در سایه بحران یورو چهل‌ودومین مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum) روز چهارشنبه، ۲۵ ژانویه در داووس سویس کار خود را آغاز کرد. در این اجلاس ۵ روزه  ۲۶۰۰ شخصیت سیاسی و اقتصادی و علمی یا چهره‌های فعال در نهادهای مدنی شرکت دارند. موضوع اصلی اجلاس امسال داووس یافتن راه‌حلی برای بحران اقتصادی و مالی بین‌المللی است.

در روز  اول بحث‌ها انتقاد به سیاست آلمان در مهار بحران یورو از موضوع‌های محوری بود. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان سخنرانی افتتاحیه اجلاس داووس را انجام داد و در آن به دفاع از سیاست این کشور در حل بحران یورو پرداخت. او با دوبرابر یا سه‌برابر کردن کمک به صندوق نجات یورو مخالفت کرد و این را نادرست دانست که آلمان قول‌هایی بدهد که از عهده انجام آنها برنیاید.

جرج سورس، سرمایه‌دار و از فعالان معروف جهان در عرصه بورس، آلمان را متهم کرد که در چارچوب حل بحران یورو سیاست‌هایی را دیکته می‌کند که جز درازترشدن مارپیچ بدهی‌ها و کاهش شدید و منفی قیمت کالاها (دفلاسیون) نتیجه‌ای ندارد. از نظر وی آلمان کشورهای بحران‌زده حوزه یورو را با تعهدات و وظایفی روبرو می‌کند که از عهده‌اش برنمی‌آیند و خشم آنها را برمی‌انگیزد.

"درسی که آموخته نشد"

علاوه بر آلمان، نمایندگان بانک‌ها و موسسات مالی دنیا نیز آماج سخت‌ترین انتقادها در اجلاس امسال داووس قرار گرفته‌اند. شاران بورو، دبیرکل اتحادیه بین‌المللی سندیکاهای کارگران، سرمایه‌داری قرن بیستم را برای قرن جاری نامناسب دانست و گفت: «بی‌عدالتی در جهان امروز بیشتر از سال‌های قبل از بحران اقتصادی بزرگ دهه ۱۹۳۰ است. صدها میلیون انسان بیکارند و سرمایه‌داری قادر نبوده است که شغل تولید کند و ثروت را عادلانه‌تر توزیع کند.»

کلاوس شواب، بنیانگذار اجلاس داووس نیز در سال‌های اخیر از نگاه تحسین‌آمیز سابق به نظام سرمایه‌داری فاصله گرفته است. او اینک می‌گوید که سرمایه‌داری در شکل کنونی‌اش با جهان معاصر سازگار نیست. شواب می‌افزاید: «ما فرصت را برای درس‌آموزی از بحران مالی سال ۲۰۰۹ از دست دادیم. یک تغییر جهان‌شمول باید با القا و تقویت  حسی جهانشمول از مسئولیت اجتماعی شروع شود.»

شواب ۴۱ سال پیش اجلاس داووس را به راه انداخت تا میعادگاهی برای مدافعان و مدیران سرمایه‌داری اروپا و آمریکا باشد و راه‌حل‌هایی برای بهینه‌سازی سرمایه‌داری بیابند. بحران سال ۲۰۰۸ تا کنون  نشان می‌دهد که این تلاش‌ها لزوما با موفقیت توام نبوده‌اند.

شعار امسال اجلاس داووس متاثر از بحران‌ اخیر جهان سرمایه‌داری چنین است: «تحولات بزرگ؛ خلق مدلی جدید». این در حالی است که به نوشته روزنامه زود دویچه سایتونگ دعوت از مرکل برای افتتاح اجلاس با توجه به انتقادهایی که از مدیریت و روش‌های سختگیرانه  آلمان نسبت به کشورهای بحران‌زده حوزه یورو وجود دارد، به نوعی نقض شعار اجلاس است.

بیانیه یازده سازمان اقتصادی بین‌المللی

پیش از شروع اجلاس روسا و مدیران یازده سازمان اقتصادی بین‌المللی با صدور بیانیه مشترکی نسبت به سیاست‌های صرفه‌جویانه و ریاضت‌کشانه سفت و سخت دولت‌های درگیر در بحران  هشدار دادند.در این بیانیه گفته می‌شود که در درازمدت حذف بودجه‌ها اجتماعی و وام‌های مالی به ضرر رشد اقتصادی و حفظ و گسترش محل‌های اشتغال تمام خواهد شد. بیانیه که امضای روسای سازمان تجارت جهانی و صندوق بین‌الملی پول هم در پای آن دیده می ‌شود سپس با اشاره به تعهد دولت‌ها به کاهش بیکاری در میان جوانان از آنها می‌خواهد که با ایجاد شبکه‌های اجتماعی بیکاران را مدد رسانند و بانک‌ها را به سوی اعطای وام به کارگاه‌ها و کارخانه‌ها جهت ایجاد اشتغال سوق دهند.

اجلاس مخالفان

مخالفان اجلاس داووس امسال نیز در نزدیکی محل برگزاری این اجلاس دست به تظاهرات زدند. آنها قلاده‌های سگ با خود حمل می‌کردند که روی آنها نوشته شده بود: کنسرن‌ها را زنجیر کنید.

مخالفان جهانی‌شدن امسال برای اولین بار اجازه یافته‌اند در نزدیک محل اجلاس داووس همایش جداگانه برپا کنند. شمار زیادی از فعالان جنبش "اشغال کنید" در سطح بین‌المللی در این همایش شرکت دارند. بحران مالی و اقتصادی ۴ سال اخیر سبب شده که جنبش‌های مخالف روندهای کنونی سرمایه‌داری که از جمله در جنبش "اشغال کنید" در عرصه بین‌المللی نمود پیدا کرده رونق و اعتنای معینی بیابد و امسال حتی در کنار اجلاس داووس خیمه برپا کند.

این در حالی است که منتقدان دیرپای جهانی‌شدن نیز امسال بسان هر سال، همزمان با اجلاس داووس  بساط بحث و اعتراض خود را در "اجلاس اجتماعی جهان" (World Social Forum) در پورتو آلگره برزیل گشوده‌اند. شعار امسال این اجلاس عبارت است: «بحران سرمایه‌داری، عدالت اجتماعی و زیست‌محیطی». سخنرانان این اجلاس، از جمله رئیس سازمان کشاورزی و خواربار سازمان ملل نیز سیاست ریاضت اقتصادی در کشورهای مختلف و حذف خدمات اجتماعی برای اقشار آسیب‌پذیر را به باد انتقاد گرفته‌اند.

FW/MM