آژانس: ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران ۲۳ برابر حد مجاز است
۱۴۰۲ خرداد ۱۰, چهارشنبه
گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی می‌گوید ایران در ماه‌های اخیر به طور قابل‌توجهی ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده است. با این حال آژانس مسئله آثار ذرات اورانیوم در دو سایت هسته‌ای را با ایران حل و فصل کرده است.
مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وینعکس: Lisa Leutner/AP/picture alliance
تبلیغات
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش محرمانه خود در مورد فعالیت هسته‌ای ایران گفته است که جمهوری اسلامی ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را در طول ماه‌های گذشته به طور چشمگیری افزایش داده است و بدین گونه همچنان به تنش‌های هسته‌ای ادامه می‌دهد.
گزارش محرمانه آژانس روز چهارشنبه ۳۱ مه به رؤیت خبرگزاری فرانسه رسیده است.
این خبرگزاری به نقل از گزارش می‌نویسد که آژانس می‌گوید پیشرفت‌هایی هم در همکاری با ایران حاصل شده و به همین دلیل تصمیم گرفته است پرونده آثار اورانیوم یافت‌شده در یکی از سه سایت اعلام‌نشده ایران را ببندد. این مسئله‌ای بود که رابطه میان ایران و آژانس بین‌المللی را طی سال‌های گذشته مسموم کرده بود.
این گزارش چند روز پیش از نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به منظور بررسی پیشرفت در رسیدگی به نگرانی‌های باقی‌مانده آژانس بین المللی تدوین شده است.
این نهاد ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای بین‌المللی در گزارش خود اعلام کرده است که ذخایر تخمینی اورانیوم غنی‌شده ایران به بیش از ۲۳ برابر حد تعیین شده در توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و قدرت‌های جهانی رسیده است.
گزارش محرمانه می‌گوید در بررسی آخرین وضعیت (۱۳ مه) کل ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران ۴۷۴۴.۵ کیلوگرم تخمین زده شده است.
آخرین برآورد آژانس در ماه فوریه ذخایر اورانیوم ایران را حدود ۳۷۶۰ کیلوگرم نشان می‌داد. از این مقدار، ۸۷.۵ کیلوگرم تا ۶۰درصد خلوص غنی شده بود. بر اساس توافق‌نامه برجام، حد مجاز ۲۰۲.۸ کیلوگرم است.
در حالی که مدیر کل آژانس هشدار داده است که ایران اکنون اورانیوم کافی برای تولید "چند" بمب را در اختیار دارد، به احتمال بسیار ماه‌های بیشتری برای ساخت یک سلاح و کوچک‌سازی آن برای قرار دادن روی کلاهک موشک نیاز است.
در گزارش همچنین آمده است که ایران به غنی‌سازی اورانیوم خود تا سطوح بالاتر از حد ۳.۶۷درصد مندرج در توافق برجام ادامه می‌دهد.
در حال حاضر تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ایران، که با خروج یکجانبه آمریکا در سال ۲۰۱۸ به بن‌بست خورد، متوقف شده است.
ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۲۰درصد اکنون ۴۷۰.۹ کیلوگرم تخمین زده می‌شود که افزایش ۳۶.۲ کیلوگرمی از آخرین گزارش در فوریه به بعد را نشان می‌دهد. این در حالی است که میزان اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰درصد به ۱۱۴.۱ کیلوگرم رسیده که افزایش ۲۶.۶ کیلوگرمی در طول سه ماه گذشته را نشان می‌دهد.
تولید سلاح اتمی به غنی‌سازی در سطح ۹۰درصد نیاز دارد.
هم‌زمان، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی جداگانه اعلام کرده که پس از دریافت یک "توضیح محتمل" از سوی ایران، تصمیم گرفته است پرونده مربوط به یافتن ذرات رادیواکتیو هسته‌ای در یک سایت اعلام‌نشده را ببندد.
بازرسان آژانس گفته‌اند دیگر در مورد ذرات اورانیوم غنی‌شده تا ۸۳.۷درصد در تأسیسات زیرزمینی فردو فعلا سئوالی ندارند.
ایران پیش از این استدلال کرده بود که این ذرات محصول جانبی غنی‌سازی کنونی است، زیرا ذرات می‌توانند در نوسانات خود به سطوح غنی‌تری برسند.
این گزارش در مورد سایت "مریوان" در نزدیکی شهر آباده نیز می‌گوید که آژانس فعلا "سئوال دیگری ندارد و موضوع در این مرحله دیگر مطرح نیست".
در گذشته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از کشف آثاری از مواد رادیواکتیو در سه سایت اعلام‌نشده ایران گزارش داده بود و همین امر در تلاش‌ها برای احیای توافق‌نامه برجام اخلال ایجاد کرد.
سایت هسته‌ای مریوان در نزدیکی شهر آباده واقع در استان فارس (حدود ۵۲۵ کیلومتری جنوب تهران) اولین سایتی است که بر اساس برنامه کاری مورد توافق ایران و آژانس در ماه مارس سال جاری مورد توجه قرار گرفت. دو سایت اعلام‌نشده دیگر ورامین و تورقوزآباد هستند.
به گزارش آسوشیتدپرس، تحلیلگران بارها مریوان را با برنامه هسته‌ای نظامی مخفی ایران مرتبط دانسته و ایران را به انجام آزمایش‌های انفجاری قوی در آنجا در اوایل دهه ۲۰۰۰ متهم کرده بودند.
در گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که چهارشنبه مشاهده شده، همچنین به این موضوع اشاره شده که "ایران آزمایش‌های انفجاری با سپر محافظ برای آماده‌سازی برای استفاده از آشکارسازهای نوترونی و مواد هسته‌ای" در سایت انجام داده است.
تهران همواره هرگونه تلاش برای توسعه قابلیت تسلیحات هسته‌ای را رد کرده و تاکید می‌کند که فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی کاملاً صلح‌آمیز است.
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
