در آخرین ساعات چهارشنبه (۶ مرداد / ۲۸ ژوییه) سخنگوی کاخ سفید از علاقه‌مندی کشورش به از سرگیری مذاکرات پیرامون محور برنامه هسته‌ای ایران با مسئولین این کشور خبر داد. این مقام ارشد دولت آمریکا می‌گوید که کشورش آمادگی هر گونه بحث وتبادل نظر بر سر جزئیات بسته پیشنهادی گروه ۱+۵ درباره رآکتور تحقیقاتی تهران را دارد. فیلیپ کراولی تاکید می‌کند که کشورش خواهان برگزاری مذاکراتی است، شبیه آنچه که در اکتبر سال ۲۰۰۹ در وین انجام گرفت.

برنامه اتمی ایران: از گفتگوهای سازنده تا اعمال شدیدترین تحریم‌ها

طی این نشست که بین ایران و گروه ۱+۵ (شامل آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) برگزار شده بود، محمد البرادعی رییس وقت سازمان انرژی اتمی، با طرح پیشنهادی مبنی بر مبادله و انتقال سوخت هسته‌ای، اجماع گروه ۱+۵ را به دست آورد. بر طبق مفاد این بسته پیشنهادی، ایران متعهد می‌شد تا پایان سال ۲۰۰۹ بیش از ۷۰ درصد از اورانیوم غنی شده خود را به روسیه بفرستد تا بر غنای آن افزوده شود و به عنوان سوخت برای رآکتور تحقیقاتی تهران به این کشور باز گردد. در این صورت میزان اورانیوم غنی شده به حدود ۱۲۰۰ کیلوگرم می‌رسید که به این ترتیب ذخیره باقی مانده در این کشور کمتر از مقداری می‌شد که برای ساخت بمب اتمی لازم است. موافقت جهانی با این پیشنهاد به جایی رسید که حتی برای اولین بار، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسراییل، آن را گامی مثبت توصیف کرده و از آن پیشنهاد حمایت کرده بود.

با این حال پیشنهاد گروه ۱+۵، در حالی که بارها از سوی مقامات ایرانی با پاسخ‌های متفاوتی روبرو شده بود، بالاخره با مخالفت دستگاه سیاست خارجی ایران روبرو شد و به این ترتیب آمریکا و کشورهای مذاکره کننده به فکر طرح تحریم‌های جدید علیه این کشور افتادند. اما مقامات ایرانی در مقابل پیشنهاد کرده افزایش غنی‌سازی را در داخل و زیر نظر آژانس انجام دهند. وزیر خارجه سوئد که کشورش ریاست ادواری اتحادیه اروپا را در آن زمان بر عهده داشت، در واکنش به پیشنهاد ایران آن را دیپلماسی پیش و پس کشیدن و «حقه‌ای قدیمی» برای کسب زمان بیشتر توصیف کرد.

روز گذشته فیلیپ کراولی سخنگوی کاخ سفید، اعلام کرد که کشورش به همراه چهار عضو دایمی دیگر شورای امنیت سازمان ملل به بررسی پیشنهاد ترکیه و برزیل مبنی بر انتقال سوخت و غنی‌سازی در خاک ترکیه توجه بیشتری خواهد کرد. طی ماه‌های گذشته، برزیل به همراه ترکیه نقش بسزایی در تشویق ایران برای بازگشت به مذاکرات هسته‌ای و تبادل اورانیوم برای تامین سوخت هسته‌ای رآکتور تهران داشته است. این تلاش‌ها به تصویب بیانیه تهران در خرداد ماه امسال انجامید که طی آن ایران با انتقال بیش از یک هزار و دویست کیلوگرم اورانیوم کمتر غنی شده خود به خاک ترکیه در برابر دریافت سوخت اتمی برای رآکتور هسته‌ای تهران موافقت کرده بود؛ اما تنها چند روز بعد از تصویب توافق‌نامه تهران، گروه 1+5 طی جلسه شورای امنیت با اعمال تحریم‌ها، عدم موافقت خود را با این پیشنهاد اعلام کرد.

نقش تعیین کننده اروپا در حل بحران

تنها چند ساعت قبل از اظهارات آقای کراولی، کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرده بود که پیگیری مذاکرات را بهترین راه حل بحران هسته‌ای ایران می‌داند. کراولی با اعلام حمایت کامل آمریکا از ابتکار اشتون در جهت پیگیری مذاکرات، نقش اروپا را در این مذاکرات حیاتی دانست. طی روزهای گذشته، اتحاذیه اروپا با تشدید تحریم‌های شورای امنیت و افزودن چند ماده بیشتر علیه برنامه هسته‌ای، خواهان توقف برنامه هسته‌ای ایران و بازگشت این کشور برسر میز مذاکره شده بود.

سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، در روزهای آخر تیر ماه جاری با ارسال نامه‌ای به اشتون و رونوشتی به سازمان انرژی اتمی خواهان از سرگیری گفتگوهای هسته‌ای بدون هیچ پیش شرطی شده بود. روز چهارشنبه محمود احمدی‌نژاد از سرگیری مذاکرات را منوط به شرایطی از سوی ایران دانست. یکی از اصلی‌ترین مسائل مورد درخواست رییس‌جمهور ایران، افزایش تعداد کشورهای مذاکره کننده عنوان شده است.

تحریم ومذاکره: دو وجه موازی سیاست‌های آمریکا در قبال ایران

روز چهارشنبه یکی از مقامات ارشد کاخ سفید با اعلام اینکه هدف دستگاه دیپلماسی آمریکا تنها گفتگو و رسیدن به راه حل منطقی با ایرانی‌هاست، طرح و تشدید تحریم‌های موجود از جانب کشورش را تنها راه ممکن برای دعوت مجدد ایران بر سر میز مذاکره دانست. با این حال این کارشناس دولتی بازگشت به مفاد پیشنهادی نشست اکتبر را شرطی لازم برای برقراری این امر بیان می‌کند.

به اعتقاد برخی از صاحب‌نظران دستگاه سیاست خارجی دولت باراک اوباما از آغاز «سیاست‌های دوگانه‌ای» را در قبال برنامه اتمی ایران به کار گرفته است. از یک طرف به اقناع کشورهای عضو شورای امنیت در طرح و تشدید تحریم‌ها علیه ایران می‌پردازد و از طرف دیگر به ادامه گفتگو و مذاکره با مقامات ایرانی تاکید می‌کند. سیاستی که همواره مورد انتقاد طیف اصول‌گرا در ایران قرار گرفته است. مقامات ایران تا کنون در واکنش به تشدید تحریم‌ها از سوی اتحادیه اروپا اظهار نظرهای مختلفی کرده‌اند. حال باید دید پس از موضع‌گیری جدید مسئولین کاخ سفید، اظهارات احتمالی رهبر و مسئولین ارشد ایران در روزهای آینده دستخوش چه تحولاتی خواهد شد.

AM/RN