدعی شد «هم اكنون بنزین تولیدی در مجتمع‌های پتروشیمی از درجه آرام سوزی (اكتان) نزدیك به ۱۰۰ برخوردار است.»

اعتراف به نازل بودن کیفیت بنزین

به رغم تکذیب رویاتیان بحث در مورد بنزین غیر استاندارد که بعضا سرطان‌زا نیز خوانده می‌شود بالا گرفته است. مرکز پژوهش‌های مجلس و دیوان محاسبات سرگرم تهیه‌ی گزارشی در مورد کیفیت بنزین‌های تولید داخل هستند. از سوی دیگر شماری از نمایندگان مجلس بیماری‌زا بودن بنزین داخلی را تایید می‌کنند. دولت تولید بنزین در داخل را یکی از نشانه‌های بی‌اثر بودن تحریم‌ها و توان فنی کشور برای مقابله با فشارهای خارجی عنوان می‌کند.

به نظر می‌رسد وضعیت کیفی بنزین تولید داخل به حدی نامناسب است که رویانیان نیز به رغم تکدیب‌های مکرر قادر به پنهان کردنش نیست. او اعتراف می‌کند «اخیرا به وزارت نفت تكلیف شده است كه عدد اكتان بنزین عرضه شده را افزایش دهد.»

باروری ابر در ایران، بارش باران در ارمنستان!

در روزهای گذشته استهزاء "تدابیر" دولت برای مقابله با آلودگی هوا از "اس ام اس" و لطیفه‌های شفاهی گذشته و در اظهارات مقام‌های رسمی نیز منعکس می‌شود. حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس همزمان با آغاز عملیات آبپاشی بر فراز تهران می‌گوید «این قبیل راهکارها جواب نمی‌دهد.» به گزارش خبرگزاری مهر شهریاری به کنایه می‌افزاید «البته راهکاری مثل باران مصنوعی می‌تواند موثر باشد، در یک نوبت هم اجرا شد ولی متاسفانه باران مصنوعی سر از ارمنستان در آورد.»

رئیس کمیسیون بهداشت معتقد است «دولتمردان باید اعتقاد راسخ به وجود مشکل داشته باشند و تنها در زمان حاد شدن مشکل به فکر حل آن نباشند.» رئیس‌ شورای شهر تهران نیز در مورد غلفت دولتمردان در اقدام به موقع و موثر می‌گوید «طرح پیشگیری از آلودگی هوای تهران باید دنبال شود تا مردم به مرگ تدریجی دچار نشوند چرا كه با سپری شدن این ایام به طور حتم معضل آلودگی هوا فراموش می‌شود.»

BK/MM