به گفته آگاهان سیاسی در نشست غیررسمی وزیران امور خارجه کشورهای اروپایی در فنلاند، اتحادیه اروپا به طور اصولی به موضعی مشترک در قبال جمهوری اسلامی دست یافته است. این نشست که در روز شنبه (۱۳ مارس / ۲۲ اسفند) در شهر ساریسلکا در شمال فنلاند برگزار شد، مبنایی برای اجلاس ۲۲ مارس (۲ فروردین) کشورهای اروپایی برای تصمیم‌گیری نهایی درباره تحریم‌های علیه ایران قلمداد می‌شود.

آلکساندر استوب، وزیر امور خارجه فنلاند، تصریح کرد که در پی بن‌بست مذاکرات اتمی «توافقی کافی» میان اعضای اتحادیه اروپا در قبال برنامه اتمی ایران وجود دارد و در صورت لزوم بدون همراهی شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز می‌توان تحریم‌ها علیه تهران را اجرا کرد.

به گفته استوب، سیاست کشورهای اروپایی نخست حمایت از صدور قطعنامه‌ای تنبیهی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد است، اما در صورت عدم توافق شورای امنیت، «اتحادیه اروپا مستقیماَ و بطور یک‌جانبه دست به عمل خواهد زد».

وزیر امور خارجه فنلاند افزود، مخالفت چین برای صدور چنین قطعنامه‌ای در شورای امنیت، اتحادیه اروپا را وادار خواهد کرد، به تنهایی به فشارهای خود بر تهران بیافزاید. پیش از این کشورهای فرانسه، بریتانیا، آلمان و آمریکا به عنوان اعضای گروه ۵+۱ خواستار تصویب قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل شده بودند. به نظر این کشورها، قطعنامه باید در برگیرنده تحریم‌های تازه و شدیدتری علیه جمهوری اسلامی باشد. پیش از این، برخی کشورهای عربی و ژاپن نیز پشتیبانی خود را از اعمال چنین تحریم‌هایی اعلام کرده بودند. گرچه روسیه در هفته‌های گذشته به موضع آمریکا و اتحادیه اروپا بسیار نزدیک شد، اما هنوز بطور قطعی روشن نیست که این کشور در شورای امنیت چگونه تصمیم می‌گیرد. چین به عنوان دیگر عضو دایمی شورای امنیت کماکان مخالف برقراری تحریم‌های جدید علیه ایران است.

گفته می‌شود که تحریم‌های پیشنهادی بخش انرژی (نفت و گاز) و معاملات سپاه پاسداران را هدف خود قرار داده‌اند. مقامات آمریکایی و اروپایی بارها تاکید کرده‌اند، که تحریم‌ها باید بیش از همه به مسئولان رژیم اسلامی آسیب رساند و هدف آنها نباید مجازات مردم ایران باشد.

گزینه تحریم به جای حمله نظامی

هفته گذشته، هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، از برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دیدار کرد. کلینتون در گفت‌وگو با مقامات قطر و عربستان سعودی کوشید که استراتژی آمریکا پیرامون تحریم‌های موثر علیه تهران را روشن سازد. به گفته تحلیل‌گران سیاسی، آمریکا امیدوار است که با جلب پشتیبانی کشورهای عربی، فشار بر چین را افزایش دهد. کشورهای عربی باید از نفوذ خود در چین استفاده کرده و در صورت لزوم با تامین انرژی مصرفی چین، از مخالفت این کشور برای صدور قطعنامه‌ای در شورای امنیت جلوگیری کنند.

چین دارای پیوندهای گسترده اقتصادی با جمهوری اسلامی است و بخش قابل توجهی از نفت مورد نیاز خود را از ایران تامین می‌کند. واشنگتن تلاش‌های دیپلماتیک خود را به مثابه گزینه‌ای در مقابل حمله نظامی ارزیابی می‌کند.

در هفته‌های گذشته ژنرال مایکل مولن، فرمانده کل ستاد ارتش آمریکا، نیز گزینه نظامی را کاملاَ متنفی ندانسته بود، اما خانم کلینتون در سفر خود به خاورمیانه مجدداَ تصریح کرد که آمریکا هم‌اکنون برنامه‌ای برای حمله نظامی به جمهوری اسلامی نداشته، اما حاضر نیست منفعلانه شاهد ساخت بمب اتمی در ایران باشد.

SI/KG