یکی از ابزارهایی که طرفداران دو آتشه فوتبال برای تشویق تیم‌های محبوب‌شان در ورزشگاه از آن بهره می‌برند، موسیقی است؛ از شیپور و طبل و سنچ گرفته تا خواندن دسته‌جمعی ترانه‌هایی که گاها می‌توانند لرزه به تن تیم حریف و هوادارانش بیاندازند.

رواج فرهنگ خواندن سرود و ترانه در ورزشگاه‌ها را باید به پای اتفاقی نامیمون نوشت که در سال ۱۹۶۳ رخ داد. در آن سال یک اشکال فنی موجب شد تا سیستم صوتی ورزشگاه "آنفیلد رود"، خانه تیم فوتبال لیورپول، از کار بیفتد.

هزاران تماشاگر حاضر در ورزشگاه اجازه ندادند که این رخداد اوقاتشان را تلخ کند و به جای آنکه سکوت ورزشگاه را در خود بگیرد، تماشاگران دست به کار شده و خود نقش سیستم صوتی را ایفا کردند. آنها یکصدا با همراهی طبل و شیپور ترانه " You'll Never Walk Alone" را خواندند.

امروزه این ترانه به یکی از محبوبترین و شناخته‌شده‌ترین ترانه‌های فوتبالی تبدیل شده است.

با گذشت بیش از ۵۰ سال از آن رخداد، خواندن ترانه در ورزشگاه دیگر یک رسم جا افتاده به شمار می‌رود و در هر کجای جهان تمام و کمال از سوی هواداران اجرا می‌شود.

تیم‌های ملی مظلوم‌تر از تیم‌های باشگاهی

خواندن دسته‌جمعی نه تنها قوت قلبی برای بازیکنان تیم مورد علاقه است بلکه نوعی احساس تعلق به یکدیگر نیز ایجاد می‌کند؛ به خصوص اگر همانند جام ملت‌های اروپا، بازی‌ها در سطح ملی برگزار شوند.

به گفته کریستیان بروم‌برگ، مردم‌شناس فرانسوی که در زمینه ترانه‌های هواداران تحقیق می‌کند، تیم‌های باشگاهی محلی از حمایت طرفداران پروپاقرص مشخصی برخوردار هستند که با تشکیل کلوب‌های ویژه با یکدیگر در ارتباطند. اعضای این کلوب‌ها ترانه‌‌هایی را در حمایت از تیم محبوب‌شان مشخص کرده‌اند که همگی هم آنها را از حفظ هستند.

در مقابل وضعیت برای تیم‌های ملی متفاوت است، زیرا که به گفته بروم‌برگ در سطح ملی هواداران بسیار متنوع‌‌اند؛ برای نمونه تنها ترانه‌ای که هواداران تیم ملی فوتبال فرانسه می‌توانند یکصدا در کنار یکدیگر بخوانند، سرود ملی این کشور است. انگلیسی‌ها و ایرلندی‌ها در زمینه آواز‌خوانی در ورزشگاه به همگام بازی‌های ملی از توانایی بیشتری برخوردارند.

هواداران ایتالیایی‌برعکس ترجیح می‌دهند به جای آواز از رنگ استفاده کنند و پرچم کشورشان را به اهتزاز درآورند.

به گفته بروم‌برگ فرانسوی‌ها در عوض در رجزخوانی بسیار توانمند هستند؛ رجز‌هایی که چندان مؤدبانه هم نیستند.

"داروی شفابخش"

گئورگ برونر، رئیس بخش موسیقی در مدرسه علوم پرورشی شهر فرایبورگ‌، تحقیقات گسترده‌ای در زمینه رفتار هواداران در موقعیت‌های مختلف بازی در سطح مسابقات بوندس‌لیگا داشته است.

نتیجه این تحقیقات نشان داده‌اند: زمانی که تیم مورد علاقه از حریف عقب است یا بازی همچنان مساوی است، هواداران به کف زدن، داد زدن و سوت زدن تمایل دارند. تازه وقتی که تیم محبوب گلی را درون دروازه حریف می‌کارد یا بازی اندک‌اندک رو به اتمام است، هواداران شروع به آوازخوانی می‌کنند.

برونر می‌گوید: «هواداران می‌خواهند با این کار تأثیر مثبتی روی تیم‌شان داشته باشند، برای همین هم می‌توان به آوازخوانی آنها به چشم یک داروی شفابخش نگاه کرد.»

در دهه ۸۰ میلادی ارنست کلوزن، محقق ترانه‌های مردمی، به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش رفت که چرا مردم در ورزشگاه‌ها آواز می‌خوانند؟

او به این نتیجه رسیده که آوازخواندن مثل در اختیار داشتن قدرتی برتر می‌ماند. به هنگام اجرای رسم آوازخوانی، هوادار متعصب از روزمرگی فاصله می‌گیرد. نوشیدن الکل، به تن کردن پیراهن تیم محبوب یا انداختن شال باشگاه مورد علاقه به روی دوش دست به دست هم می‌دهند تا هوادار در نقشی متفاوت از نقش معمولش فرو برود.

به این موارد باید یک نکته دیگر را نیز اضافه کرد و آن هم قدرت جمع است. بر خلاف زندگی روزمره هوادار تنها نیست، بلکه در میان انبوهی از دیگرانی قرار گرفته که آنها نیز مثل او هستند.

ترغیب‌کننده یا استرس‌زا؟

به گفته گئورگ برونر آهنگ‌های پرطرفدار استادیومی یک دستور ساخت ساده دارند: گرفتن یک ملودی آشنا و گذاشتن متنی جدید روی این ملودی.

ترانه Yellow Submarine متعلق به گروه پرآوازه "بیتلز" نمونه‌ای خوب برای این منظور است. طرفداران سه تیم باشگاهی بایرن مونیخ، وولفسبورگ و ماینز ۰۵ با تغییر متن این ترانه، از آن آهنگی برای بالا بردن روحیه بازیکنان محبوبشان ساخته‌اند.

اما یک پرسش اساسی:
آیا سرودها یا ترانه‌هایی که طرفداران در ورزشگاه‌ها می‌خوانند واقعا روی تیم خودی تأثیرگذار است؟

برند اشتراوس، روانشناس ورزشی که روی این موضوع تحقیق و مقاله‌ای را با این عنوان منتشر کرده است: "زمانی که هواداران تیم‌شان را به سوی شکست تشویق می‌کنند."

او می‌گوید: «این باور عمومی وجود دارد که آوازخواندن تیم را به سوی پیروزی سوق می‌دهد، اما این باور متأسفانه صحت ندارد.»

به گفته اشتراوس وضعیت روانی بازیکن نقشی بسیار تعیین‌کننده ایفا می‌کند و اینکه آیا بازیکن جو حاکم در ورزشگاه را ترغیب‌کننده یا استرس‌زا و سرکوبگر می‌یابد.

چنانچه فشار روانی روی بازیکن افزایش یابد، حمایت تماشاگران به ضد خود تبدیل شده و عاملی برای ناکامی وی می‌شود.

اشتراوس برای تشریح این موضوع از بازی نیمه‌نهایی جام جهانی ۲۰۱۴ میان برزیل و آلمان یاد می‌کند؛ یک بازی به‌یادماندنی که با شکست ۷ بر ۱ تیم ملی برزیل پایان یافت. برزیل به رغم آنکه در خانه خود بازی می‌کرد و از حمایت هزاران تماشاگر برخوردار بود، در نهایت شکست سختی از آلمان خورد.

اشتراوس می‌گوید: «در جام جهانی ۲۰۰۶ (که در آلمان برگزار شد) ما به خوبی توانستیم عکس این موضوع را شاهد باشیم. فشار روانی روی بازیکنان تیم ملی آلمان در کشور خودشان بسیار بالا بود.»

او ادامه می‌دهد که در این شرایط تیم ملی فوتبال آلمان موفق شد تا این فشار را به عاملی مثبت و انگیزه‌بخش تبدیل کند.

البته این موفقیت را به گفته اشتراوس باید به پای هانس دیتر هرمان نوشت؛ روانشناس تیم ملی که از سال ۲۰۰۴ با تیم همراه است. او به خوبی از انتظار بالای تماشاگران آلمانی از تیم باخبر است و برای همین نیز بازیکنان را از نظر ذهنی به خوبی برای رویایی با این انتظار و تبدیل آن از عاملی برای فشار روانی به عاملی انگیزه‌بخش آماده می‌کند.

اما یک هوادار خوب برای حمایت درست از تیم مورد علاقه‌اش چه رفتاری را باید در ورزشگاه در پیش گیرد؟

برند اشتراوس تأکید می‌کند که هواداران به هیچ عنوان نباید از آوازخوانی دست بکشند. به گفته او هوادار به هنگام حضور در ورزشگاه بسیار نسبت به پیروزی تیم خودی خوش‌بین است و حتی شاید انتظارات غیرمنطقی و به دور از واقعیت هم از تیم خود داشته باشد. اما در نهایت همین خو‌ش‌بینی و سرخوشی است که موجب می‌شود تیم خودی با تمام توان به سوی دروازه حریف یورش ببرد.