عمرو موسی، دبیرکل اتحادیه عرب، بامداد روز پنجشنبه (۱۱ مارس /۲۰ اسفند) پس از دیدار با نمایندگان کشورهای عربی در قاهره، انصراف قطعی محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین را از شرکت در مذاکرات غیرمستقیم با اسرائيل اعلام کرد. وی گفت که محمود عباس این تصمیم را در یک تماس تلفنی با وی مطرح کرده و به اطلاع جو بایدن، معاون باراک اوباما، نیز رسانده‌است.

کارشکنی در سفر جو بایدن

محمود عباس، این تصمیم را در اعتراض به صدور مجوز ساختمان برای ۱۶۰۰ آپارتمان در شرق اورشلیم اتخاذ کرده است. الیاهو یشای، وزیر کشور اسرائيل روز سه‌شنبه (۹ مارس / ۱۸ اسفند) مجوز ساخت ۱۶۰۰ آپارتمان را صادر کرد. وی در حزب دست‌راستی افراطی شأث عضویت دارد که مخالف شدید روند صلح است.

مجوز ساخت آپارتمان‌های جدید، درست در روزهائی صادر شد که جو بایدن، معاون باراک اوباما رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، در منطقه به سر می‌برد و می‌کوشید از طریق گفت‌وگو با رهبران اسرائيل و فلسطین، زمینه‌های آغاز مذاکرات غیر مستقیم میان دو طرف را فراهم سازد.

جو بایدن پس از دیدار با بنیامین نتان‌یاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نسبت به از سرگیری مذاکرات مستقیم ابراز امیدواری کرده بود. اما پس از انتشار خبر صدور مجوز برای آپارتمان‌های جدید، دولت اسرائيل را به شدت مورد انتقاد قرار داد. کاخ سفید واشنگتن، اقدام تازه ‌اسرائيل و همزمانی آن با سفر بایدن را «دفن کننده اعتماد متقابل» نامید.

موقعیت ویژه شرق اورشلیم

دولت اسرائيل در ماه نوامبر ۲۰۰۹ اعلام کرد که با هدف پیشبرد مذاکرات صلح، برنامه گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین در کرانه باختری رود اردن را به مدت ده ماه متوقف می‌کند. این تصمیم اما شرق اورشلیم را در بر نمی‌گرفت.

اورشلیم شرقی تا قبل از جنگ ۶ روزه اعراب و اسرائيل در سال ۱۹۶۷ متعلق به اردن بود و در جریان این جنگ به اشغال اسرائيل درآمد. فلسطینی‌ها این منطقه را پایتخت کشور مستقلی می‌دانند که وعده تشکیل‌اش به آنان داده شده است.

اعتراض‌های جهانی

صدور مجوز ساختمان برای آپارتمان‌های جدید در شرق اورشلیم، علاوه بر آمریکا، اعتراض اتحادیه اروپا و حتی موتلفین نتان‌یاهو در دولت را هم برانگیخت. عمرو موسی، دبیرکل اتحادیه عرب، مذاکره با اسرائيل را در شرایط فعلی «بی‌فایده» خواند.

وزیر کشاورزی اسرائيل از حزب کار تهدید کرد که حزب وی به ائتلاف خود با نخست‌وزیر محافظه‌کار (نتان یاهو) پایان خواهد داد. وی گفت: «صدور مجوز آپارتمان‌های جدید اشتباه بزرگی بود که نتان یاهو باید بهای آن را بپردازد.»

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز گفت:«این اقدام کاملا آشکار ساخت که اسرائيل خواهان صلح نیست.»

امیدهائی که احتمالا به باد رفت

گروه چهارگانه صلح خاورمیانه، مرکب از سازمان ملل متحد، آمریکا، اتحادیه اروپا و روسیه، قرار بود به زودی برای سرعت بخشیدن به روند صلح خاورمیانه کنفرانس ویژه‌ای در مسکو برپا کنند. جورج میچل، نماینده ویژه اوباما در خاورمیانه، نیز قرار بود پس از جو بایدن به اسرائيل و فلسطین سفر کند. اکنون این شانس‌ها با خطر روبرو شده است.

وزیر کشور اسرائيل، در واکنش به انتقادهای آمریکا، اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و حزب کار اسرائيل، ادعا کرد که صدور مجوز ساختمان هیچ ربطی به سفر جو بایدن ندارد. اما ناظران معتقدند که این اقدام به عمد برای ایجاد اخلال در روند صلح صورت گرفته است.

دست راستی‌های اسرائيل، از ماه نوامبر گذشته، پس از صدور فرمان متوقف ساختن توسعه شهرک‌های یهودی نشین کرانه باختری، نتان یاهو، نخست‌وزیر اسرائيل را به شدت زیر فشار قرار داده‌اند تا این فرمان را لغو کند.

در سال‌های گذشته، هرگاه تلاش‌های صلح خاورمیانه در آستانه موفقیت قرار گرفته، از یک سو دست راستی‌های اسرائيل و از سوی دیگر گروه‌‌های خشونت‌طلب فلسطینی در مسیر آن اخلال کرده‌اند.

جواد طالعی

تحریریه: کیواندخت قهاری