آیا تاکسی‌های هیبریدی دردی از آلودگی هوای تهران دوا می‌کنند؟
۱۳۹۵ دی ۲۸, سه‌شنبه
بعدازظهر روز سه‌شنبه (۱۷ ژانویه/ ۲۸ دی) همزمان با "هفته هوای پاک"، منطقه ۱۲ شهر تهران میزبان مراسم رونمایی از ناوگان حمل‌ونقل پاک شهری بود؛ طرحی که هدفش تبدیل این منطقه به عنوان "منطقه پاک" تا سال ۱۴۰۴ شمسی است. رونمایی از ۲۰۰ تاکسی هیبریدی، ۳۲ دستگاه موتور برقی، اتوبوس‌های دیزلی با فیلتر جذب دوده و همچنین آماده‌سازی سه کیلومتر خط ویژه دوچرخه بخشی از این مراسم بود که با حضور محمدباقر قالیباف، شهردار تهران صورت گرفت.
به گفته شهردار منطقه ۱۲ تهران تاکسی‌های هیبریدی و اتوبوس‌های برقی که قرار است در این منطقه به حرکت درآیند، "با تکنولوژی‌های روز دنیا" بازسازی شده و رسما وارد چرخه حمل و نقل شهری خواهند شد.
منطقه ۱۲ بازار بزرگ و شمار زیادی از مراکز و نهادهای دولتی، وزارتخانه‌ها و سفارتخانه‌های کشورهای خارجی را در خود جای داده و یکی از پرترددترین مناطق پایتخت به شمار می‌رود.
مازیار حسینی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در مراسم رونمایی از "ناوگان حمل‌ونقل پاک" سرآغاز تلاش شهرداری برای احیای این منطقه و "بازگرداندن آرامش" به آن را مربوط به سال ۹۳ دانسته و گفت که برای اجرای هر چه بهتر این طرح و نظارت بر آن حتی شهردار تهران هم خود ساکن این منطقه شده است.
اما آیا ورود خودروهای هیبریدی به سیستم حمل و نقل شهری که از عدم زیرساخت‌های مناسب و برنامه‌‌ریزی‌به شدت رنج می‌برد، در عالم واقعیت دردی دوا خواهد کرد؟
فناوری مدرن برای کاستن از آلودگی هوا
خودروهای هیبریدی که از آنها به عنوان "خودروهای سبز یا پاک" نیز نام برده می‌شود، در سالیان گذشته راه خود را در خیابان‌های کشورهای پیشرفته از جمله آلمان، آمریکا و ژاپن گشوده است.
ساخت خودروی هیبریدی در اصل راه‌حل عملی خودروسازان برای کاستن از آلودگی هوا و فاصله گرفتن از مشکلات خودروهای بنزینی بوده است. خودروهای هیبریدی برای حرکت از ادغام دو یا چند منبع نیرو استفاده می‌کنند که دستکم یکی از این منابع قابلیت ذخیره‌سازی انرژی را داشته باشد.
بنزین و برق تا کنون دو سوخت رایجی بوده‌اند که در خودروهای هیبریدی به کار رفته‌اند. البته برخی شرکت‌های خودروسازی دست به تولید خودروهای هیبریدی از نوع دیزل−الکترونیکی هم زده‌اند.
طبیعی است که در به‌کارگیری خودروهای هیبریدی مسئله تأمین سوخت نخستین پرسشی است که در ذهن خریدار نقش می‌بندد.
سوختی که در ایران پیدا نمی‌شود
سال ۹۲ یک دستگاه اتوبوس هیبریدی وارد ناوگان حمل و نقل شهری تهران شد. مسئولان در آن زمان از سه برابر بودن عمر مفید این اتوبوس‌ها نسبت به اتوبوس‌های معمولی و شتاب بیشترشان سخن به میان آوردند. اما کوتاه زمانی بعد مشخص شد که به دلیل تأمین نشدن سوخت مناسب، این اتوبوس عملا نتوانست وارد چرخه حمل و نقل شده و به جابه‌جایی مسافر بپردازد.
پس از آن بود که رسانه‌ها گزارش دادند که شهرداری و وزارت نفت بر سر تأمین سوخت مورد نیاز اتوبوس‌های هیبریدی به توافق رسیده‌اند و همان زمان بود که بحث استفاده از تاکسی‌های هیبریدی هم مطرح شد. اما مهمترین مشکل که همان تأمین سوخت گازوئیل مطابق با استاندارد یورو ۵ (بالاترین کیفیت) است، از آن زمان تا کنون به قوت خود باقی است.
بخش احتراقی خودروهای هیبریدی تنها با گازوئیل یورو ۵ کار می‌کند که این سوخت در ایران تولید نمی‌شود. برای حرکت نیز این خودروها در راستای کاهش آلودگی هوا باید عمدتا از برق استفاده کنند، که با توجه به نبودن پمپ‌برق‌های لازم در تهران احتمالا عمدتا به استفاده از گازوئیل سوق خواهند یافت.
بیشتر بخوانید: دود خودروها خطر زوال عقل (دمانس) را تشدید می‌کند
افزون بر آن صنعت خودروسازی داخلی نیز سال‌های طولانی با توانایی تولید خودروهای هیبریدی فاصله دارد و برای استفاده از این نوع خودروها، کشور وابسته به واردات است.
قیمت بالا
در کنار مشکل سوخت محرک، قیمت بالای خودروهای هیبریدی نیز که برای کاربری تاکسی در نظر گرفته شدند، گره کار را پیچیده‌تر کرده است. قیمت خودروهای هیبریدی به طور متوسط از ۱۵۵ میلیون تومان آغاز می‌شوند و بسته به مدل، قیمت‌ها نیز افزایش می‌یابد.
ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران، سال گذشته در مصاحبه‌ای با اشاره به هزینه بالای خودروهای هیبریدی گفته بود که این خودروها قطعا با این قیمت مورد استقبال رانندگان تاکسی قرار نمی‌گیرند. او گفته بود: «یک تاکسی خطی حداکثر کرایه‌ای که می‌تواند از مسافر بگیرد ۳ هزار تومان است پس می‌توان گفت خرید خودروهای هیبریدی با این شرایط برای رانندگان به صرفه نیست.»
جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران هم پیشاپیش از بالاتر بودن نرخ کرایه تاکسی‌های هیبریدی خبر داده و گفته بود: «طبیعتا یک تفاوت جزئی پیش‌بینی شده چرا که در ناوگان حمل و نقل عمومی به جای تاکسی‌های ۳۰ میلیون تومانی از تاکسی‌های ۱۸۰ میلیونی استفاده شده است.»
به گفته قناعتی حتی وعده پرداخت وام‌های بالا نیز برای خرید تاکسی‌های هیبریدی نمی‌تواند عاملی برای ترغیب به خرید آنان باشد، زیرا رانندگان توان بازپرداخت این وام‌ها را نخواهند داشت. مسئله هزینه‌های بالای تعمیر این تاکسی‌ها، یافتن قطعات یدکی و بیمه آنان نیز مزید بر علت شده‌اند تا رانندگان استقبالی نسبت به خرید این تاکسی‌ها از خود نشان ندهند.
شهری بدون هوای پاک
کلان شهر تهران سال‌هاست که درگیر بیماری بزرگی به نام عدم برنامه‌ریزی و بی‌اعتنایی به قوانین شهرسازی است. مسئولان در حالی از ۲۰۰ دستگاه دوچرخه جدید برای تشویق مردم به دوچرخه‌سواری رونمایی می‌کنند که حتی عابران پیاده نیز به هنگام راه‌رفتن در پیاده‌روهای تهران امنیت ندارند و باید حواس‌‌شان را جمع موتورسوارانی بکنند که بی‌اعتنا به قوانین به جای خیابان در پیاده‌رو می‌رانند.
بیشتر بخوانید: آلودگی هوای تهران؛ سالانه ۵۸۰۰ قربانی، طرح‌های نارسا، بودجه کم
آلودگی هوا در این کلان‌شهر سال‌هاست که قاتل خاموش شهروندان شده است. به گواه آمار رسمی تعداد متوفیان تهرانی در روزهای آلوده افزایش می‌یابد.
الهه راستگو، عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران در آستانه روز ملی هوای پاک (۲۹ دی‌ماه) با اشاره به همین آمار گفته است که آلودگی هوا "سومین دلیل مرگ و میر تهرانی‌هاست" و به همین دلیل دیگر نمی‌توان با به‌کارگیری سیاست‌های مقطعی و گذرا نظیر تعطیلی مدارس یا طرح ترافیک یا زوج و فرد کردن به دنبال رفع این معضل بود.
ورود ۲۰۰ دستگاه تاکسی‌هیبریدی و چند دستگاه اتوبوس هیبریدی هم به گواه کارشناسان نمی‌تواند پاسخگوی نیاز شهروندان به ابتدایی‌ترین نیازشان باشد که تنفس هوایی سالم است؛ آنهم در شهری که حتی یک محله‌اش هم از هوای پاک برخوردار نیست.