منوچهر متکی طی سخنرانی در نشست مونیخ از آمادگی ایران برای "عملیاتی کردن" توافق هسته‌ای و جدی بودن ایران در این راه سخن گفت. متکی تاکید کرد که خواست کشورش، تعیین مقدار اورانیوم غنی‌شده مورد مبادله است.

حضور ناگهانی وزیر امور خارجه ایران در نشست مونیخ، با استقبال وزیر دفاع و وزیر امور خارجه آلمان روبرو شد. قرار بود در این کنفرانس، یک دیپلمات ارشد و یک نماینده مجلس ایران شرکت کنند.

دکتر سعید محمودی، کارشناس روابط بین‌الملل، در مصاحبه با دویچه‌وله، از دورنمای عملی شدن پیشنهاد جدید ایران و واکنش احتمالی کشورهای غربی می‌گوید.

دویچه‌وله: آقای متکی پس از شرکت غیرمنتظره در نشست مونیخ، از آمادگی ایران برای توفق اتمی با غرب خبر داد. فکر می‌کنید این حضور و این اعلام صریح، ناشی از چه شرایطی است؟

سعید محمودی: مسايل مختلفی چون اقدام برای تحریم‌های بیشتر علیه ایران می‌تواند در کار باشد. اما نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این پیشنهاد چقدر برای حل مسئله و توافق با غرب است و چه اندازه جنبه تاکتیکی دارد. نباید فراموش کرد که پرونده هسته‌ای ایران در دو سال گذشته به وضعی رسیده که هر دوطرف، دائما با پیشنهادهای خود، هم جنبه‌های تاکتیکی موضوع و هم جنبه راه‌حل نهایی را در نظر می‌گیرند.

شرایط کنونی اما به نظر میرسد شکننده‌تر از معمول باشد. از یک‌سو لحن کشورهای پنج بعلاوه یک تندتر شده و از سوی دیگر، حاکمیت ایران با بحرانی داخلی روبروست. با این شرایط، باز هم می‌توان جنبه مانور این پیشنهاد را برجسته ‌دید؟

پیش‌بینی این موضوع مشکل است. گروه پنج به‌علاوه یک راه‌حل‌های زیادی در اختیار ندارد. باید به شرایط داخلی آمریکا، شرایط کلی جهان یا مقابله چین و آمریکا در مسائل مختلف توجه کرد. ایران دارد این مسائل را با هشیاری دنبال می‌کند و احتمالا با توجه به شرایط موجود در روابط بین این کشورهاست که چنین پیشنهادی را درست در این زمان و به این صورت طرح می‌کند. این پیشنهاد، آتویی دست چین می‌دهد که بگوید حرف جدیدی طرح شده و ضرورت ندارد که جمهوری اسلامی را تحریم کنیم.

امکان این هم هست که با حاد شدن مناقشه اتمی، آمریکا پرونده ‌اتمی ایران را در صدر سیاست خارجی خود قرار دهد. در این صورت، ممکن است که نوع صحبت آمریکا با چین تغییر کند و چین هم موضع خود در برابر ایران را عوض کند. ایران دارد این مسائل را با دقت دنبال می‌کند و احتمالا بر اساس هر تغییر، پیشنهاد جدیدی می‌دهد.

خرید زمان، تاکتیک متداول جمهوری اسلامی بوده است. آیا این روش در پرونده اتمی با توجه به توضیحات شما تاکنون موفق نبوده است؟

ایران نه تنها در پرونده اتمی، بلکه در سیاست خارجی خود بطور کلی کشور موفقی بوده و با هشیاری و دقت و موقع‌سنجی عمل کرده است. حتما همینطور است و ارائه چنین پیشنهادی برای ایران زمان می‌آورد. البته قابل پیش‌بینی نیست که این پیشنهاد جدید، حتی در کوتاه مدت چقدر موفق باشد. باید صبر کرد و دید. تجربه نشان می‌دهد که روابط بین کشورهای بزرگ خیلی سریع تغییر می‌کند و آنها چقدر ناگهانی به توافق‌های بزرگ دست می‌یابند. در نتیجه، معلوم نیست که ایران در محاسبات اخیر خود چقدر موفق باشد.

از نظر کارشناسی، پیشنهاد آخر ایران چقدر هوشمندانه است؟ چقدر می‌تواند از سوی کشورهایی که در صدد یافتن راه‌حل هستند، جدی گرفته شود و ذهن آنها را به‌خود مشغول کند؟

اساس موضوع، عدم اعتماد طرفین به یکدیگر است. در واقع اگر سیر هفت سال گذشته در این پرونده را مرور کنیم، ایران حق دارد که بی‌اعتماد باشد. بی‌اعتمادی غرب به ایران هم دلایل خود را دارد. پیشنهاد اخیر ایران این است که ارسال اورانیوم کم‌غلظت به خارج و دریافت اورانیوم با غلظت بالا، هم‌زمان باشد و این منطقی به‌نظر می‌رسد. یکی از اختلاف‌ها این بوده که ایران می‌گوید، ما چرا باید ۱۲۰۰ کیلو اورانیوم بدهیم و در مقابل آن سوخت آماده بگیریم. پیشنهاد جدید خواهان این است که خودش تعیین‌کند که چقدر اورانیوم به خارج بفرستد. درحالی‌که غرب نظرش این است که بیش از ۷۰ درصد اورانیوم غنی‌شده ایران به خارج برود تا تضمینی باشد که ایران نمی‌خواهد بمب اتمی بسازد. می‌بینید که نظرات طرفین با یکدیگر نمی‌خواند و در نتیجه دشوار است که پیش‌بینی کنیم این پیشنهادها مورد قبول طرفین قرار می‌گیرند. مشکل اینجاست که غرب هم متقابلا به ایران اعتماد ندارد و به سادگی نمی‌تواند با این پیشنهاد موافقت کند.

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: کیواندخت قهاری