کودکان در حال بازی فوتبال، یک مدرسه، یک بیمارستان و کانتینرهای مسکونی به جای چادر؛ فضای مناسبی برای پناهجویان. اینجا یکی از اردوگاه‌های پناهجویان سوری در غازیان‌تپه، استان هم‌مرز با سوریه است که صدراعظم آلمان قرار است بعداز ظهر روز شنبه (۲۳ آوریل/ ۴ اردیبهشت) از آن بازدید کند.

تصاویری که در جریان دیدار آنگلا مرکل از این "اردوگاه نمونه پناهجویان" به جهان مخابره خواهد شد باید در خدمت طرح دولت آلمان برای بازگرداندن پناهجویان سوری به ترکیه و توجیه‌گر و تسهیل‌کننده آن باشد.

صدراعظم آلمان با آن دسته از پناهجویان سوری که در مناطق فقیرنشین شهرهای ترکیه زندگی می‌کنند و با کار سیاه، نان بخورنمیری به دست می‌آورند، دیداری نخواهد داشت، با وجود آن که این گروه از پناهجویان سوری، بخش بزرگی از ۷/ ۲ میلیون نفری آوارگان سوری ساکن ترکیه را تشکیل می‌دهند.

از هر ۷ پناهجوی سوری، فقط یک نفر در اردوگاه‌های پناهجویان اقامت دارند و از ۲۶ اردوگاه پناهجویان که زیر پوشش سازمان کمک‌رسانی "آفاد" ترکیه قرار دارند، تنها ۶ اردوگاه به کانتینرهای مسکونی مجهز هستند. در بقیه اردوگاه‌ها، پناهجویان در چادرها به‌سر می‌برند.

علاوه بر این مرکل در سفرش به ترکیه از هر نوع تماس و دیداری که موجب رنجش رجب طیب اردوغان شود، صرف‌نظر کرده‌ است: از جمله ملاقات با روزنامه‌نگارانی که به "جاسوسی" و "حمایت از تروریسم" متهم شده‌اند. صدراعظم آلمان هم‌چنین در ارتباط با عملیات ادامه‌دار ارتش ترکیه در مناطق کردنشین این کشور نیز به‌طور قطع سخن "جنجالی و تحریک‌آمیز " بر زبان نخواهد آورد.

تردید در اجرای سفر بدون ویزای شهروندان ترکیه

به‌نظر می‌رسد آنگلا مرکل در سفر امروزش به ترکیه تلاش خواهد کرد که از هر اقدام و سخنی که موجب رنجش و عصبانیت دولت ترکیه و رئیس جمهور این کشور، رجب طیب اردوغان شود، خودداری کند. زیرا مسئله اصلی او پیشبرد موفقیت‌آمیز توافق‌نامه اتحادیه اروپا با ترکیه در مورد پناهجویان است.

بیشتر بخوانید: توافق اتحادیه اروپا و ترکیه برای مهار پناهجویی

براساس این توافق‌نامه که از ۲۰ ماه مارس به اجرا گذاشته شد مهاجران غیرقانونی از کشورهای اروپایی به ترکیه پس فرستاده می‌شوند. اتحادیه اروپا نیز پذیرفته است در برابر هر پناهجویی که به ترکیه بازگردانده می‌شود، یک پناهجوی سوری را که در اردوگاه‌های پناهجویان ثبت‌نام شده به یکی از کشورهای عضو این اتحادیه منتقل کند.

ترکیه در ازای توافق‌نامه بازگرداندن پناهجویان امتیازاتی مانند دریافت کمک مالی و تسهیلات برای سفر بدون ویزای شهروندان خود به کشورهای عضو اتحادیه اروپا را دریافت می‌کند. اما ظاهرا در مورد عملی‌شدن سفر بدون ویزای شهروندان ترکیه به اروپا تردید‌هایی وجود دارد. اردوغان تهدید کرده که اگر اتحادیه اروپا به این وعده خود عمل نکند، توافق‌نامه را لغو خواهد کرد.

این تردید از جمله در آلمان به‌طور فزاینده در حال افزایش است که آیا سفر بدون ویزای شهروندان ترک به این کشور می‌تواند در حال‌حاضر اقدامی درستی باشد. زیرا به علت درگیری شدید میان ارتش ترکیه و گروه پ‌ک‌ک در جنوب شرق این کشور، بسیاری از ساکنان این مناطق در حال فرار از جنگ هستند و می‌توانند با استفاده از امکان سفر بدون ویزا، خود را به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی برسانند.

در محافل سیاسی آلمان گفته می‌شود با آزاد شدن سفر بدون ویزای شهروندان ترکیه به اروپا، کردها با گذرنامه ترکیه و با بلیطی به ارزش ۶۰ تا ۱۰۰ یورو می‌توانند خود را به آلمان رسانده و در این کشور درخواست پناهندگی دهند. در این صورت توافق‌نامه اتحادیه اروپا با ترکیه اگر بتواند جلوی ورود یک گروه از پناهجویان به اروپا را بگیرد، راه ورود گروه دیگری از پناهجویان به این قاره را باز می‌کند.

اختلاف نظر میان اتحادیه اروپا و ترکیه

برای اجرای سفر بدون ویزای شهروندان ترکیه به اروپا دولت ترکیه باید فهرستی متشکل از ۷۰ خواسته اتحادیه اروپا را برآورده سازد. در حال‌حاضر میان اتحادیه اروپا و ترکیه در مورد میزان تعهد عملی ترکیه به این خواسته‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد.

بیشتر بخوانید: تردیدها و مشکلات توافق اروپا و ترکیه بر سر پناهجویان

ترکیه معتقد است که به‌وظایف خود در چارچوب توافق‌نامه عمل می‌کند و آنکارا مسئول کندی عملیات بازگردندان پناهجویان از یونان به ترکیه نیست. به نظر دولت آنکارا مقصر کندی این عملیات، اتحادیه اروپاست، زیرا نیروی انسانی کافی در اختیار یونان قرار نمی‌دهد تا به درخواست‌های پناهجویان موجود در این کشور به‌سرعت رسیدگی شود.

علاوه بر این ترکیه در حال احداث اردوگاه‌های مجهز به کانتینرهای مسکونی است تا پناهجویان بازگشته از یونان و نیز پناهجویان سوری را در آن آنها جای دهد.

در هرحال صدرآعظم آلمان امید خود را به اجرای توافق‌نامه اروپا با ترکیه هنوز از دست نداده است. بنابراین او در تکیه به تامین شش میلیارد یورور کمک قول‌داده شده تاکید خواهد کرد تا این پول در اردوگاه‌های پناهجویان صرف شود.

مرکل هم‌چنین در این سفر توضیح خواهد داد که دولت آلمان با نگرانی روند محدودسازی آزادی عقیده و مطبوعات در ترکیه را زیر نظر دارد و نیز بر این خواسته تاکید خواهد کرد که طرف‌های درگیر در منطقه کردنشین ترکیه باید راه‌حلی صلح‌آمیز برای این درگیری پیدا کنند.