بازار سیاه (اقتصاد زیرزمینی) به بازاری گفته می‌شود که تجارت در آن به صورت غیرقانونی صورت می‌گیرد. این فعالیت‌های اقتصادی خارج از کنترل و نظارت دولت و دستگاه‌های مسئول نظارت هستند و شامل فعالیت‌های غیرقانونی، گزارش نشده، غیر رسمی و ثبت نشده می‌شوند.

بر اساس آمارهای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ایران، ارزش قاچاق سوخت در این کشور در حدود ۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود. اختلاف قابل توجه قیمت سوخت در ایران و کشورهای همسایه یکی از مهمترین دلایل این موضوع عنوان می‌شود. ارزش بازار سیاه سوخت در جهان در حدود ۵۳ میلیارد دلار است. به شکل ویژه عرضه بنزین در بازار سیاه در سال‌های اخیر افزایش یافته است.

بر اساس آمارهای غیر رسمی ارزش بازار سیاه مواد مخدر در ایران نیز در حدود ۸ میلیارد دلار برآورد می‌شود. به عنوان نمونه از این میزان بیش از ۳ میلیارد دلار آن به هروئین اختصاص دارد. ارزش جهانی بازار سیاه هروئین در حدود ۶۸ میلیارد دلار برآورد شده است.

در مورد ارزش قاچاق سیگار به ایران نیز آمارها متفاوت است. گفته می‌شود که دستکم ارزش بازار سیگار قاچاق در ایران ۵ میلیارد دلار است. این رقم در بازار جهانی ۵۰ میلیارد دلار است.

قرص‌های اکستازی (MDMA) نیز در بازار سیاه ایران یافت می‌شوند. در سال‌های اخیر مصرف این مواد افزایش قابل توجهی داشته است. بخشی از این قرص‌ها نیز در داخل ایران تولید و به کشورهای دیگر صادر می‌شوند. ارزش جهانی بازار سیاه اکستازی در حدود ۱۶ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

ارزش بازار سیاه جهانی کریستال (از مشتقات مت‌آمفتامین) در حدود ۲۸ میلیارد دلار است. این ماده روان گردان در ایران نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد به نام شیشه مشهور است. قیمت شیشه در چند سال اخیر در ایران کاهش یافته از ۱۳۰ هزار تومان به گرمی ۵۰ هزار تومان رسیده است.

محصولات سینمایی نیز در بازار سیاه جهانی سهم قابل توجهی دارد. در حالی که بر پایه برخی امار غیر رسمی ارزش این بازار در ایران بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار است، ارزش بازار جهانی آن در حدود ۶۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

ماری‌جوانا یا گراس یکی از بزرگترین بازارهای سیاه از نظر ارزش دلاری را در اختیار دارد. ارزش این بازار در حدود ۱۴۲ میلیارد دلار است. ارزش بازار سیاه این ماده در ایران مشخص نیست. بر اساس گزارش روزنامه شرق قیمت یک گرم ماری‌جوانا در ایران بین ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان برآورد شده است.

بازار سیاه مشروبات الکی در ایران نیز رونق دارد. دلیل این امر ممنوع بودن تولید، واردات و مصرف این کالا در ایران است. براورد می‌شود بازار سیاه مشروبات الکلی در ایران بیش از یک میلیارد دلار ارزش داشته باشد.

اجناس تقلبی در بازار ایران به وفور یافت می‌شوند. بخشی از این کالاها به صورت رسمی و بخشی دیگر از طریق بازار سیاه توزیع می‌شوند. بر اساس آمارهای غیر رسمی ارزش این بازار در ایران در حدود ۱۰۰ میلیون دلار است. ارزش جهانی این بازار بیش از ۶۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

چندین سال است که بازار سیاه اندام‌های زیستی مانند کلیه در ایران رونق یافته است. مشکلات اقتصادی یکی از مهمترین دلایل این موضوع عنوان می‌شود. به جز فروش این اندام‌ها در داخل ایران، صادرات آن به کشورهای دیگر نیز صورت می‌گیرد.

قاچاق انسان نیز بازار سیاه خود را دارد. هزینه قاچاق یک نفر از ایران به کشورهای اروپایی در حدود ۲۴ هزار دلار برآورد می‌شود. هزینه قاچاق شهروندان افغانستان به ایران در حدود ۷۰۰ دلار و به بریتانیا ۲۵هزار دلار است.

موضوع بازار سیاه "جنین و تخمک" نیز مدتی است مورد توجه واقع شده است. به نوشته رسانه‌های ایران مراكز مجاز درمان ناباروری با كمبود جنين و تخمک اهدایی روبه‌رو هستند و در اين ميان بازار اهدای غير‌قانونی تخمک و جنین، داغ‌تر از قبل شده است.

تهیه دارو و برخی تجهیزات پزشکی از بازار سیاه در ایران امر تازه‌ای نیست. در سال‌های اخیر و با افزایش تحریم‌های بین‌المللی علیه برنامه هسته‌ای ایران، این بازار سیاه نیز رونق زیادی گرفته است.

بازار سیاه مدارک دانشگاهی و پایان‌نامه‌های تحصیلی نیز در ایران داغ است. به نوشته خبرگزاری آنا قیمت مدرک لیسانس در ایران بدون استعلام ۶۰۰ هزار تومان و همراه با استعلام تایید مدرک از سوی مراکز اموزشی ۵۰ میلیون تومان است. این مبلغ برای مدرک فوق لیسانس ۸ تا ۱۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.

فروش بلیط هواپیما و قطار در ایران نیز در بازار سیاه رونق دارد. به نوشته رسانه‌های ایران این بازار سیاه همزمان با نزدیک شدن به تعطیلات نوروزی و افزایش مسافرت‌ها گسرش می‌یابد و آژانس‌های مسافرتی با قیمت‌های بیشتری بلیط‌های خود را به فروش می‌رسانند.

تجارت سکس یکی از فعالیت‌های پرسود محسوب می‌شود. ارزش بازار سیاه روسپی‌گری در حدود ۱۸۷ میلیارد دلار برآورد می‌شود. در ایران روسپی‌گری غیرقانونی است و در مورد بازار سیاه آن آمار رسمی وجود ندارد.

اسکناس نو نیز همزمان با نزدیک شدن به سال نو، ارزش زیادی می‌یابد. با وجود عرضه اسکناس‌های نو توسط سیستم بانکی اما بازار سیاه این اسکناس‌ها نیز شکل می‌گیرد.

ارزش بازار سیاه جهانی نرم‌افزارهای کامپیوتری در حدود ۶۰ میلیارد دلار است. در مورد ارزش بازار سیاه این محصولات در ایران اطلاعاتی در دست نیست.

شاید تازه‌ترین بازار سیاهی که رسانه‌های ایران از آن خبر می‌دهند، بازار خرید و فروش حواله ودعوت‌نامه‌های خودرو "دنا" است. گفته می‌شود این بازار سیاه موجب شده که قیمت نهایی ۱۰ میلیون تومان گرانتر به نسبت قیمت کارخانه تمام شود و ۵۲ میلیون به فروش برسد.