ایالات متحده امریکا روز پنج‌شنبه ۳۰ سپتامبر (۸ مهر) نام هشت تن از مقامات دولتی ایران را به عنوان "ناقضان جدی حقوق بشر" منتشر کرد و آنان را در لیست تحریم‌های این کشور علیه ایران قرار داد.

این تحریم‌ها شامل ممنوعیت سفر این افراد به ایالات متحده امریکا و نیز مسدود شدن دارایی‌های آنان در این کشور و بانک‌های وابسته به امریکاست.

محمدعلی جعفری (فرمانده کل سپاه پاسداران)، صادق محصولی (وزیر رفاه فعلی و وزیر سابق کشور)، غلامحسین محسنی اژه‌ای (دادستان کل کشور و وزیر سابق اطلاعات)، سعید مرتضوی (دادستان سابق تهران)، حیدر مصلحی (وزیر اطلاعات)، مصطفی محمد نجار (وزیر کشور و جانشین فرمانده کل قوا در نیروی انتظامی)، احمدرضا رادان (جانشین فرمانده کل نیروی انتظامی) و حسین طائب (معاون اطلاعات سپاه پاسداران و فرمانده سابق نیروی بسیج) هشت نفری هستند که مورد تحریم ایالات متحده امریکا واقع شده‌اند.

وزارت امور خارجه ایران در اعتراض به این اقدام دولت امریکا، سفیر سوئيس در تهران را فراخوانده و این اقدام دولت امریکا را دخالت در امور داخلی ایران دانسته است.

مهران براتی تحلیلگر سیاسی مقیم آلمان ضمن رد این اتهام جمهوری اسلامی، می‌گوید: «جمهوری اسلامی هم منشور عمومی حقوق بشر سازمان ملل را امضا کرده و هم کنوانسیون‌های مربوط به حقوق مدنی و سیاسی را به‌شکل لازم‌الاجرا امضا کرده و پذیرفته است و چون هم این کنوانسیون و هم آن اعلامیه حقوق بشر را پذیرفته، بنابراین استناد به این اسناد و خواست اجرای حقوق بشر در ایران مسأله‌ای نیست که دخالت در امور داخلی کشور باشد».

احتمال پیوستن اروپا به تحریم‌ها

ناظران و تحلیلگران سیاسی معتقدند تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه ایران، زمانی موثر خواهد بود که دول اروپایی نیز به آن بپیوندند. دکتر مهران براتی معتقد است قبل از این که اروپا بخواهد وارد این تحریم‌ها شود لازم است که دامنه این تحریم‌ها غیر از ممنوعیت سفر و انسداد دارایی‌ها، دامنه‌های حقوقی نیز پیدا کند.

وی می‌گوید: «اقدام آمریکا زمانی معنی پیدا خواهد کرد که در سطح حقوقی برای این افراد غیر از ممنوعیت سفر و مسدود شدن دارایی‌‌شان، عواقب حقوقی داشته باشد. عواقب حقوقی‌اش هم همان اعلام جرم است. چون آمریکا این افراد را در مورد نقض حقوق بشر مسئول می‌داند یعنی به طور مشخص در مقاماتی که داشتند در نقض حقوق بشر نقش و دست داشته‌اند و به‌نام هم از این افراد اسم برده و نامشان را آورده است».

آقای براتی اضافه می‌کند که در این صورت نیاز هست که علیه تک تک این افراد اقامه دعوا شود: «اهمیت این مسأله زمانی روشن خواهد شد که با توجه به قوانین اروپایی، اقداماتی از طرف ایرانیانی انجام گیرد در این جهت که مثلا اقوام‌شان در ایران به دست این افراد شکنجه یا کشته‌شده‌اند و یا به نحو دیگری مورد تضییقات غیرقانونی قرار گرفته‌اند. الان کشورهای اروپایی قوانین جزایی‌شان را بین‌المللی کرده‌اند. به این معنا که شهروندانی که اینجا زندگی می‌کنند، اگر جرمی در کشور اصلی‌شان اتفاق افتاده که مربوط به این‌ها یا اقوام‌شان می‌شود، می‌توانند علیه کسانی که مجرم هستند مثلاً در آلمان یا بلژیک اعلام جرم کنند».

به گفته‌ی آقای براتی این مسأله قبلاً در بلژیک انجام گرفته بود. این تحلیلگر سیاسی می‌گوید به عنوان مثال علیه آقای رفسنجانی آنقدر شکایت از طرف ایرانیان مقیم این کشور صورت گرفته بود که دولت بلژیک مجبور شد کمی قوانین‌اش را تغییر دهد تا هر روز ایرانیان با استناد به این قوانین به دادگاه‌های بلژیک شکایت نبرند.

احتمال کاهش سطح روابط دیپلماتیک اروپا با ایران

این که دامنه تحریم‌های جدید دیپلماتیک امریکا علیه ایران به اروپا سرایت کند یا نه، هنوز در حد گمانه‌زنی است. اما مهران براتی این احتمال را ضعیف نمی‌داند.

او می‌گوید: «اگر جمهوری اسلامی به اقداماتی از این دست ادامه دهد، من پیش‌بینی می‌کنم که به‌عنوان آخرین امکان و یکی از آخرین اقدامات جامعه بشری یا کشورهای دموکرات غربی این باشد که سطح روابط دیپلماتیک‌شان را با ایران به حداقل برسانند».

این ماجرا پس از برگزاری دادگاه میکونوس نیز اتفاق افتاد. در این دادگاه برخی از مقامات ایرانی در کشته شدن رهبران مخالفان دولت ایران در رستوران میکونوس آلمان مجرم شناخته شدند.

پس از صدور این رای، برخی از کشورهای اروپایی سفرای خود را از ایران فراخواندند ولی پس از چندماه، این سفرا مجددا به ایران بازگشتند.

مهران براتی اما معتقد است که شرایط کنونی ایران با آن زمان اصلا قابل مقایسه نیست. او می‌گوید: «زمان فعلی با زمان میکونوس بسیار متفاوت است و این مسأله الان اگر انجام گیرد، معنایش این است که دنیا با ایران به آخر خط رسیده و نمی‌داند دیگر با ایران چه باید کار کرد. حداکثر این است که دیگر هیچ نوع رابطه‌ای با این مملکت نداشته باشد و از تمام مزایای روابط تجاریش با ایران بگذرد. چون ممکن است فکر کنند که ضرر این حرکت کمتر از ضرری باشد که با ادامه‌ی روابط با ایران و ادامه‌ی سیاست‌های کنونی حاکمیت ایران برای جامعه جهانی ممکن است پیدا شود».

آیا فشارهای داخلی بیشتر خواهد شد؟

رامین مهمان‌پرست سخنگوی وزرات امور خارجه جمهوری اسلامی روز جمعه ۹ مهر در مورد تحریم هشت مقام ایرانی از سوی دولت امریکا گفته است: «این اقدام ثابت می‌کند که امریکا قانون‌شکنی و ناآرامی در داخل کشور را حمایت کرده و باعث تهییج و تحریک اینگونه اعمال می‌شود».

مقامات جمهوری اسلامی از ابتدای شروع اعتراضات مردمی پس از انتخابات ریاست جمهوری، همواره ادعا کرده‌اند که این اعتراضات از سوی غرب و امریکا حمایت و پشتیبانی و حتی سازماندهی می‌شود.

آیا این سخنان مهمان‌پرست نشان‌دهنده این است که پس از اعمال این تحریم‌‌های جدید، فشار بر فعالان سیاسی ایران بیشتر خواهد شد؟

مهران براتی معتقد است این اتفاق نخواهد افتاد: «مسأله برعکس است. روز به روز دامنه‌ی اعتراضات به حکومت ایران بیش‌تر خواهد شد. به‌خصوص تازگی با رفتاری که با آقایان موسوی و کروبی و نزدیکان‌شان کرده‌اند، الان هم در پارلمان اروپا و هم در میان سران کشورهای اروپایی این بحث انجام گرفته که باید در این مورد اقدام کنند. اگر قرار شود که همه‌ی مخالفین در ایران سرکوب و نابود شوند، معنایش این است که دنیا و جامعه بشری ساکت می‌نشیند و جمهوری اسلامی هرکاری دلش می‌خواهد انجام می‌دهد و می‌گوید اگرهم حرفی بزنید، من فشار را به مخالفین بیش‌تر می‌کنم. من حدس نمی‌زنم که دیگر امکان فشار بیش‌تری وجود داشته باشد. من نمی‌دانم دیگر چه کاری باقی مانده که جمهوری اسلامی انجام نداده باشد».

میترا شجاعی
تحریریه: علی امینی