دبیرستان مروی در محله ناصرخسروی تهران را قدیمی‌ترها خوب می‌شناسند. از سال‌های پس از جنگ جهانی دوم در دهه بیست شمسی این دبیرستان یکی از معروفترین دبیرستان‌های تهران بوده است. شهرت این مدرسه را می‌توان تنها با دارالفنون و دبیرستان البرز مقایسه کرد.

حاج محمد حسین خان مروی یکی از افراد ایل قاجار و حاکم مرو پس از حمله ازبک‌ها به مرو در زمان فتحعلیشاه، به تهران مهاجرت کرد. وی زمینی را در جنوب تهران خریداری و یک مسجد و یک مدرسه علوم دینی در آن بنا کرد. خان مرو قبل از مرگش تمامی اموال و دارایی‌های خود از جمله این زمین و مسجد آن را وقف مدرسه علمیه مروی کرد.

در زمان رضا شاه تکه زمین دیگری در مجاورت باغ مروی توسط شخصی به نام صیرفی به آموزش و پرورش اهدا شد. این زمین و قسمتی از باغ مروی هم‌اکنون زمینی است که دبیرستان مروی در آن قرار دارد.

البته روایت مصطفی میرلوحی مسئول روابط عمومی حوزه علمیه مروی از این ماجرا چیز دیگری است. وی به خبر آنلاین گفته است: «رضاشاه به قصد امحا و از بین بردن حوزه و براندازی عمامه و فقه و فقاهت، تمام این موقوفات را غصب کرد، روحانیت را برانداخت و عمامه را ممنوع کرد. حتی مدرسه فعلی را غصب و دانشجویان هنر را در آنجا اسکان داد».

سایت رسمی حوزه علمیه مروی نیز در توضیح تاریخچه این مدرسه چنین نوشته است: «مدرسه علميه مروی دقيقاً ۲۰۰ سال پيش از سوی مرحوم حاج محمدحسين مروی وقف گرديده و توليت آن به مجتهد اعلم و اعظم دارالخلافه تهران (آن زمان مرحوم آيت‌الله حاج ميرزا مسيح تهرانی) وقف گرديده و در زمان رضاخان قلدر بسياری از موقوفات و عرصه و اعيان‌های آن مورد غصب و تاراج و چپاول رژيم پهلوی قرارگرفته و بعضاً به خلاف وقفنامه به منزل مسكونی، دبيرستان يا اماكن ديگر تبديل يافته است».

و گویا بر اساس همین روایت است که حوزه علمیه مروی خواهان بازپس گیری مدرسه مروی از آموزش و پرورش است.

شیرزاد عبداللهی کارشناس آموزشی به دویچه‌وله میگوید که در جلسه ۴۰ روز پیش هیأت دولت، این درخواست مطرح و تصویب هم شده یعنی الان این مدرسه باید به حوزه علمیه مروی واگذار شود.

اما اشکال این واگذاری چیست؟ شیرزاد عبداللهی می‌گوید: «کسانی که در دبیرستان مروی کار می‌کنند، می‌گویند چند سالی است که تعدادی بساز و بفروش به این مدرسه رفت و آمد می‌کنند. مدرسه‌ی مروی الان در وسط یک منطقه‌ی تجاری واقع شده و تعداد زیادی پاساژ، مغازه و بیشتر هم لوازم آرایش‌فروشی در اطراف آنجا هست. این ملک که از نظر تجاری برای بساز و بفروش‌‌‌ها ارزش خیلی بالایی دارد، حتی معتقدند که بساز و بفروش‌ها پیش قرارداد این ملک را با متولیان موقوفه نوشته‌اند، در مقابل مبلغ خیلی بالایی و قرار است بعد ازاین که این ملک به موقوفه برگشت، آنها این را بفروشند، تغییر کاربری داده شود و به جایش یک پاساژ ساخته شود».

تلاش دویچه‌وله برای برقراری تماس مستقیم با روابط عمومی مدرسه علمیه مروی بی نتیجه ماند. اما بخشی از پاسخی که روی سایت رسمی این مدرسه آمده چنین است: «مدرسه به هيچ عنوان حتی يك آجر از ساختمان را جابجا نخواهد كرد و هيچ تغييری در ساختمان‌های آن نخواهد داد مگر آنچه كه با نظر ميراث فرهنگی به استحكام بنا كمك كند و هر تقويت و تحكيمی كه حسب صلاحديد توليت مكرم حوزه (آیت‌الله مهدوی کنی) برای استفاده طلاب و فضلا لازم باشد».

امید به یک دستور شفاهی

اینک به گفته‌ی شیرزاد عبداللهی تنها امیدواری فرهنگیان برای نجات این مدرسه، دستور شفاهی محمود احمدی‌نژاد در جلسه‌ی شورای عالی آموزش و پرورش است. وی در این جلسه که هفته‌ی پیش برگزار شد، به خبرنگاران گفت که دستور بررسی مجدد موضوع واگذاری دبیرستان مروی به حوزه علمیه مروی را صادر کرده است.

آقای عبداللهی می‌گوید: «اگر این طور باشد یک کورسوی امیدی به چشم می‌خورد، منتهی مستلزم این است که دولت مصوبه‌های قبلی را که در مورد استرداد مروی دارد، کلاً لغو کند و یک تیم حقوقی ورزیده را برای دفاع از مروی آماده کند و به طور جدی هم وزیر آموزش و پرورش و هم بخش‌های مختلف دولت از موجودیت این مدرسه دفاع کنند».

شیرزاد عبداللهی از سکوت وزیر آموزش و پرورش در قبال این مسئله متعجب است و می‌گوید: «سکوت وزیر آموزش و پرورش برای فرهنگیان خیلی آزاردهنده است. قاعدتاً بایستی ایشان الان در خط مقدم دفاع از موجودیت مدرسه‌ی مروی باشند که متأسفانه نیستند. معلوم نیست ایشان در جلسه‌ی هیئت دولت، که همین حدود ۴۰ روز پیش تشکیل شده و برای آخرین بار تصویب کرده که مدرسه‌ی مروی باید به موقوفه‌ی مروی برگردانده شود، چه موضعی داشتند؟ آیا دفاع کردند، نکردند، به هرحال ایشان حرفی نمی‌زنند».

دبیرستان مروی به عنوان آثار ماندگار میراث فرهنگی ایران شناخته شده است. همچنین این دبیرستان از سوی وزارت آموزش و پرورش لقب "مدرسه ماندگار" گرفته است.

دبیرستان مروی دومین دبیرستان به مفهوم کنونی آن در تهران است. این دبیرستان پس از دارالفنون مهمترین مدرسه تهران است. اشخاص فرهنگی و سیاسی زیادی از این دبیرستان فارغ‌التحصیل شده‌اند. مهندس میرحسین موسوی، استاد الهی قمشه‌ای، جلال آل‌احمد و پروفسور حمید مولانا از جمله این افرادند. شیرزاد عبداللهی می‌گوید این مدرسه جزیی از تاریخ آموزش و پرورش کشور ماست.

میترا شجاعی

تحریریه: بهمن مهرداد