آلمان نیمی از گاز وارداتی خود را از روسیه تامین می‌کند و قبلا خط لوله "نوراستریم ۱" (جریان شمالی ۱) با ظرفیت انتقال سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز از روسیه تا آلمان، افتتاح شده بود.
اتفاقا حجم واردات گاز آلمان از روسیه نیز به همین میزان است و قرار است "نورد استریم ۲" نیز با همین ظرفیت طی ماه‌های آینده تکمیل شود.
بدین ترتیب، ظرفیت انتقال گاز روسیه به آلمان از طریق دریای بالتیک به ۱۱۰ میلیارد متر مکعب در سال خواهد رسید. بخشی از این گاز می‌تواند از طریق آلمان تحویل فرانسه و دیگر کشورهای اروپای غربی شود.
آمریکا سال‌هاست که هشدار داده این خط لوله اروپا را به گاز روسیه وابسته‌تر می‌کند و تحریم‌هایی نیز علیه این پروژه اعمال کرده است.
البته برخی کشورهای اروپای شرقی مانند اوکراین و لهستان نیز به شدت مخالف این پروژه رو به پایان هستند، چرا که درآمدهای خود از ترانزیت گاز روسیه به غرب اروپا را از دست خواهند داد.
فلسفه وجودی "نورد استریم ۲"
روسیه سالانه نزدیک ۲۰۰ میلیارد متر مکعب صادرات گاز به اروپا دارد و ۷۰ درصد آن راهی اروپای غربی می‌شود. سال ۲۰۱۵، حجم صادرات گاز روسیه به اروپا ۱۵۹ میلیارد متر مکعب بود.
آلمان بزرگترین مشتری گازی روسیه است و سالانه حدود ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز از این کشور وارد می‌کند که برابر نیمی از کل گاز وارداتی آلمان است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
تولید گاز آلمان کمی بیش از پنج میلیارد متر مکعب در سال است و ذخایر گازی این کشور به شدت در حال کاهش است؛ به‌طوری که تولید گاز آلمان در سال ۲۰۱۹ به یک سوم سطح سال ۲۰۰۹ سقوط کرد.
بدین ترتیب، آلمان به شدت نیازمند واردات گاز است، خصوصا اینکه تولید گازهای گلخانه‌ای این کشور بالای ۷۰۰ میلیون تن در سال است و تلاش می‌کند با جایگزین کردن سوخت‌های آلاینده، خصوصا زغال سنگ توسط گاز وارداتی، از تولید گازهای گلخانه‌ای بکاهد.
اما نکته اینجاست که تا چند سال پیش نیمی از گاز روسیه از طریق اوکراین و بقیه از طریق "نورداستریم ۱" و بلاروس راهی اروپای غربی می‌شد و هزینه انتقال آن به خاطر طولانی بودن مسیر و حق ترانزیت کشورهای اروپای شرقی به شدت بالا بود.
برای نمونه اوکراین سالانه سه میلیارد دلار از بابت ترانزیت گاز روسیه درآمد داشت، اما از سال گذشته تا سال ۲۰۲۵ حجم ترانزیت گاز روسیه از طریق این کشور نصف خواهد شد و بعد از این تاریخ نیز مشخص نیست که آیا روسیه تمایلی به ادامه ترانزیت گاز از طریق اوکراین خواهد داشت یا نه.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
روسیه بخشی از خاک اوکراین را در سال ۲۰۱۴ ضمیمه خاک خود کرد و به همین خاطر با تحریم‌های اروپا مواجه است.
اما با احداث "نورد استریم ۲" به طول ۱۲۰۰ کیلومتر، عملا نیازی به ترانزیت گاز از طریق اوکراین نخواهد بود، خصوصا اینکه خط لوله "ترک استریم" نیز پارسال راه‌اندازی شد و بخشی از گاز روسیه از طریق ترکیه راهی کشورهای اروپای شرقی و مرکزی خواهد شد.
قبلا صادرات نیمی از گاز روسیه به ترکیه از مسیر اوکراین انجام می‌شد.
انتقادها از آلمان و ناگزیری استفاده از گاز روسیه
به غیر از اوکراین و لهستان که آلمان را متهم به دور زدن کشورشان در انتقال گاز روسیه به اروپای غربی می‌کنند، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری سابق آمریکا نیز آلمان را متهم کرده بود که با راه‌اندازی "نورد استریم ۲"، اروپا را به گاز روسیه وابسته‌تر می‌کند؛ موضوعی که دولت جو بایدن نیز بر آن تاکید دارد.
در مورد خود آلمان، این کشور در سال ۲۰۱۵ حدود ۳۵ درصد گازش را از روسیه تامین می‌کرد و اکنون این رقم به بالای ۵۰ درصد رسیده است. اما چنانچه اشاره شد، "نورد استریم ۲" بیشتر برای جایگزین شدن خط لوله انتقال گاز روسیه از اروپای شرقی به غرب قاره است، نه الزاما افزایش صادرات گاز روسیه به اروپا.
از طرفی خود آمریکا نیز طی دو سال گذشته به رقیبی سرسخت برای روسیه در بازار گاز اروپا تبدیل شده است.
برای نمونه، در سال ۲۰۱۹ سهم روسیه از گاز وارداتی اروپا نزدیک ۴۵ درصد بود، اما آخرین آمار اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که این رقم در نیمه اول ۲۰۲۰ به زیر ۴۰ درصد سقوط کرده و جالب اینکه در سال ۲۰۱۹ آمریکا سهم بسیار نازلی در صادرات گاز مایع (ان ان جی) به اروپا داشت، اما در نیمه اول ۲۰۲۰ سهم گاز آمریکا در گاز وارداتی اروپا به ۶.۲ درصد رسیده است.
نکته جالب اینکه در ماه‌های گذشته کل صادرات گاز مایع آمریکا به کشورهای مختلف جهان به حدود ۲۸۰ میلیون متر مکعب در روز رسیده که دو برابر سال ۲۰۱۹ است.
تنها گاز نیست که آمریکا خود را به عنوان رقیب در مقابل روسیه نشان می‌دهد. در سال ۲۰۱۹ آمریکا سهمی بسیار جزئی در صادرات نفت به اروپا داشت، اما در نیمه اول سال گذشته سهم آمریکا از نفت وارداتی اروپا به ۹.۲ درصد رسید.
به هر تقدیر، به نظر می‌رسد انتقادها از آلمان بیشتر به خاطر سهم‌خواهی کشورهای اروپای شرقی و آمریکا است، اما این نکته نیز غیر قابل چشم‌پوشی است که روسیه بخشی از خاک اوکراین را اشغال کرده و در داخل کشور نیز مخالفان را به شدت سرکوب می‌کند؛ موضوعی که آلمان نمی‌تواند چشم خود را به روی آن ببندد.
خانم مرکل در واکنش به انتقادات اخیر گفته است، باید به موضوع خط لوله "نورد استریم ۲" و بازداشت آقای ناوالنی و سرکوب اعتراضات به‌عنوان موضوعاتی جداگانه نگاه شود.
از طرفی شرکت گازپروم روسیه تنها سهمی ۵۱ درصدی در خط لوله ۱۱ میلیارد دلاری "نورد استریم ۲" دارد و ۴۹ درصد سهام آن در مالکیت چهار شرکت اروپایی است و اتفاقا شرکت‌های یونیپر و وینترشال آلمان روی‌هم‌رفته سهمی ۳۱ درصدی در این پروژه دارند.
نورد استریم ۲ تقریبا تکمیل شده و تنها ۱۵۰ کیلومتر آن باقی مانده تا سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز اضافی تحویل آلمان دهد.
نکته دیگر اینکه، آلمان هم اکنون سالانه ۵۱ میلیارد متر مکعب گاز از هلند و نروژ وارد می‌کند و تولید گاز این کشورها نیز در حال کاهش است.
تولید گاز هلند از ۶۵ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۰۹ به حدود ۲۸ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۱۹ سقوط کرده و تولید گاز نروژ نیز طی چهار سال گذشته به‌صورت متوالی افت کرده و انتظار می‌رود طی سال‌های آینده با شتاب بیشتری کاهش یابد.
البته آلمان می‌تواند گاز مایع وارداتی را جایگزین گاز هلند و نروژ کند، اما نکته اینجاست که آلمان در نظر دارد مصرف گازش را افزایش دهد و خود را از مصرف بالای زغال سنگ خلاص کند.
سهم گاز از کل انرژی مصرفی آلمان به ۲۵ درصد هم نمی‌رسد. آلمان طی سال‌های گذشته مصرف زغال‌سنگ را کاهش داده و سهم این سوخت بسیار آلاینده از کل انرژی مصرفی کشور به ۱۷ درصد رسیده است. سال ۲۰۱۵ سهم زغال‌سنگ از مصرف انرژی آلمان ۲۵ درصد و سهم گاز زیر ۲۱ درصد بود.