ایالات متحده ظاهرا برای احیای فرایند صلح خاورمیانه برنامههایی در دست اجرا دارد. در آستانه سفر مایک پنس، معاون رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه اعلام شد، واشنگتن ابتکار عمل تازهای را در این راستا آغاز خواهد کرد.
تبلیغات
ایالات متحده با توجه به تنشهایی که در خاورمیانه در پی به رسمیتشناختهشدن اورشلیم (بیتالمقدس) به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی دونالد ترامپ حاکم شد، درصدد زنده کردن فرایند صلح خاورمیانه است. به گفته دیپلماتهای ارشد آمریکایی قرار است ابتکار عمل تازه واشنگتن در این راستا در هفته آینده آغاز شود.
چهارشنبه ۲۰ دسامبر، مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا وارد اورشلیم خواهد شد. یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، تصریح کرد که سفر پنس به خاورمیانه به عبارتی "پایان یک فصل و آغاز فصلی جدید تلقی میشود".
این مقام افزود که آمریکا نیروی خود را همچنان بر فرایند صلح خاورمیانه و به نتیجه رساندن آن متمرکز میکند. او گفت: «برای ما قابل درک است که فلسطینیان برای تأمل نیاز به زمان دارند و این از نظر ما مشکلی نیست. هر زمان که فلسطینیان آماده از سرگیری گفتوگوها باشند، ایالات متحده هم آماده خواهد بود.»
جیسون گرینبلات، کارگزار ویژه ترامپ در امور خاورمیانه مایک پنس را در این سفر همراهی خواهد کرد. گرینبلات از زمان به رسمیت شناخته شدن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل، با مقامهای فلسطینی دیدار و گفتوگو نکرده است.
محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین پیشاپیش اعلام کرده که بر خلاف قرار از قبل تعیینشده، با مایک پنس در جریان سفر او به خاورمیانه ملاقات نخواهد کرد.
"دیوار ندبه؛ بخشی از اسرائیل"
در این میان ایالات متحده اعلام کرده که قصد دارد دیوار ندبه، واقع در بخش شرقی اورشلیم را به عنوان بخشی جداییناپذیر از اسرائیل به رسمیت بشناسد. این در حالی است که دیوار ندبه، مانند دیگر بخشهای بخش قدیمی اورشلیم شرقی تحت نظارت و قیمومت پادشاهی اردن هاشمی قرار دارد.
دونالد ترامپ روز ششم دسامبر علیرغم تمامی هشدارهای بینالمللی اعلام کرد که اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت میشناسد و سفارتخانه آمریکا را از تلآویو به این شهر منتقل خواهد کرد.
تصمیم ترامپ انتقادها و اعتراضهای گستردهای در جهان به ویژه در کشورهای اسلامی به دنبال داشت. این اعتراضات به ویژه در مناطق فلسطینینشین با خشونت و خونریزی همراه بود.
تنها در روز جمعه (۱۵ دسامبر) چهار فلسطینی در جریان درگیریها با سربازان اسرائیلی و پلیس مرزی اسرائیل کشته و صدها تن نیز در جریان این اعتراضات زخمی شدند.
از زمان آغاز ناآرامیهای ناشی از تصمیم ترامپ تا کنون هشت فلسطینی جان خود را از دست دادهاند.
سفر مایک پنس به خاورمیانه سهشنبه (۱۹ دسامبر) آغاز میشود. او پس از توقفی کوتاه در مصر راهی اسرائیل خواهد شد و پس از آن نیز قرار است، برای دیدار و گفتوگو با مقامهای آلمانی وارد برلین شود.
روایتی تصویری از شهر پرماجرای اورشلیم در گذر تاریخ
اورشلیم (بیتالمقدس) از کهنترین شهرهای جهان است و از شهرهایی که بر سر آن جنگهای فراوانی در گذر تاریخ صورت گرفته است. یهودیان، مسیحیان و مسلمانان آن را شهری مقدس میدانند و مشاجره بر سر این شهر همچنان ادامه دارد.
عکس: picture-alliance/Zumapress/S. Qaq
اورشلیم (بیتالمقدس)، شهر داوود
آن گونه که در عهد عتیق روایت شده، داود، پادشاه قوم بنیاسرائیل اورشلیم را حدود یکهزار سال پیش از میلاد مسیح از دست یبوسیان (تیرهای از کنعانیان) آزاد ساخت. او اورشلیم را به مرکز حکمرانی و کانون دینی قلمرو خود بدل کرد. طبق روایت انجیل سلیمان، فرزند او، تلاشهای پدرش در راستای گسترش اورشلیم را ادامه داد و معبد مقدس یا هیکل سلیمان را که به معبد اول معروف است، در این شهر بنا کرد.
عکس: Imago/Leemage
بازگشت به اورشلیم در دوران کوروش کبیر
نبوکد نصر دوم (بخت نصر)، پادشاه بابل در سالهای ۵۹۷ و ۵۸۶ پیش از میلاد اورشلیم را تسخیر کرد و دست به نابودی معبد "هیکل سلیمان" در این شهر زد. او پس از فتح اورشلیم همچنین دستور حبس یهودیان را داد و بسیاری از آنان را آواره کرد. کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی، پس از آنکه بابل را به تصرف خود درآورد به یهودیان اجازه داد که به بیتالمقدس بازگردند، معبد اول را بازسازی کنند و همچنین کنیسه بسازند.
عکس: picture-alliance/Mary Evans Picture Library
اورشلیم در دوران روم و بیزانس
اورشلیم از سال ۶۳ پس از میلاد مسیح تحت سلطه روم باستان بود. یهودیان در این دوران دست به مقاومت در برابر امپراتوری روم زدند. در سال ۶۶ میلادی بود که جنگ بین یهودیان و رومیان آغاز شد. این جنگ که چهار سال طول کشید، با پیروزی رومیان و نابودی دوباره معابد اورشلیم پایان یافت. حکومتهای روم و بیزانس در مجموع حدود شش قرن بر اورشلیم حکم راندند.
عکس: Historical Picture Archive/COR
فتح اورشلیم به دست اعراب
اعراب در جریان گسترش دین اسلام موفق به فتح اورشلیم شدند. به دستور عمر، خلیفه مسلمانان بود که اورشلیم در سال ۶۳۷ میلادی محاصره و در نهایت تسخیر شد. در دوران سلطه مسلمانان بر اورشلیم جنگ قدرت میان حکمرانان حاکم بود و چهرههای گوناگونی که با هم دشمنی داشتند، زمام امور در این شهر را به دست گرفتند.
عکس: Selva/Leemage
جنگهای صلیبی
گسترش سلطه و قلمرو سلجوقیان از سال ۱۰۷۰ میلادی به بعد نگرانی پادشاهان قلمروهای مسیحی را برانگیخت و سبب شد که پاپ اوربان دوم، مسیحیان را به جنگ صلیبی فراخواند. مسیحیان در طی ۲۰۰ سال دست به پنج جنگ صلیبی زدند تا اورشلیم را فتح کنند. تلاشهای آنان گاه نتیجهبخش بود، اما در سال ۱۲۴۴ میلادی مسلمانان بار دیگر توانستند این شهر مقدس را به تصرف خود درآورند و بر آن حکم برانند.
عکس: picture-alliance/akg-images
عثمانیان و سلطه بریتانیا
عثمانیان پس از فتح عربستان و مصر اورشلیم را در سال ۱۵۳۵ میلادی به یکی از مراکز دستگاه اداری خود بدل کردند. این شهر در نخستین دهه پس از تصرف عثمانیان شاهد شکوفایی و رونقی اقتصادی بود. در سال ۱۹۱۷ و در پی فروپاشی امپراتوری عثمانی، قلمرو فلسطین و به این ترتیب اورشلیم تحت کنترل بریتانیا قرار گرفت.
عکس: Gemeinfrei
شهری دو پاره
بریتانیا پس از پایان جنگ جهانی دوم به حکمرانی خود بر فلسطین پایان داد. سازمان ملل متحد به تقسیم فلسطین رأی مثبت داد تا بازماندگان هولوکاست وطنی جدید بیابند. شماری از کشورهای عربی در پی این تصمیم علیه اسرائیل وارد جنگ شدند و بخشی از اورشلیم را به تصرف خود درآورند. تا سال ۱۹۶۷ اورشلیم به بخش غربی (اسرائیلی) و بخش شرقی (اردنی) تقسیم شده بود.
عکس: Gemeinfrei
تصرف اورشلیم توسط اسرائیل
اسرائیل در سال ۱۹۶۷ و در جریان جنگ شش روزه علیه مصر، اردن و سوریه موفق شد شبهجزیره سینا، نوار غزه، کرانه باختری رود اردن، بلندیهای جولان و اورشلیم شرقی را به تصرف خود درآورد. چتربازان اسرائیلی توانستد به بخش قدیمی اورشلیم رخنه کنند و برای نخستین بار از سال ۱۹۴۹ به این سو جلوی دیوار ندبه بایستند. اسرائیل به این ترتیب اداره بخش شرقی اورشلیم را برعهده گرفت.
اسرائیل از آن زمان به مسلمانان اجازه داده که به کوه زیتون، واقع در بخش شرقی اورشلیم برای زیارت بروند و از مسجد الاقصی بازدید و در آنجا عبادت کنند. مجموعه مسجد الاقصی اکنون در منطقهای قرار دارد که اداره آن را مسلمانان عهدهدار هستند و زیر نظر مفتی اورشلیم اداره میشود. مسجدالاقصی سومین زیارتگاه مهم مسلمانان پس از مسجدالحرام و مسجدالنبی در مکه و مدینه است.
عکس: Getty Images/AFP/A. Gharabli
وضعیت نامشخص
اورشلیم تا به امروز یکی از موانع میان اسرائیل و فلسطین در راه رسیدن به صلح است. اسرائیل در سال ۱۹۸۰ اعلام کرد که اورشلیم "پایتخت ابدی و تقسیمناپذیر" این کشوراست. پس از آنکه اردن در سال ۱۹۸۸ از حق مالکیت کرانه باختری و اورشلیم شرقی چشم پوشید، دولت فلسطین اعلام موجودیت کرد و بخش شرقی اورشلیم را پایتخت خود دانست. وضعیت حقوقی اورشلیم یکی از مهمترین موضوعات در مناقشه اسرائیل و فلسطینیان محسوب میشود.