اعدام در ۹۴ کشور دنیا قانونی است و ایالات متحده یکی از این کشورهاست. بنا بر آمار، ۹۰ درصد اعدام‌ها در جهان در شش کشور چین، ایران، پاکستان، سودان، عربستان و آمریکا صورت می‌گیرند.

چین بالاترین سرانه‌ی اعدام در جهان را دارد و کیفر جرایمی چون کیف‌ربایی در آن اعدام است. ایران از نظر آیین دادرسی، اعدام نوجوانان، اعدام در ملاءعام یا سنگسار متهم، کشوری یگانه است. اما مجازات اعدام در آمریکا، شکافی است در کانون‌ها و ارزش‌های دمکراسی جهانی. شکافی که این کشور پیشرفته و ثروتمند را به‌جای همدوشی با کانادا یا اروپا، در کنار ایران و چین قرار می‌دهد.

آخرین تلاش جهانی مدافعان حقوق بشر در مخالفت با مجازات اعدام در ۱۸ دسامبر سال ۲۰۰۷ صورت گرفت. در این روز، مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه‌ی منع جهانی مجازات اعدام را با ۱۴۴ رای موافق، ۵۴ رای مخالف و ۲۹ رای ممتنع به تصویب رساند. ایران، آمریکا و مصر به این قطعنامه رای منفی دادند.

سنت اعدام، هدیه‌ی اروپا به آمریکا

مجازات اعدام، فرهنگ و میراثی است که دولت‌های اروپایی در قرن ۱۷ میلادی به آمریکا دادند. دارزدن، مجازاتی فراگیر بود که در قبال جرایم علیه دولت، افراد و اموال اجرا می‌شد. یکی از سیاه‌ترین لکه‌های تاریخ آمریکا، اعدام سیاهان و بردگان به کوچکترین ظن یا بزه است.

به مرور زمان، شیوه‌ها و بسترهای اجرا و صدور حکم اعدام در آمریکا دگرگون شدند. در هشتمین اصلاحیه‌ی قانون اساسی فدرال، مجازات‌های خشن و غیرمعمول چون به صلیب کشیدن، آتش‌زدن یا لینج کردن لغو شدند. هزینه‌‌ی دادرسی‌های منجر به اعدام بالا رفتند و روند اداری صدور این حکم، پیچیده‌تر و طولانی‌تر شد. اما کیفر اعدام به قوت خود باقی ماند.

لغو و احیای پپاپی اعدام در آمریکا

جنبش‌های اجتماعی اوایل قرن بیستم و رواج بحث‌های نظری در بیهوده بودن اعدام، به لغو اعدام در برخی ایالت‌های آمریکا منجرشدند. این پیشرفت اما موقتی و ناکام بود. مثلا ایالت کلرادو در سال ۱۸۹۷، اعدام را لغو و در سال ۱۹۰۱ دوباره احیا کرد. لغو و احیای اعدام در ایالت کانزاس از سال ۱۹۰۷ تا ۱۹۹۴ به چهار مرتبه رسید. قابل تامل در این میان، همراهی افکار عمومی آمریکا با کیفر اعدام است. در حال حاضر تنها در ۱۳ ایالت از ۵۰ ایالت آمریکا، مجازات اعدام اعمال نمی‌شود. آخرین ایالت، نیوجرسی است که در سال ۲۰۰۷، پس از چهار دهه، اعدام را غیرقانونی اعلام کرد.

اعدام در انتظار چه جرمی است؟

مصداق جرایم مستوجب اعدام در ایالت‌ها و حوزه‌های قضایی آمریکا یکسان نیستند. رایج‌ترین مصادیق شامل قتل هنگام آدم‌‌ربایی، هواپیما ربایی، سرقت همراه با خشونت، زنای به عنف، سکس با کودکان یا ایجاد حریق عمدی هستند.

سن قانونی برای اعمال مجازات اعدام در آمریکا نیز در ایالت‌های مختلف متفاوت است. متهم ۱۴ ساله در ایالت آرکانزاس می‌تواند به شرط احراز جرم، اعدام شود اما این حد نصاب در ایالت ویرجینیا، پانزده سال است. با این همه، سن کیفری در بیشتر ایالت‌های امریکا ۱۸ سال تمام است.

شیوه‌های پنچ‌گانه‌ی اعدام

در آمریکا برای اعدام محکومین به مرگ، از پنج روش عمده استفاده می‌شود: جوخه‌ی آتش، طناب دار، صندلی الکتریکی، اتاق گاز و تزریق سم. در برخی ایالت‌ها از چند روش برای اعدام استفاده می‌شود و محکوم به مرگ، در انتخاب روش آزاد است.

در حال حاضر اکثر ایالت‌های آمریکا از روش اعدام با تزریق مواد سمی و مرگبار استفاده می‌کنند. مسئولان اجرایی عقیده دارند که این روش، سریع‌تر و راحت‌تر جان محکوم را می‌گیرد. ایالت نبراسکا تنها ایالتی است که در آن صرفا از صندلی الکتریکی برای مرگ محکوم استفاده می‌شود.

نویسنده: مهیندخت مصباح

تحریریه: بهرام محیی