آیا خطر جهادگران اسلامی واقعا اروپا را تهدید میکند؟
۱۳۹۹ آبان ۱۴, چهارشنبه
حمله تروریستی اتریش نشان داد نه تنها فرانسه که دیگر کشورهای اروپایی هم هدف تهدید جهادگرایان هستند. این خطر چه قدر واقعی است؟ مسئولان سیاسی و امنیتی اروپا چه کنند؟ کارشناسان نسبت به واکنشهای اغراقآمیز هشدار میدهند.
تبلیغات
سباستین کورتس، صدراعظم اتریش، پس از حمله تروریستی وین از جنگی سخن گفت که میان "تمدن و بربریت" در جریان است. جنگی که به گفته او ناشی از تنفر است؛ "تنفر از سبک زندگی و دموکراسی ما".
گفتگو و شفافسازی درمورد زمینههای این حمله، کمکی است به دستگاههای امنیتی اروپایی برای درک تهدید پایدار و غیرمتمرکز ناشی از ترور با انگیزههای جهادی.
یک پیروزی در مبارزه با ترور
در حالی که هفته پیش افکار عمومی در شوک و بهت حمله تروریستی نیس در فرانسه فرورفته بود، یوروپل از یک پیروزی در مبارزه با ترور خبر داد. بنا بر گزارش یوروپل، پلیس اسپانیا موفق به شناسایی هستهای در شمال این کشور شد که در حال آمادهسازی عملیاتهای تروریستی به نام گروه تروریستی دولت اسلامی (داعش) بودند.
به گفته پلیس، این گروه از نظر فعالیتهای آنلاین بسیار فعال بود و تبلیغات گستردهای برای جذب جوانان داشت. برخی از اکانتهای این شبکه بیش از ده هزار دنبالکننده داشتهاند.
پلیس میگوید در دیدارها و جلسهها در بیرون فضای مجازی، اعضای جوان از نظر فیزیکی و روحی برای عملیاتهای تروریستی آماده میشدند؛ در گروههای ورزشی یا با دریافت کتابهایی در مورد چگونگی به کار بردن سلاحهای سرد و گرم.
شناسایی و انهدام این شبکه توسط پلیس اسپانیا، دو سال طول کشید.
یوروپل در گزارش ارزیابی سالانه از وضعیت ترور در اروپا، از رویارویی این قاره با شکلی "جدید و شیطانی از تروریسم بینالمللی" سخن میگوید.
یوروپل از تغییر آشکار استراتژی داعش خبر میدهد و مینویسد که این گروه به ویژه بر اهدافی در اروپا متمرکز شده و شمار اعضای آن از میان شهروندان خارجی در حال افزایش است.
خبر خوب سال ۲۰۱۹ این بود که شمار عملیاتهای تروریستی کمی کاهش یافته؛ ۲۱ عملیات اجرا شده در برابر ۱۱۹عملیات کشف و خنثی شده از سوی دستگاههای امنیتی.
در گزارش یوروپل آمده که موفقترین عملیات آنهایی بودهاند که فردی اجرا شدهاند. در مقابل، در پس بیشتر عملیات خنثیشده یک شبکه نهفته بوده است. از این گزارش چنین برمیآید که دستگاههای امنیتی اغلب به موقع موفق به شناسایی گروههای جهادی میشوند و در مقابل شناسایی مهاجمانی که به تنهایی دست به عملیات میزنند و به اصطلاح "گرگهای تنها" خوانده میشوند، دشوار است.
توماس رنار، کارشناس مؤسسه اگمونت در بروکسل معتقد است که خطر تهدیدات تروریستی در اروپا کاهش یافته اما همچنان پابرجاست. به اعتقاد او، تروریستها پراکندهتر و غیرمتمرکزتر وارد عمل میشوند، چون حتی اگر با شبکه تبلیغاتی داعش هم در ارتباط بوده باشند اکنون به تنهایی دست به عملیات میزنند. او این گروه را "وارثان خلیفه در سوریه و عراق و مسئول حملات منظم" میداند؛ "ولو در سطح تهدیدی پایینتر".
این محقق میگوید، شبکه تبلیغاتی داعش از کار نیفتاده. او شمار افرادی را که در اروپا با جهادگرایان در ارتباط هستند و برای دستگاههای امنیتی چهرههایی آشنا، ۵۰ هزار تن تخمین میزند. دستهای از آنها به اعتقاد رنار، اعضای داعش هستند که به اروپا برگشتهاند و دستهای دیگر قصد پیوستن به داعش را داشتهاند اما در مرز سوریه- ترکیه از سفر بازماندهاند. او این دسته را "مسافران مأیوس" مینامد.
اما ویژگیها و انگیزههای کسانی که دست به حملههای تروریستی در اروپا میزنند متفاوت است و همین مسئله کار را برای دستگاههای امنیتی و نیروهای ضدتروریسم دشوار میکند. برای نمونه به گفته این کارشناس، «مجرم احتمالی عملیات تروریستی وین یکی از این" مسافران مأیوس" بود؛ کسی که هنوز کارش تمام نشده، با شبکه ترور در تماس است و باید خودش را ثابت کند و معمولا این افراد قبل از عملیات، در شبکههای اجتماعی با نوشته و پستی جلب توجه میکنند.»
دولت اسلامی (داعش) مسئولیت عملیات وین را به عهده گرفته است.
در مقابل، مهاجم نیس، ارتباطات واقعی کمی داشت و احتمال داده میشود که بیشتر از طریق اینترنت افراطی شده است.
مسئولیت بسیاری از این دسته حملات را هیچ گروهی جهادی به عهده نمیگیرد. توماس برنار، مبارزه با این دسته از مهاجمان را سختتر میداند، چرا که یک طرح کلی و شمای واضحی از این افراد برای اینکه نیروهای امنیتی بتوانند با آنها مقابله کنند، وجود ندارد.
برنار معتقد است، از یک طرف میتوان گفت، خطر حملههای تروریستی در اروپا همچنان وجود دارد و به دشواری قابل پیشبینی است و از سوی دیگر باید گفت که پیام جهادی بیش از پیش جذابیت خود را از دست میدهد چرا که "خلیفهای" واقعی برای پیروان دیگر وجود ندارد.
چه باید کرد؟
این محقق امور تروریسم نسبت به واکنش اغراق آمیز سیاسی به این رویدادها هشدار میدهد؛ واکنشهایی که به گفته او میتوانند نتیجه عکس بدهند.
او معتقد است، دستگاههای امنیتی از یک سو باید اشتباهات خود را تجزیه و تحلیل کنند و از آنها بیاموزند و از سوی دیگر آگاه باشند که همکاری میان پلیس، مدرسه، زندان، خدمات اجتماعی و نظارت آنلاین است که بهترین نتیجه را به بار میآورد.
محققان حوزه مبارزه با تروریسم به ویژه ازاهمیت دارا بودن سیستمهای هشداردهنده در مورد افراطیگری نوجوانان میگویند چرا که بیشتر مهاجمان و مجرمان در این حوزه، جوانان ۱۸ تا ۲۵ هستند.
الکساندر فن روزنباخ از "مرکز بینالمللی مبارزه با تروریسم" در لاهه هلند میگوید: «ما در بحبوحه کرونا آنها را فراموش کردیم، اما آنها مارا فراموش نکردند.»
به گفته این کارشناس، جهادگرایان به دنبال بهترین فرصتها برای حمله خواهند بود و درست در لحظه ضعف دولتها و جوامع، حمله خواهند کرد.
در آتش ندمید!
او با عزیمت از خطر تقلید از چنین حملههای تروریستی، بر اهمیت و نقش سیاست و رسانه تأکید میکند و معتقد است، درست به همین دلیل که در بیرون افراد افراطی وجود دارند، باید شعله را تاآنجا که میشود کم نگهداشت یا به عبارتی در آتش ندمید.
این پژوهشگر همچنین میگوید، جوانانی که دست به این کار میزنند در شبکههای جهادگران اسلامی به دنبال تعلق و وابستگی میگردند و همچنین به دنبال روایتی هستند که به زندگی آنها معنا دهد. کشورهای اروپایی باید در مورد طرد و تبعیض اجتماعی بحث و تبادل نظر کنند و درک کنند که چرا کسانی احساس میکنند از جامعه رانده و مطرود شدهاند.
منزوی کردن بهترین زمینه را برای ایدهها و اندیشههای افراطی مهیا میکند. الکساندر فن روزنباخ میگوید، «به این موضوع نمیتوان تنها از دیدگاه امنیتی نگریست.» به گفته او، مبارزه با تروریسم جهادی بیست سالی است که با شدت و حدت متفاوت در جریان است. به اعتقاد او در حال حاضر اما فهم این نکته ضروری است که "تروریسم آمده است که بماند."
گزارش تصویری از مرگبارترین حملات تروریستی اسلامگرایان در اروپا
پس از سوءقصدهای تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در نیویورک کشورهای اروپایی نیز بارها هدف خشونت و حملات خونین اسلامگرایان قرار گرفتهاند. روایتی تصویری از رد پای خشونت و ترور در اروپا از سال ۲۰۰۳ به این سو.
عکس: Reuters/Reuters TV
بار دیگر اسپانیا، بارسلون (۱۷ اوت ۲۰۱۷)
مردی با یک خودروی ون شمار زیادی از مردم را در محله توریستی "رامبلا" در بارسلون زیر گرفت. در حمله بارسلون ۱۳ نفر کشته شدند و تعداد مجروحان بیش از ۱۰۰ نفر اعلام شده است. تنها چند ساعت پس از حادثه مرگبار بارسلون، حمله مشابهی در شهر کوچک کمبریلز واقع در حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب مرکز ایالت کاتالونیا رخ داد.
عکس: Reuters/S. Perez
حمله با خودرو به مردم، لندن (۳ ژوئن ۲۰۱۷)
در ساعتهای پایانی شنبه شب، سوم ژوئن خودرویی روی پل مشهور لندن دهها عابر را زیر گرفت. در همان نزدیکی به عدهای از شهروندان با چاقو حمله شد. پلیس بریتانیا این حملهها را تروریستی عنوان کرد. ۷ نفر در جریان این حملهها کشته و دهها نفر مجروح شدند. رستورانها و بارهای این منطقه از مراکز محبوب گردشگران و ساکنان لندن محسوب میشوند و به ویژه در شب تعطیل آخر هفته شلوغ و پر رفت و آمد هستند.
عکس: Picture alliance/Zumapress/V. Flores
انفجار انتحاری در یک کنسرت در منچستر (۲۲ مه ۲۰۱۷)
بر اثر انفجار یک بمب در کنسرتی در شهر منچستر دستکم ۲۳ نفر کشته و ۱۲۰ تن زخمی شدند. بسیاری از قربانیان این حمله تروریستی کودک هستند. این شدیدترین حمله تروریستی در بریتانیا پس از سال ۲۰۰۵ به حساب میآید.
تیراندازی مرگبار در شانزه لیزه پاریس (۲۰ آوریل ۲۰۱۷)
حوالی ساعت ۲۱ پنجشنبه (۲۰ آوریل/ ۳۱ فروردین) یک مهاجم مسلح در خیابان شانزه لیزه پاریس خودروی پلیس را زیر رگبار گرفت. در این حمله یک مامور پلیس جان باخت و یک مامور پلیس دیگر نیز مجروح شد. فرد مهاجم نیز هدف قرار گرفت و کشته شد. فرانسوا اولاند، رئيس جمهور فرانسه حادثه را یک اقدام تروریستی ارزیابی کرد.
عکس: Reuters/C.Hartmann
حمله با کامیون به مردم، استکهلم (۷ آوریل ۲۰۱۷)
در روز جمعه (۷ آوریل) یک کامیون نخست شماری از رهگذران را در مرکز استکهلم زیر گرفت و سپس وارد یک فروشگاه شد. استفان لوون، نخستوزیر سوئد اعلام کرد که این کشور مورد "حمله" تروریستی قرار گرفته است. در این حادثه ۵ نفر کشته و ۱۵ نفر دیگرمجروح شدند.
عکس: Reuters/TT News Agency/J. Gow
حمله به مردم، پل وستمینستر، لندن (۲۲ مارس ۲۰۱۷)
حادثه روز چهارشنبه (۲۲ مارس/ دوم فروردین) ساعت چهارده و چهل دقیقه به وقت لندن بر روی پل وستمینستر در نزدیکی پارلمان بریتانیا رخ داد. در اثر این حمله تروریستی دستکم ۴ نفر کشته و بیش از ۲۰ نفر زخمی شدند. عامل این حمله تروریسی توسط ماموران امنیتی بریتانیا کشته شد.
عکس: Reuters/S. Wermuth
حمله به یک سرباز در فرودگاه اورلی پاریس (۱۸ مارس ۲۰۱۶)
یک مرد در فرودگاه اورلی پاریس، پایتخت فرانسه به ضرب گلوله مأموران امنیتی کشته شد. او در حالی که در سالن فرودگاه تلاش داشت سلاح یک سرباز زن را بگیرد هدف آتش دو سرباز دیگر قرار گرفت و کشته شد.
عکس: Getty Images/AFP/C. Simon
حمله با کامیون به مردم در بازار کریسمس برلین (۱۹ دسامبر ۲۰۱۶)
شامگاه دوشنبه (۱۹ دسامبر) یک کامیون با سرعت وارد بازار کریسمس در مرکز برلین شد و فاجعه آفرید. دراین حادثه دستکم ۱۲ نفر کشته و ۵۰ نفر زخمی شدهاند. پلیس این حادثه را اقدامی تروریستی خوانده است.
عکس: Reuters/H. Hanschke
حمله با کامیون به مردم نیس در جنوب فرانسه (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۶)
در جریان جشن ویژه روز ملی فرانسه کامیونی در شهر نیس در جنوب فرانسه به جمعیت یورش برد. این کامیون باز زیر گرفتن جمعیت حاضر در پیادهروی ساحلی دستکم ۸۴ نفر از جمله چند کودک را کشت و شمار زیادی را زخمی کرد. این سوءقصد لحظاتی پس از مراسم آتشبازی به مناسبت جشنهای ویژه روز ملی فرانسه، صورت گرفت. مأموران پلیس عامل این حمله را که یک فرانسوی تونسیتبار بود، به ضرب گلوله از پای درآوردند.
عکس: Getty Images/AFP/V. Hache
حمله به فرودگاه آتاتورک در استانبول (۲۸ ژوئن ۲۰۱۶)
سه مهاجم انتحاری در ترمینال پروازهای بینالمللی فرودگاه آتاتورک در استانبول خود را منفجر کردند. در این حملات دستکم ۴۱ تن کشته و ۲۳۹ تن مجروح شدند. ۱۳ تن از کشتهشدگان اتباع کشورهای دیگر بودهاند. یکی از قربانیان نیز ایرانی بوده است. به گفته شاهدان عینی یکی از این سه مهاجم که کلاشنیکف همراه خود داشت، جمعیت را به گلوله بست. سپس او و دو مهاجم دیگر خود را منفجر کردند.
عکس: Reuters/M. Sezer
حمله به فرودگاه یک ایستگاه مترو در بروکسل (۲۲ مارس ۲۰۱۶)
وقوع دو انفجار پیاپی در فرودگاه بروکسل و انفجاری در یک ایستگاه مترو در نزدیکی ساختمانهای اتحادیه اروپا، جان بیش از سی نفر را گرفت و حدود دویست نفر را زخمی کرد. انفجارها در صف "چکاین" دو شرکت هواپیمایی "بروکسل ایرلاین" و "امریکن ایرلاین" رخ داد. طبق تحقیقات دادستانی بروکسل عاملان این حملات با ترورهای ماه نوامبر ۲۰۱۵ پاریس در ارتباط بودند. گروه "دولت اسلامی" مسئولیت این حملات را بر عهده گرفت.
عکس: picture-alliance/dpa/D. Waem
بمبگذاری در مرکز استانبول (۱۲ ژانویه ۲۰۱۶)
در یک انفجاری انتحاری در مرکز شهر استانبول ۱۲ نفر کشته شدند که یازده نفر آنان گردشگر آلمانی بودند. این سوءقصد که شمار زیادی زخمی نیز به جا گذاشت، در میدان سلطان احمد روی داد که به دلیل جذابیتهای تاریخی از جمله وجود مسجد ایاصوفیه و مسجد سلطان احمد، روزانه شمار زیادی از گردشگران از آن دیدن میکنند. طبق اعلام ترکیه عامل این سوقصد از اعضای "دولت اسلامی" بوده است.
عکس: Reuters/K. Aslan
باز هم پاریس (۱۳ نوامبر ۲۰۱۵)
چندین سوءقصدهماهنگشده در نقاط مختلف پاریس به کشته شدن دست کم ۱۲۸ نفر و زخمی شدن حدود ۳۰۰ تن انجامید. گروه "دولت اسلامی" (داعش) مسئولیت این حملات را بر عهده گرفت. عاملان این سوءقصدها بطور همزمان در کافهها، رستوارنها، یک مرکز خرید و یک سالن برگزاری کنسرت دست به کشتار زدند.
عکس: Getty Images/AFP/K. Tribouillard
حمله به آزادی بیان (۷ ژانویه ۲۰۱۵)
سال ۲۰۱۵ میلادی با شوکی تروریستی آغاز شد. دو فرد مسلح به دفتر نشریه طنز شارلی ابدو در پاریس یورش برده و ۱۲ نفر را به قتل رساندند. در یک سوپرمارکت یهودی در پاریس نیز یک گروگانگیری صورت گرفت و به مرگ چهار نفر انجامید. تمامی عاملان این حملات در نهایت به ضرب گلوله نیروهای امنیتی کشته شدند.
عکس: Reuters/S. Lam
قتل طنزپرداز هلندی (۲ نوامبر ۲۰۱۴)
تئو ونگوک (تصویر)، فیلمساز، روزنامهنگار و طنزپرداز معروف هلندی پس از پخش فیلم "تسلیم" که او در آن به مسئله سرکوب زنان در اسلام پرداخته مورد تهدید قرار گرفت و در آمستردام در ملاء بطرز فجیعی به دست یک اسلامگرای مراکشیتبار به قتل رسید.
عکس: imago/BrunoPress
سوءقصد به موزه یهودیان (۲۴ مه ۲۰۱۴)
در ماه مه ۲۰۱۴ مردی مسلح در موزه یهودیان در بروکسل چهار نفر را کشت. او پیشتر در دوران حبس در زندان به جمع هوداران اسلامگرایان پیوسته و یک سال نیز در سوریه به عنوان جهادگرا جگنیده بود.
عکس: Reuters
قتل سرباز بریتانیایی در ملاء عام (۲۲ ژوئیه ۲۰۱۳)
دو مهاجم سیاهپوست اسلامگرا در حالی که شعارهای اسلامی سر میدادند٬ یک سرباز انگلیسی را در خیابانهای لندن با ضربات قمه و ساطور به قتل رساندند. آنها به جای گریز از محل سوءقصد، رهگذران را خطاب قرار دادند و پیش از رسیدن نیروهای پلیس اعتقادات افراطی خود را فریاد میزدند.
عکس: Reuters
رد پای ترور در بلغارستان (۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲)
در ژوئیه سال ۲۰۱۲ یک اتوبوس حامل گردشگران یهودی در بورگاس در بلغارستان مورد سوءقصد قرار گرفت. در جریان این حمله هفت نفر کشته و ۳۰ نفر زخمی شدند. چندی بعد حزبالله لبنان مسئول این سوءقصد اعلام شد.
عکس: Reuters
حمله مجدد به تولوز (۱۹ مارس ۲۰۱۲)
در ماه مارس شهر تولوز بار دیگر شاهد سوءقصدهای مرگبار بود. یک سوءقصدکننده انتحاری در جلوی یک مدرسه یهودیان خود را منفجر کرد و یک معلم و سه دانشآموز این مدرسه را در کام مرگ فرو برد. فرد مهاجم که از هواداران سلفیها بود، خود را "جنگجوی خدا" و اقدام خود را خواست القاعده خوانده بود.
عکس: Reuters
قتل سربازان در فرانسه (۱۱ و ۱۵ مارس ۲۰۱۲)
در شهر تولوز در فرانسه یک سرباز با تیری که هدفمند به سرش شلیک شده بود، کشته شد. چهار روز بعد چند قتل دیگر به همین شیوه صورت گرفت. عاملی که مسئولیت این قتلها را برعهده گرفت، با انتشار نامهای گفت که با این اقدام قصد داشته، انتقام حضور سربازان فرانسوی در افغانستان را بگیرد.
عکس: picture-alliance/dpa
باز هم طنز (۲ نوامبر ۲۰۱۱)
نشریه طنز شارلی ابدو در پی انتشار کاریکاتورهایی درباره اسلام مورد حمله گرفت. افرادی ناشناس شبانگاه با کوکتل مولوتف به دفتر این نشریه حمله کردند. این سوءقصد تنها خسارات مالی به بار آورد و فردی در جریان آن زخمی نشد.
عکس: picture-alliance/abaca
ترور سربازان آمریکایی (۲ مارس ۲۰۱۱)
ارید اوکا (تصویر)، یک جوان ۲۱ ساله کوسووتبار با حمله به اتوبوسی در فرودگاه فرانکفورت سربازان غیرمسلح آمریکایی هدف گلوله قرار داد. دو سرباز به قتل رسیده و سه سرباز دیگر نیز زخمی شدند. این نخستین سوءقصد مرگبار اسلامگرایانه در آلمان محسوب میشود.
عکس: picture alliance / dpa
وحشت از ترور در سوئد (۱۱ دسامبر ۲۰۱۰)
در دسامبر سال ۲۰۱۰ یکی خودروری بمبگذاریشده در یکی از خیابانهای مرکز شهر استکهلم منفجر شد و لحظاتی بعد نیز یک سوقصدکننده انتحاری در نزدیکی محل واقعه خود را منفجر کرد. این حملات اگر چه تنها زخمی به جای گذاشت، اما پایتخت سوئد را در ترس و وحشت فرو برد.
عکس: AFP/Getty Images/J. Nackstrand
حمله به فرودگاه گلاسکو (۳۰ ژوئیه ۲۰۰۷)
یک روز پس از آنکه پلیس برتیانیا موفق به خنثی کردن دو عملیات بمبگذاری در لندن شده بود، فرودگاه گلاسکو مورد حمله قرار گرفت. دو مهاجم با سرعت تمام با یک خودروی شاسیبلند بمبگذاریشده به درون سالن تحویل چمدان در این فرودگاه حمله کردند. این خودرو آتش گرفت و یکی از مهاجمان در پی سوختگی شدید، جان خود را از دست داد. پنج نفر نیز در جریان این سوءقصد زخمی شدند.
عکس: picture-alliance/dpa
ضربه تروریستی به لندن (۷ ژوئیه ۲۰۰۵)
چهار سوءقصدکننده بهطور تقریبا همزمان دست به انفجار چندین بمب در متروی و اتوبوسهای لندن کردند. آنان این بمبها را در کولهپشتی خود حمل میکردند. این حملات خونین ۵۲ نفر را در کام مرگ فرو برده و صدها نفر را زخمی کردند. سه فردی که به همدستی با عاملان متهم شده بودند، در نهایت تبرئه شدند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/D. Martinez
حمله به قلب اسپانیا (۱۱ مارس ۲۰۰۴)
در ماه مارس سال ۲۰۰۴ اسپانیا یکی از سنگینترین حملات تروریستی بود. انفجار ده بمب که در چندین قطار مسافربری پر از سرنشین کارگذاری شده بود، جان ۱۹۱ نفر را گرفت و بیش از ۱۸۰۰ نفر را زخمی کرد. شبکه تروریستی القاعده مسئولیت این سوءقصد را برعهده گرفت. دادگاهی در اسپانیا ۲۱ تن از ۲۸ عامل این بمبگذاریها را به مجموعا ۴۰ هزار سال حبس محکوم کرد.
عکس: AP
حمله به نمایندگیهای بریتانیا در استانبول (۲۰ نوامبر ۲۰۰۳)
چند روز پس از سوءقصدهای انتحاری به کنیسههای استانبول نگذشته بود که ترور بار دیگر بر این کلانشهر ترکیه سایه انداخت. در پی بمبگذاری در کنسولگری بریتانیا و همچنین یک بانک بریتانیایی در استانبول ۳۳ نفر کشته و بیش از ۴۰۰ نفر زخمی شدند. ۷۳ اسلامگرا به عنوان عاملان این سوقصد شناسایی شدند و ۴۰ تن از آنان که از بمبگذاریها جان سالم بدر برده بودند، محاکمه و مجازات شدند.