شمس‌الدین حسینی وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی در آستانه سال نو، مدعی شده که ایران تواسته با کاهش بیشتر سهم درآمدهای نفتی در اداره کشور، یکی از آرزوهای تاریخی ایران را متحقق کند.

احمد علوی، اقتصاددان مقیم استکهلم اما می‌گوید کاهش درآمدهای نفتی در بودجه را نمی‌توان به حساب یک سیاست سنجیده و بلند مدت و ناشی از انتخاب دولت دانست. به نظر او این تحریمها بوده که بخش عمده‌ای از درآمد نفتی ایران را کاهش داده و به همین دلیل به جای اینکه این کاهش درآمد نفتی مفید واقع شود، به اقتصاد ایران صدمه زده است.

بشنوید: گفت و گو با احمد علوی

آقای علوی می‌گوید کاهش درآمدهای نفتی نه تنها باعث کاهش تورم نشده بلکه آن را زیاد کرده، نه تنها باعث تثبیت نرخ ریال در برابر سایر ارزها نشده بلکه باعث سقوط آن نیز شده است.

وزیر اقتصاد همچنین مدعی افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و بالاتر رفتن آن در سال پیش رو شده است.

احمد علوی اما می‌گوید: «آخرین اطلاعاتی که در دست است نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری کشور چین یعنی بزرگترین شریک تجاری ایران که سالها قبل حدود ۴ میلیارد دلار بود الان به حدود ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است. بر همین اساس می‌توان حدس زد که سرمایه‌گذاری سایر کشورها از این میزان نیز کمتر بوده است».

او می‌گوید اگر سرمایه‌گذاری خارجی افزایش پیدا می‌کرد ما شاهد تثیبت نرخ ریال در برابر ارزهای دیگر بودیم که این را هم نمی‌بینیم.

آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوی اسلامی سال ۱۳۹۱ را "سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی" نامیده بود. با توجه به ناکامی ایران در عرصه جذب سرمایه خارجی آیا آنگونه که رهبر ایران خواسته بود، تلاشی در جهت حمایت از سرمایه ملی صورت گرفته است؟

پاسخ احمد علوی به این پرسش نیز منفی است چرا که او معتقد است سرمایه مرز نمی‌شناسد و وقتی سرمایه‌گذاران بین‌المللی به خاطر مخاطره و ریسک بالا و اوضاع غیر قابل پیش‌بینی اقتصاد ایران از سرمایه‌گذاری در این کشور اجتناب می‌کنند، طبیعتا سرمایه‌گذاران داخلی هم از این کار خودداری خواهند کرد.

این اقتصاددان می‌گوید نشانه‌های کاهش سرمایه گذاری داخلی را می‌توان در آمار بالای بیکاری، ورشکستگی‌ها و تعطیلی اجباری کارگاه‌ها و کارخانه‌ها دید چرا که میان کاهش بیکاری و افزایش سرمایه‌گذاری ونیز میان کاهش تورم و افزایش سرمایه‌گذاری یک رابطه مستقیم وجود دارد.

به گفته احمد علوی نه تنها سرمایه‌گذاری داخلی انجام نشده بلکه شواهد نشان از خروج سرمایه از ایران را هم دارد. کمیابی برخی از کالاها، کاهش ظرفیت تولید واحدهای تولیدی و سقوط ریال نشانه‌های خروج سرمایه از ایران هستند.


چشم‌انداز روشنی وجود ندارد

اگر پایه اقتصاد سال ۱۳۹۲ را شرایط کنونی اقتصاد بدانیم، احمد علوی چشم‌انداز روشنی برای اقتصاد سال ۱۳۹۲ نمی‌بیند. او می‌گوید: «شرایط فعلی چشم‌انداز روشنی را برای آینده نشان نمی‌د‌هد. برای این که یک جامعه از این رکود تورمی عمیق بیرون بیاید باید سرمایه تزریق شود، امیدواری تزریق شود، ثبات و امنیت اقتصادی در جامعه حاصل شود و چنین شرایطی را ما الان در چشم‌انداز نداریم».

او انتخابات ریاست جمهوری سال آینده و تغییر احتمالی دولت را نیز در بهبود وضعیت اقتصادی موثر نمی‌داند چرا که معتقد است انتخابات ریاست جمهوی به هر شکلی صورت بگیرد به معنای یک تلاطم در عرصه سیاسی و مدیریتی کشور خواهد بود و در نتیجه سال آینده تنها صرف این خواهد شد که مدیریت جدید بر عرصه جامعه مستقر شود.

در زمینه مذاکرات اتمی و نشانه‌های احتمالی بهبود آن که در دور قبلی در قزاقستان پدیدار شد، آقای علوی باز هم چندان خوشبین نیست. او می‌گوید: «مذاکرات اتمی ۱۰ سال است که ادامه دارد و هربار چراغی روشن شده، بلافاصله خاموش شده است. علاوه بر این سرمایه‌گذاران با دیدن نقاط روشن کوچک، سرمایه‌گذاری‌های بزرگ انجام نخواهند داد؛ آنها منتظر خواهند ماند تا وضعیت تثبیت اقتصادی و امنیت سیاسی و اقتصادی فراهم شود و بعد از آن است که فعالیتها افزایش پیدا خواهد کرد».