ایران دهمین کشور انتشاردهنده‌ی گاز دی اکسید کربن در دنیا است. بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود خسارت‌های سالانه‌ی آلودگی‌های زیست‌محیطی در ایران را ۱۰ بیلیون دلار برآورد کرده است.

از جمله راه‌هایی که می‌تواند ایران را نه تنها در تولید برق و انرژی بلکه در کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی یاری دهد، انرژی‌های تجدیدپذیر است.

اما این انرژی‌ها نیز همچون انرژی‌های فسیلی از تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران آسیب دیده است. به دلیل تحریم‌ها شرکت‌های تولیدی گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر تمایلی به سرمایه‌گذاری در ایران ندارند.

کاهش محسوس همکاری شرکت‌های بزرگ با ایران

شرکت دانمارکی وستاس(Vestas)  که بزرگ‌ترین و معتبرترین تولید‌کنند‌ه‌ی توربین‌های بادی است، یک نمونه از این شرکت‌هاست.

وستاس که سال‌ها با همکاری شرکت صبانیرو در ایران توربین بادی تولید می‌کرد، به دلیل تحریم‌ها از ایران فاصله گرفته است. شرکت سولار بی (Solar Bee) همکاری خود با ایران در زمینه‌ی ارائه‌ی دستگاه‌های تصویه‌ی فاضلاب توسط انرژی خورشیدی را کاهش داده است.

شرکت آلمانی وارتا (VARTA)حاضر به ارائه‌ی باتری خورشیدی به ایران نیست. کمپانی اشتات‌اویل (Stadtoil) نروژ نیز که قرار بود در زمینه‌ی کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن با شرکت نفت فلات قاره ایران (IOOC) همکاری کند در سال ۲۰۱۰ همکاری خود با ایران را قطع کرد.

ایران چندین پروژه‌ی عظیم در چارچوب مکانیزم توسعه‌ی پاک یا CDM پیشنهاد داده است که تا کنون هیچ کشوری حاضر به سرمایه‌گذاری در آن‌ها نشده است .

ظرفیت بالای ایران برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر

حامد بهشتی، پژوهشگر طرحهای مربوط به سیاست‌گذاری در انرژیهای تجدیدپذیر در دانشگاه اوسنابروک آلمان معتقد است که ایران ظرفیت‌بسیاری بالای برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، از جمله تولید برق دارد.

بهشتی توضیح می‌دهد: « ایران به خاطر وسعت و شرایط جغرافیایی خود، یکی از مناسب‌ترین مکان‌ها برای بهره‌برداری از انرژی زمین‌گرمایی، خورشیدی،‌باد، امواج و آب است.»

وی در ادامه تصریح می‌کند: «برای مثال ظرفیت تولید انرژی برق از انرژی آب و باد در ایران به ترتیب ۴۸ هزار و ۱۵ هزار مگاوات هست که از این ۱۵ هزار مگاوات الان عملا تنها ۱۳۰ مگاوات تولید می‌شود.»

با این حساب ظرفیت تولید برق تنها از انرژی باد در ایران، ۲۵۰ برابر ظرفیت کنونی تولید برق در نیروگاه بوشهر است. نیروگاه بوشهر سرانجام پس از چهار دهه سرمایه‌گذاری کلان شهریور سال گذشته با ظرفیت ۶۰ مگاوات به شبکه برق ایران متصل شد.

بی‌توجهی به پیامدهای استخراج اورانیوم

لازمه‌ی تولید برق و انرژی از منابع طبیعی، سیاست‌گذاری مناسب و همچنین همکاری بین‌المللی است. اما پافشاری جمهوری اسلامی بر توسعه‌ی انرژی هسته‌ای آن‌هم درحالیکه تمامی ابعاد برنامه هسته‌ای ایران بر جامعه جهانی روشن نیست، سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر را با چالشی جدی مواجه کرده است.

از سوی دیگر در رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی نیز کمتر از پیامدهای ناشی از استفاده انرژی هسته‌ای سخن به میان می‌آید. حامد بهشتی پژوهشگر طرحهای مربوط به سیاست‌گذاری در انرژیهای تجدیدپذیر تأکید می‌کند که انرژی‌های تجدیدپذیر مشکل آلایندگی و خطر برای محیط زیست را ندارند.

وی می‌افزاید: «ما همیشه در بحث ضایعات هسته‌ای، ضایعات ناشی از سوخت نیروگاه را مد نظر قرار می‌دهیم. ولی بیشترین ضایعات رادیواکتیو انرژی هسته‌ای زمانی هست که می‌خواهند اورانیوم را استخراج کنند.»

این پژوهشگر طرحهای مربوط به سیاست‌گذاری در انرژیهای تجدیدپذیر در ادامه توضیح می‌دهد: «حجم بسیار عظیمی از سنگ اورانیوم باید استخراج شود تا بشود از آن اورانیوم تولید کرد و تمام پروسه‌ی این استخراج باعث می‌شود که مواد رادیو اکتیو متصاعد شود.»

تهدید جدی اکوسیستم خلیج‌فارس

حامد بهشتی در ادامه به نمونه دیگری از ضایعات نیروگاه‌های هسته‌ای اشاره می‌کند: «کشورهایی که می‌خواهند سوخت هسته‌ای تولید کنند، باید آب خیلی زیادی نزدیک نیروگاه داشته باشند.»

وی می‌افزاید: « به دلیل شرایط جغرافیایی ایران، تنها جایی که می‌تواند به صورت عملی نیروگاه داشته باشد حاشیه‌ی خلیج فارس هست. چون حاشیه‌ی خزر مسکونی و کشاورزی است. این منطقه هم به لحاظ آسیب‌پذیری زیست‌محیطی یکی از مناطق مهم دنیا محسوب می‌شود.»

اکوسیستم خلیج فارس در شرایط کنونی نیز به دلیل ساخت کارخانه‌های پتروشیمی در حاشیه این خلیج، جزایر مصنوعی و تردد کشتی‌های نفت‌کش به شدت آسیب دیده است.

تلاش جمهوری اسلامی برای بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای موجب ترغیب کشورهای عربی به تدوین طرح‌های برای سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه‌های هست‌های شده است.

عربستان و امارات متحده عربی از جمله این کشورها هستند. ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در حاشیه خلیج‌فارس و افزودن پساب‌های این نیروگاه‌ها به اکوسیستم خلیج‌فارس، طبیعت این منطقه را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.