کارشناسان سیاسی معتقدند که مناقشه بر سر برنامه‌ی اتمی ایران، می‌تواند در سال‌های آینده، به یکی از کانون‌های خطرناک در دیپلماسی بین‌المللی تبدیل شود. از این منظر، انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، از اهمیت چشمگیری برخوردار است.

برنده‌ی این انتخابات، در رابطه با مناقشه‌ی اتمی دو راه در پیش دارد: یا باید دستی را که باراک اوباما برای گفت‌وگو به‌سوی ایران دراز کرده بفشارد و برای حل مناقشه‌ی اتمی تلاش کند، یا اینکه راه رویارویی سخت با جهان غرب را در پیش گیرد. هر قدر هم آینده‌ی این روند ناروشن باشد، ولی ناظران سیاسی در واشنگتن و تهران در این زمینه اتفاق‌نظر دارند که انتخابات ایران می‌تواند شانس یگانه‌ای برای یک آغاز تازه فراهم آورد.

تلاش برای پایان دادن به سکوت

سی سال است که در مناسبات میان تهران و واشنگتن سکوت حاکم است، ولی باراک اوباما با پیشنهاد گفت‌وگوهای مستقیم با ایران، در پی درهم‌شکستن این سکوت برآمده است. البته هر گفت‌وگویی نیازمند دو طرف است. پیشنهادهایی که تا کنون از سوی واشنگتن مطرح شده، از سوی آیت‌الله خامنه‌ای رهبر مذهبی و محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهوری کنونی ایران، با سردی روبرو شده است.

بنابراین، ایران پس از انتخابات ریاست‌جمهوری باید نشان دهد که آیا در پی دنبال کردن خط‌مشی تازه‌ای است، یا اینکه باید سیاست تازه‌ی اوباما در قبال این کشور را نیز شکست‌خورده قلمداد کرد. آمریکا بیم آن دارد که در صورت ادامه‌ی سیاست تاکنونی تهران در زمینه‌ی برنامه‌ی هسته‌ای، یک مسابقه‌ی تسلیحاتی اتمی در منطقه به‌راه افتد.

پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، روشن خواهد شد که آیا تهران حاضر است در قبال پیشنهاد اوباما واکنش مثبت نشان دهد یا نه. به گفته‌ی کارشناسان سیاسی ایران، اوباما در این کشور از اعتماد بیشتری نسبت به سلف خود جورج دبلیو بوش برخوردار است. اعتمادسازی، شالوده‌ا‌ی ضروری برای مذاکره است. از سوی دیگر، رهبران ایران می‌دانند که اوباما قادر است در مناقشه‌ی اتمی، جهان را علیه ایران بسیج کند.

انتظارات بالا نیست

بر این پایه، هم اکنون کاخ سفید به انتخابات روز جمعه‌در ایران چشم دوخته و می‌خواهد ببیند طرف مذاکره در آینده چه کسی خواهد بود. بدیهی است که گزینش دوباره‌ی احمدی‌نژاد، به هیچ وجه واشنگتن را خشنود نخواهد کرد.

سوزان مالونی، سیاست‌شناس آمریکایی و کارشناس ایران در انستیتوی بروکینگ واشنگتن معتقد است: «همه‌ی رقبای احمدی‌نژاد در این انتخابات، در یافتن راه‌حلی برای مناقشه‌ی اتمی، از احمدی‌نژاد آشکارا باانعطاف‌تر هستند». البته مالونی تاکید می‌کند که حتا میرحسین موسوی، رقیب احمدی‌نژاد هم که امید اردوی اصلاح‌طلبان به شمار می‌رود، در نظر ندارد برنامه‌ی اتمی ایران را متوقف سازد. به گفته‌ی این کارشناس، رییس‌جمهوری آینده‌ی ایران هر کس باشد، در آنچه به برنامه‌ی اتمی مربوط می‌شود، باید موازنه‌ای را در سیاست خود رعایت کند.

غرب یک ایران اتمی را تحمل نخواهد کرد

به گفته‌ی ناظران سیاسی، هم محافظه‌کاران و هم اصلاح‌طلبان در ایران، غنی‌سازی اورانیوم را اقدامی در خدمت سربلندی ملی می‌دانند، ولی غرب می‌خواهد مانع آن شود که تهران به جنگ‌افزار اتمی دست یابد. حتا اوباما هم گزینه‌ی نظامی را برای حل مساله‌ی اتمی ایران غیرممکن ندانسته است. وی اعلام کرده که بدون اگر و اما از تسلیح اتمی ایران جلوگیری خواهد کرد.

از سوی دیگر، اسراییل نیز در این زمینه موضعگیری خاص خود را دارد. حتا همسایگان عرب ایران نیز از بلندپروازی‌های جمهوری اسلامی و تلاش‌های اتمی آن سخت نگران‌اند.

با این همه، در واشنگتن دست‌کم این امیدواری وجود دارد که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، دعواهای لفظی سال‌های گذشته با تهران، جای خود را به یک گفت‌وگوی دیپلماتیک کلاسیک بدهد تا بتواند بی‌اعتمادی میان دو کشور را تدریجا از بین ببرد.

BM/SA