آیا برای حل بحران سوریه "آخرین حربه دیپلماتیک" لازم است؟
۱۳۹۵ آبان ۵, چهارشنبه
منتقدان میگویند شورای امنیت سازمان ملل از یافتن راه حل بحران سوریه ناتوان بوده است. ابزار دیگری که آخرین امکان دیپلماتیک در سطح جهانی خوانده میشود، نشست اضطراری ویژه است. آیا این آخرین راه است؟
تبلیغات
"نشست اضطراری ویژه" مجمع عمومی سازمان ملل (Special Emergency Session) به معنای اعلام عمومی ورشکستگی شورای امنیت سازمان ملل است؛ شورایی که یکی از وظایف مهم آن حل پیچیدهترین معضلات سیاسی است.
در روز سوم نوامبر ۱۹۵۰ مجمع عمومی سازمان ملل ابزاری به نام "نشست اضطراری ویژه" را در نظر گرفت تا اگر شورای امنیت از تأمین صلح و امنیت و حفظ جان انسانها عاجز ماند، تلاشهای دیپلماتیک برای خروج از بحران به بنبست نرسند.
از نظر سیمون آدامز، کارشناس حقوق ملل، بار دیگر زمان استفاده از این ابزار فرا رسیده است. به اعتقاد او، "جهان سرخورده" خطاب به شورای امنیت میگوید: «شما، اعضای شورای امنیت سازمان ملل، پنج سال و نیم فرصت داشتید وظیفه خود را انجام دهید. شما از پس کار برنیامدید. حال یا عمل کنید یا کنار روید که دیگران عمل کنند».
لزوم موافقت نیمی از اعضای سازمان ملل
از نظر حقوقی، نیمی از ۱۹۳ عضو سازمان ملل باید با تشکیل جلسه اضطراری ویژه موافق باشند. دو سوم از اعضا هم باید با قطعنامهی نهایی که "اتحاد برای صلح" نامیده میشود، موافقت کنند.
تشکیل چنین جلسهای با موضوع بحران سوریه فعلا دور از انتظار به نظر میرسد، اما استفان دیون، وزیر خارجه کانادا، هفته گذشته از جامعه جهانی خواست تقاضا کنند نشست اضطراری ویژه تشکیل شود.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل، هم با لحنی ملتمسانه گفت: «آیا از تحولات روانداو و سربرنیتسا درس نگرفتیم؟»
سیمون آدامز، کارشناس حقوق ملل، هنوز امیدوار است. او در عین حال درخواست کشورها به نشست اضطراری ویژه را "رأی قاطع عدم اعتماد به شورای امنیت سازمان ملل" ارزیابی میکند: «پیام تشکیل جلسه: در حالی که انسانها میمیرند، شما به وظایف خود عمل نمیکنید. سوریها نمیتوانند شش ماه دیگر صبر کنند. ممکن است تا کریسمس اثری از شرق حلب باقی نمانده باشد».
تلاش روسیه برای جلوگیری از تشکیل نشست اضطراری
۷۱ کشور پنجشنبه گذشته (۲۰ اکتبر) خواهان تشکیل مجمع غیررسمی عمومی سازمان ملل با موضوع سوریه شده بودند.
آنگونه که آدامز میگوید، مسکو بلافاصله به این درخواستها واکنش نشان داده است. دیپلماتهای این کشور در سراسر جهان تلاش میکنند از تشکیل نشست اضطراری ویژه و رأی به ورشکستگی شورای امنیت پیشگیری کنند؛ شورایی که اتفاقا این ماه روسیه ریاست آن را بر عهده دارد.
سیمون آدامز، کارشناس حقوق ملل تصریح میکنند: «روسها به شدت نگران هستند. به ندرت پیش میآید که نگران باشند. من میدانم که آنها در حال حاضر همه جا، از جمله در برلین، تلاش میکنند دولتها را از چنین اقدامی منصرف کنند».
این "تلاشها" تا کنون نتیجهبخش بودهاند.
مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ ۷۱ ساله خود تا کنون ۱۰ بار "نشست اضطراری ویژه" تشکیل داده است؛ از جمله در "بحران سوئز" در سال ۱۹۵۶، حمله اتحاد جماهیر شوروی (سابق) به افغانستان در سال ۱۹۷۹ یا در بحران اسرائیل و فلسطینیان.
حال به اعتقاد کارشناسانی چون سیمون آدامز، زمان آن رسیده که از این ابزار برای حل بحران سوریه و به طور مشخص حلب استفاده شود.
گزارش تصویری از سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
بمباران حلب کماکان ادامه دارد. حمله به بیمارستانها اوج ویرانگری را به نمایش میگذارد. صدها هزار نفر از کمبود آب و مایحتاج روزانه در رنج هستند. نگاهی به ویرانههای حلب.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلان شهر حلب
شهر حلب با بمبارانهای وسیع رو به ویرانی کامل است.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلان شهر حلب
به گفته یک شاهد عینی حلب در پی بمبارانها در لرزشی دائمی قرار دارد.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلان شهر حلب
نیروهای دولت مرکزی پس از بمبارانها حمله زمینی همهجانبهای را به مواضع مخالفان تدارک میبینند.
عکس: Reuters/S. Kitaz
سایه مرگ و ویرانی بر کلان شهر حلب
رژیم سوریه با بمباران وسیع شرق حلب خود را برای حملهی زمینی وسیعی به نیروهای مخالف در این منطقه آماده میکند.
عکس: picture-alliance/dpa/Syrian Civil Defense White Helmets
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
گروه ناظران حقوق بشر سوریه که مرکز آن در بریتانیاست، اعلام کرده که رژیم سوریه بیش از ۳۰ بار به مواضع مخالفان دولت در شرق حلب حمله هوایی کرده است.
عکس: picture-alliance/AA/I. Ebu Leys
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
یک شاهد عینی اوضاع حلب را بسیار وخیم گزارش کرده است. گفته میشود این شهر به خاطر حملات هوایی در لرزشی دائمی قرار گرفته است.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
شورشیان در شبکههای مجازی شعارهایی میدهند چون: «به ما تیراندازی کنید؛ ما را گرسنگی دهید. هر کاری که میخواهید بکنید، اما ما اینجا میمانیم.»
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
گروه ناظران حقوق بشر سوریه همچنین اعلام کرده که رژیم سوریه در جریان بمباران مواضع شورشیان در شرق حلب از بمبهای بشکهای استفاده کرده است. روسیه نیز در بمباران مواضع شورشیان به نیروی هوایی سوریه کمک میکند.
عکس: Picture-Alliance/dpa/Syrian Civil Defense White Helmets
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
در پی بمبارانهای هوایی در منطقه فردوس ۱۰ غیرنظامی کشته و افراد بسیاری زخمی شدند. گروههای امدادگر کشتگان و زخمیها را از زیر آوار بیرون میآورند. یک خبرنگار خبرگزاری فرانسه گزارش داد که در پی این حملات دو مرکز گروه کمکرسانی کلاه سفیدها، برنده جایزه نوبل آلترناتیو، نیز تخریب شدهاند.
عکس: Getty Images/AFP/K. Al-Masri
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
گروه امدادرسانی کلاهسفیدها که خود را به طور رسمی "گروه دفاع از شهروندی سوری" مینامد به غیرنظامیانی که در جنگ سوریه آسیب دیدهاند کمک میکند. این گروه که حدود سه هزار نفر در آن به طور داوطلبانه فعالیت میکنند هرجا که بمباران میشود به سرعت خود را برای کمکرسانی به محل میرسانند تا مردم را از زیر آوار بیرون بکشند، آتشسوزیها را مهار و زخمیان را مداوا کنند.
عکس: Getty Images/AFP/T. Mohammed
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
دولت مرکزی سوریه قبل از آغاز حمله اعلام کرد که در نظر دارد قسمت شرقی حلب را تسخیر کند. ارتش سوریه در رسانههای دولتی از مردم این منطقه خواست از رفتن به مناطق "گروههای تروریستی" خودداری کنند.
عکس: Getty Images/AFP/T. Mohammed
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
دولت سوریه اعلام کرده که شهروندان شرق حلب در صورتی که خود را به مناطق غربی برسانند مورد تعقیب قرار نمیگیرند و از آنها بازجویی نمیشود.
عکس: Reuters/A.Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
استفان دی میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، معترض است که حلب بار دیگر مورد حمله قرار گرفته و تمام جناحهای درگیر به سلاح متوسل شدهاند. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، اعلام کرد که او به نسبت روز گذشته ناامیدتر شده است.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
با ادامه حملات هوایی روسیه و رژیم بشار اسد در حلب، آمریکا روسیه را تهدید کرد که مذاکرات صلح سوریه را ترک خواهد کرد. صدراعظم آلمان نیز حملات اسد و روسیه به شهر حلب را "بربرمنشانه" خواند.
عکس: Getty Images/AFP/A. Alhalbi
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
شهر حلب همچنان زیر بمبارانهای دهشتناک ارتش سوریه و نیروی هوایی روسیه قرار دارد و روسیه نیز تصریح کرده که به این حملات ادامه خواهد داد.
عکس: Getty Images/AFP/A. Alhalbi
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
جان کری، وزیر خارجه آمریکا، روز پنجشنبه ۲۹ سپتامبر (۸ مهر) در نیویورک روسیه را تهدید کرد که در صورت ادامه این حملات به مذاکرات برای برقراری آتشبس در سوریه پایان خواهد داد.وزیر خارجه آمریکا تصریح کرد که مذاکرات سوریه در آستانه توقف و به نوعی شکست است.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
تجهیز نظامی بیشتر شورشیان متحد با آمریکا یکی از راههایی است که هماکنون در آمریکا در حال بررسی است اما اوباما چندان با آن موافق نیست و همچنان حمله نظامی علیه ارتش سوریه و حضور بیشتر نیروهای نظامی آمریکا در سوریه را رد میکند. بنابراین واقعا معلوم نیست که آیا آمریکا گزینه دیگری در اختیار دارد یا نه.
عکس: picture alliance/ZUMAPRESS/B. Ayoubi
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
حدود یک و نیم هفته پیش آتشبس توافقشده میان روسیه و آمریکا در سوریه شکست خورد و پس از آن حملات به خصوص در شهر حلب شدت بیشتری یافت. یک کاروان کمکهای انساندوستانه سازمان ملل نیز هدف حملات هوایی قرار گرفت.
عکس: picture alliance /abaca/M. Sultan
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
آمریکا روسیه و رژیم بشار اسد را مسئول این حملات میداند و آنها را متهم به کشتار غیرنظامیان میکند. روسیه این اتهام را رد کرده است. با این حال در حمله بزرگ ارتش سوریه به حلب پس از آتشبس، روسیه بزرگترین حامی اسد بود.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، به خبرگزاریها گفته است که نقش آمریکا در سوریه را تنها میتوان با واژه "حمایت از تروریسم" توصیف کرد. در مقابل سامانتا پاور، نماینده آمریکا در سازمان ملل، نیز گفته است که رفتار روسیه در سوریه "هدیهای برای گروه تروریستی دولت اسلامی است" که از هرج و مرج ناشی از جنگ داخلی سود میبرد.
عکس: GettyImages/AFP/A. Alhalbi
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
رئیس سازمان "پزشکان بدون مرز" تاکید کرد که حملات بیوقفه سبب شدهاند که انتقال مجروحان به مراکز پزشکی ناممکن شود و اجساد در خیابانها باقی بمانند. او گفت همه کشورهای سازمان ملل متحد که در ائتلاف جنگی در سوریه هستند، در حمایت نکردن از مراکز پزشکی و غیرنظامی این کشور مسئولاند.
عکس: picture-alliance/abaca/J. Al Rifai
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
خانم جوآن لیو، گفت شورای امنیت سازمان ملل متحد در ماه مه طی قطعنامهای که همه اعضا به آن رای مثبت دادند، تصویب کرد که مراکز پزشکی و غیرنظامی در مناطق جنگی باید از آسیب حملات مصون بمانند، اما برخی کشورها به این مصوبه پایبند نیستند.
عکس: picture-alliance/dpa/Syrian Civil Defense White Helmets
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
به گفته پسکوف حملات هوایی روسیه برای حمایت از اقدامات "ضد تروریستی" ارتش این کشور ادامه خواهد یافت. روسیه همچنین از آمریکا انتقاد میکند که به وعدهاش در جهت تمییز میان نیروهای میانهروی مخالف دولت و "تروریستها" عمل نکرده است.
عکس: Reuters/A. Ismail
سایه مرگ و ویرانی بر کلانشهر حلب
محلههای شرقی حلب زیر شدیدترین حملات هوایی روسیه از زمان آغاز جنگ قرار گرفتند. ارتش سوریه نیز با شدتی بیسابقه این محلات را به گلوله توپ بسته است. دیدبان حقوق بشر، که مخالف دولت سوریه است و مقر آن در لندن قرار دارد، میگوید که از زمان اعلام حملات جدید علیه حلب، بیش از ۱۵۵ نفر از غیرنظامیان کشته شدهاند.